(TN&MT) - Trong thời gian qua, một cá nhân liên tục khai thác cát trái phép tại tiểu khu 474 xã Đại Lào (TP Bảo Lộc, Lâm Đồng). Chính quyền địa phương đã nhiều lần xử phạt nhưng đến nay vẫn chưa thể xử lý triệt để. Cùng tại Tiểu khu 474, một doanh nghiệp được cấp phép nhưng chưa chấp hành các yêu cầu bảo vệ môi trường làm nguồn nước bị ô nhiễm gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống, sản xuất của hàng chục hộ dân.
Cơ quan chức năng bó tay?
Cách đây hơn 2 tháng, sau khi tiếp nhận phản ánh của người dân, chúng tôi đã đột nhập vào khu vực khai thác cát lậu tại Tiểu khu 474 do ông Võ Thành Long (trú tại thôn 3, xã Đại Lào) làm chủ. Thời điểm có mặt tại hiện trường, ông Long và một người khác đang vận hành máy bơm trực tiếp hút cát lên xe máy cày chờ sẵn phía trên bãi. Tại đây cho thấy, để hút cát từ trên đồi trôi xuống, ông Long đã cho ngăn đập ngay đầu nguồn suối. Sau khi sục rửa qua hồ lắng để hút cát thì toàn bộ nước bùn đỏ được thải trực tiếp ra khe suối gần đó rồi chảy trôi theo dòng suối dài nhiều km.
Trao đổi tại hiện trường, ông Long thừa nhận: “Tôi vẫn biết hút cát thế này là sai và không ai cho phép cả. Thời gian qua, chúng tôi đã bị chính quyền địa phương xử phạt và bắt xe nhiều lần. Nhưng thấy cát trên đồi trôi xuống nhiều không làm thì phí, nên chúng tôi lại tiếp tục làm…”. Đến cuối tháng 11/2018, chúng tôi tiếp tục quay trở khu vực khai thác cát của ông Long thì hoạt động khai thác vẫn đang diễn ra.
Làm việc với chính quyền địa phương cho thấy, đây không phải lần đầu tiên ông Long tiến hành khai thác cát trái phép ở khu vực này. Các tài liệu do UBND xã Đại Lào cung cấp cho thấy, vào ngày 6/9/2018, UBND xã Đại Lào đã có báo cáo gửi UBND TP Bảo Lộc về việc khai thác cát trái phép và sử dụng đất sai mục đích, gây sạt lở và hủy hoại đất của ông Võ Thành Long. Sau đó, ngày 12/9, UBND TP Bảo Lộc đã yêu cầu Phòng Tài nguyên và Môi trường kiểm tra, xử lý trường hợp vi phạm này. Đến ngày 20/9, UBND TP Bảo Lộc tiếp tục có văn bản nêu rõ: “Các hành vi vi phạm pháp luật của ông Long nằm trong lâm phần thuộc trách nhiệm quản lý của Hạt Kiểm lâm Bảo Lộc. Do đó, giao Hạt Kiểm lâm chủ trì, tiếp tục phối hợp với UBND xã Đại Lào mời các đối tượng vi phạm để xử lý theo quy định của pháp luật”.
“Sau khi có văn bản chỉ đạo của thành phố, UBND xã đã kiểm tra, lập biên bản vi phạm và quyết định tịch thu tang vật vi phạm là máy hút cát của ông Long. Tuy nhiên, do đường vào khu vực khai thác cát của ông Long rất khó đi và thời điểm đó mưa nhiều nên chưa thể cho phương tiện vào chở máy bơm ra. Cũng theo ông Hương, ngày 15/11, UBND xã sẽ bố trí lực lượng vào để tịch thu máy hút cát của ông Long. Tuy nhiên, đến sáng 24/11, khi chúng tôi trở lại khu vực này thì xe máy cày vẫn đang đậu sẵn để đợi bơm cát lên xe” - ông Phạm Công Hương, Phó Chủ tịch UBND xã Đại Lào xác nhận với chúng tôi.
Liên quan đến hoạt động khai thác cát trái phép trên địa bàn xã Đại Lào, theo tìm hiểu của chúng tôi, dọc theo suối Đại Lào vẫn còn ít nhất 3 điểm khai thác nhỏ lẻ chủ yếu do các cá nhân khai thác lén lút diễn diễn ra trong những ngày nghĩ cuối tuần và vào chiều tối.
Người dân bức xúc
Cách khu vực khai thác cát của ông Long không xa là “đại công trường” khai thác cát của Công ty TNHH Trung Sơn Bảo Lộc. Theo tìm hiểu, Công ty này được UBND tỉnh Lâm Đồng cấp phép khai thác cát xây dựng và đá chẻ trong khuôn viên Dự án đầu tư trang trại chăn nuôi bò sữa và dê lai bách thảo tại tiểu khu 474 (xã Đại Lào). Tổng diện tích Dự án là 5,25 ha; trong đó, khu vực khai thác khoáng sản (cát, đá) là 3,58 ha, còn lại là bãi thải và sân công nghiệp. Thời gian khai thác là 5 năm kể từ ngày cấp phép là ngày 5/5/2017. Quyết định cấp phép cho thấy, Công ty Trung Sơn được cấp phép khai thác cát và đá chẻ là để thu hồi khối lượng khoáng sản trong quá trình san gạt mặt bằng thực hiện dự án của Công ty. Sau khi được cấp phép, Công ty Trung Sơn đã triển khai các bước và bắt đầu khai thác cát, đá trong thời gian khoảng 3 tháng trở lại nay.
Hoạt động khai thác của Công ty Trung Sơn và ông Long đã bị người dân khu vực phía hạ nguồn dòng suối phản ứng vì cho rằng quá trình khai thác cát đã xả thải gây ô nhiễm, bồi lắng dòng suối, ảnh hưởng đến sinh hoạt và sản xuất của người dân. Ông Nguyễn Văn Sơn (ngụ tại thôn 2, xã Đại Lào) phản ánh: Liên tục nhiều tháng này, dòng suối chảy qua khu vực đất vườn nhà ông lúc nào cũng bị đục ngầu. Ngày cũng như đêm, dòng suối lúc nào cũng ngầu đỏ vì bùn. Để bơm nước vào ao nuôi cá, ông phải canh rất nhiều ngày để lấy nước trong tuy nhiên nhiều hôm vẫn bị nước đục tràn vào. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động sản xuất của gia đình ông.
Trong khi đó theo ông Nguyễn Sỹ Cường (ngụ tại thôn 2, xã Đại Lào) thì suối bị bồi lắng bùn đỏ sẽ khiến người dân không để sử dụng nguồn nước để tưới cho chè và cà phê vào mùa khô sắp tới. Ông Cường phản ánh: “Chúng tôi yêu cầu Công ty Trung Sơn khai thác cát phải đảm bảo theo đúng như báo cáo tác động môi trường đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Nếu không thực hiện đúng, gây ảnh hưởng đến cuộc sống người dân thì đề nghị phải thu hồi”
Theo người dân, trước khi Công ty Trung Sơn tiến hành khai thác cát, cơ quan chức năng đã tổ chức họp dân để lấy ý kiến và tất cả 13 người dân được mời tham gia buổi họp đều không đồng ý. Trao đổi với chúng tôi về vấn đề này, ông Phạm Công Hương, Phó Chủ tịch UBND xã Đại Lào, cho biết: Trong cuộc họp, tất cả bà con đều phản đối và UBND xã cũng có văn bản nêu rõ quan điểm không đồng ý về báo cáo tác động môi trường này vì khu vực khai thác của Công ty Trung Sơn là khu vực đầu nguồn, quá trình khai thác sẽ ảnh hưởng đến dòng chảy bên dưới gửi cơ quan chức năng. Trước đây, khu vực này cũng từng được cấp phép cho một đơn vị khai thác cát, nhưng do gây ô nhiễm dòng suối và bị người dân phản ứng. Sau khi hết hạn và không được gia hạn trở lại, đơn vị này đã sang nhượng phần đất của mình cho Công ty Trung Sơn.
Trước những phản ánh của người dân, cuối tháng 9/2018, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Lâm Đồng cùng với UBND TP Bảo Lộc, các đơn vị chức năng liên quan đã tiến hành kiển tra thực tế. Kết quả kiểm tra cho thấy “việc lòng suối bị bồi lắng, ảnh hưởng đến việc tưới tiêu của người dân tại thời điểm kiểm tra là có, tuy nhiên mức độ là không đáng kể. Đặc biệt, trong thời gian qua trên địa bàn TP Bảo Lộc có mưa lớn kéo dài liên tục trên 3 tháng nên lượng nước trên các nhánh suối trên địa bàn xã Đại Lào dân cao, một số vị trí thấp trũng ven các nhánh suối bị ngập úng gây chết cà phê, sầu riêng… của người dân. Cùng với đó, lưu vực thượng nguồn suối Đại Lào, trong đó có mỏ của Công ty Trung Sơn, địa hình đồi dốc nên khi mưa lớn kéo dài dễ xảy ra hiện tượng đất cát bị rửa trôi gây đục, bồi lắng ở hạ nguồn”.
Từ kết quả kiểm tra, Sở Tài nguyên và Môi trường đã có văn bản yêu cầu Công ty Trung Sơn xây dựng các công trình, biện pháp bảo vệ môi trường phục vụ giai đoạn vận hành dự án theo báo cáo tác động môi trường và phương án cải tạo phục hồi môi trường đã được UBND tỉnh phê duyệt; lập hồ sơ, báo cáo kết quả thực hiện về Sở Tài nguyên và Môi trường trước ngày 20/10 để kiểm tra, xác nhận trước khi dự án vào vận hành chính thức. Sau thời gian trên, nếu doanh nghiệp không thực hiện thì Sở Tài nguyên và Môi trường sẽ xử lý theo quy định; báo cáo, đề xuất UBND tỉnh đình chỉ khai thác khoáng sản theo giấy phép đã cấp.
Song đến hiện tại, Công ty Trung Sơn vẫn chưa thực hiện các yêu cầu của Sở Tài nguyên - Môi trường tỉnh Lâm Đồng theo báo cáo tác động môi trường đã được phê duyệt. Trong khi đó, hoạt động khai thác cát vẫn liên tục diễn ra làm ô nhiễm nguồn nước dòng suối. Vì thế, hàng chục hộ dân vẫn ngày đêm phải gánh chịu những hậu quả do nguồn nước bị ô nhiễm từ hoạt động khai thác cát của các tổ chức, cá nhân.
