Thực thi chính sách về phát triển xanh và kinh tế tuần hoàn

Phát biểu khai mạc Tọa đàm, ông Lê Thanh Kim - Phó Tổng biên tập Báo Đại biểu Nhân dân cho biết, những năm gần đây, không chỉ Việt Nam mà các hầu như tất cả các quốc gia trên thế giới đều chứng kiến những tác động nghiêm trọng của BĐKH, ô nhiễm môi trường,... điều đó làm cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống và đe dọa đến sự ổn định phát triển nền kinh tế.

Đứng trước những thách thách trên, Luật Bảo vệ môi trường được Quốc hội thông qua vào năm 2020 và hiệu lực thi hành đầu năm 2022, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc xây dựng hành lang pháp lý để bảo vệ và cải thiện môi trường. Luật không chỉ để điều chỉnh các hoạt động bảo vệ môi trường mà còn là nền tảng pháp lý cho việc thúc đẩy phát triển xanh và mô hình kinh tế tuần hoàn – một xu hướng phát triển bền vững trong thế giới hiện đại.

Theo đó, ông Lê Thanh Kim mong muốn, tại Tọa đàm, các đại biểu Quốc hội, các chuyên gia, các nhà quản lý tập trung thảo luận, hướng đến chia sẻ những nội dung quan trọng của Luật Bảo vệ môi trường; đồng thời, trao đổi về những kinh nghiệm, bài học, cơ hội và thách thức khi triển khai việc thực thi các quy định của pháp luật về môi trường trong thực tiễn; cũng như đưa ra các giải pháp cụ thể, tối ưu để thực hiện tốt các mục tiêu bảo vệ môi trường, thúc đẩy phát triển nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam một cách hiệu quả về bền vững.

Tọa đàm đã ghi nhận nhiều ý kiến trao đổi của các đại biểu Quốc hội. Trong đó, ông Tạ Đình Thi - Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường nhận định, hướng đến một kỷ nguyên mới về tăng trưởng xanh và phát triển bền vững, việc phát triển kinh tế tuần hoàn đang ngày càng trở nên cấp thiết và là nhiệm vụ trọng tâm để Việt Nam chuyển đổi mô hình tăng trưởng kinh tế.

Do vậy, Việt Nam cần thúc đẩy thực hiện chuyển đổi xanh, chuyển đổi số thông qua xây dựng chặt chẽ các chính sách về bảo vệ môi trường, áp dụng thực thi Luật Bảo vệ môi trường 2020; khuyến khích không chỉ doanh nghiệp mà cả người dân tham gia vào thực hiện kinh tế tuần hoàn; cùng với đó, để đạt mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính, Việt Nam cần xây dựng các chiến lược tăng cường năng lực cạnh tranh và đẩy mạnh chất lượng đầu tư hướng đến phục hồi hiệu quả của nền kinh tế.

PGS.TS Nguyễn Đình Thọ - Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách TN&MT cho rằng, bên cạnh việc triển khai về các chính sách kinh tế tuần hoàn và thực hiện Luật Bảo vệ môi trường 2020, Việt Nam cần có những biện pháp hỗ trợ ưu đãi, đặc biệt thông qua phát hành trái phiếu xanh, tín dụng xanh, mua sắm xanh, thuế phí ưu đãi xanh, đồng thời, cần có những ưu đãi cả về đất đai và tất cả những ưu đãi khác trong mua sắm xanh. Hiện nay, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cùng Bộ Tài chính cũng đang tổ chức triển khai xây dựng kế hoạch thực hiện.

GS.TS Hoàng Xuân Cơ - Trưởng ban Khoa học Hội Kinh tế môi trường Việt Nam cho biết, các ngành phát thải lớn như sản xuất năng lượng, đặc biệt là sản xuất điện, nhiệt điện,... hay sản xuất xi - măng, ngành thép, ngành hoá chất, cần thiết phải chuyển đổi sang phương thức mới là sử dụng năng lượng tái tạo; bên cạnh đó, các ngành này cần lập báo cáo môi trường chi tiết việc phát thải carbon để có kế hoạch chuyển đổi hiệu quả.

Theo các đại biểu, Luật Bảo vệ môi trường 2020 có một số điểm nổi bật, liên quan trực tiếp đến phát triển xanh và kinh tế tuần hoàn, ảnh hưởng mạnh đến chính sách môi trường của Việt Nam trong bối cảnh phát triển bền vững. Vì vậy, cần chú trọng tăng cường trách nhiệm của tổ chức, cá nhân trong bảo vệ môi trường trong việc chuyển đổi mô hình sản xuất, tiêu dùng xanh và cần có các mô hình khuyến khích thực hiện kinh tế tuần hoàn.

Hiện nay, nhiều ngành công nghiệp cần ưu tiên chuyển đổi công nghệ mới, áp dụng kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và hoạch định bước đi phù hợp với điều kiện phát triển của Việt Nam, nhằm giảm phát thải ra môi trường.

Tuy nhiên, việc thực thi chuyển đổi xanh và kinh tế tuần hoàn vẫn còn gặp nhiều thách thức khi nhiều doanh nghiệp và người dân chưa hiểu rõ về kinh tế tuần hoàn cũng như lợi ích dài hạn của phát triển bền vững, vẫn coi việc bảo vệ môi trường là trách nhiệm của Nhà nước, chưa tích cực áp dụng mô hình sản xuất bền vững và vai trò của cộng đồng tham gia các chương trình về tái chế rác thải của người dân còn thấp; cùng với đó, hệ thống pháp luật chưa đồng bộ thói quen tiêu dùng và sản xuất vẫn đi theo hướng truyền thống,...

Ngoài ra, vẫn còn tồn tại sự hạn chế về nguồn lực tài chính và công nghệ, sự phối hợp giữa các cơ quan, Bộ, ngành vẫn chưa thật sự chặt chẽ trong khi năng lực giám sát và xử phạt vi phạm vẫn còn nhiều vướng mắc.

Do đó, để hiện thực hóa kinh tế tuần hoàn cần có sự phối hợp chặt chẽ của cơ quan Nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng. Bên cạnh đó, việc xây dựng một môi trường pháp lý hoàn thiện sẽ giúp nâng cao nhận thức, đầu tư công nghệ và hạ tầng cũng là yếu tố quyết định thành công của phát triển xanh trong tương lai.