Thảo luận dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội: Các quy định phải bảo vệ tối đa quyền lợi người lao động

Tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 7, sáng 27/5, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Quốc hội họp phiên toàn thể ở hội trường, thảo luận về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi).

Thông báo tên, địa chỉ doanh nghiệp chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Thủy – Đoàn Bình Định cho biết, liên quan đến vấn đề bảo vệ quyền lợi của người lao động khi xử lý vi phạm về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và thực hiện thủ tục phá sản, về thứ tự ưu tiên, căn cứ vào Điều 54 của Luật Phá sản năm 2014 những khoản chi phí mà doanh nghiệp cần ưu tiên thanh toán đó là: Thứ nhất, chi phí về quản tài viên, doanh nghiệp quản lý, thanh lý tài sản, chi phí kiểm toán và các chi phí khác theo quy định.

Thứ hai, thanh toán các khoản nợ lương, trợ cấp thôi việc, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế đối với người lao động và những quyền lợi khác theo hợp đồng lao động và thỏa ước lao động tập thể công ty đã ký kết. Thứ ba, các khoản nợ có đảm bảo khác, v.v.

“Như vậy, các khoản thanh toán cho người lao động như lương, bảo hiểm y tế lại được sắp xếp thứ tự ưu tiên sau một cơ số các khoản như đã trình bày, theo tôi điều này vô hình chung sẽ tạo sự thiếu niềm tin, sự gắn bó của người lao động đối với doanh nghiệp”, đại biểu Nguyễn Thị Thu Thủy nói.

Liên quan đến cơ chế đặc thù tại Điều 41, đây là quy trình thực hiện Bảo hiểm xã hội đồng bộ với điểm a khoản 1 Điều 54 về thứ tự phân chia tài sản tại Luật phá sản năm 2014. Đại biểu Nguyễn Thị Thu Thủy đề nghị Ban soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện, bổ sung theo hướng bảo vệ quyền lợi của người lao động trong bất cứ trường hợp nào cũng được xem xét là đối tượng ưu tiên hàng đầu phải thực hiện khi thực hiện các thủ tục pháp lý về phá sản và xử lý vi phạm về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế đối với doanh nghiệp.

Liên quan đến biện pháp xử lý vi phạm về chậm, trốn đóng bảo hiểm xã hội đối với doanh nghiệp được quy định tại Điều 37, 38, 39, 40 và đặc biệt tại Điều 41 về cơ chế đặc thù để bảo vệ người lao động trong trường hợp người sử dụng lao động không còn khả năng đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động, đại biểu Nguyễn Thị Thu Thủy cho rằng, Ban soạn thảo đã tiếp thu, chỉnh sửa theo hướng bảo vệ tối đa quyền lợi của người lao động. Tuy nhiên, có sự chưa tương thích giữa Luật Bảo hiểm y tế và dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) lần này.

Cụ thể, theo quy định tại khoản 3 Điều 49 của Luật Bảo hiểm y tế về xử lý vi phạm, đó là cơ quan tổ chức, người sử dụng lao động có trách nhiệm đóng bảo hiểm y tế mà không đóng hoặc đóng không đầy đủ theo quy định của pháp luật sẽ bị xử lý, đó là khi chủ sử dụng lao động chậm đóng bảo hiểm y tế sau 30 ngày thì thẻ bảo hiểm y tế của người lao động tạm thời không có giá trị sử dụng.

“Điều này có thể hiểu vi phạm của người sử dụng lao động ảnh hưởng trực tiếp đến người lao động. Mặc dù, thực tế tùy từng trường hợp thẻ bảo hiểm y tế của người lao động sẽ được cơ quan bảo hiểm xã hội can thiệp, tạo điều kiện để họ có quyền lợi trong khám, chữa bệnh. Tuy nhiên, Ban soạn thảo cần nghiên cứu, quy định rõ trách nhiệm từ các cơ quan quản lý nhà nước về bảo hiểm và trách nhiệm của doanh nghiệp để đảm bảo không ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động và xử lý hoặc chế tài đối với doanh nghiệp đã vi phạm”, đại biểu Nguyễn Thị Thu Thủy đề nghị.

Cùng quan tâm đến biện pháp xử lý vi phạm chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, đại biểu Đào Chí Nghĩa – Đoàn Cần Thơ đề nghị bổ sung quy định cơ quan có thẩm quyền thông báo tên, địa chỉ doanh nghiệp chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội trên các phương tiện thông tin đại chúng; cập nhật trên hệ thống cơ sở dữ liệu của các trung tâm giới thiệu việc làm, dịch vụ việc làm… để người lao động có đầy đủ thông tin trước khi ra quyết định làm việc. "Quy định này nhằm nâng cao tính cảnh báo, răn đe và thông tin minh bạch", đại biểu nhấn mạnh.

Đại biểu Vương Thị Hương - Đoàn Hà Giang cũng đề nghị quy định rõ hơn vai trò, trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội nếu để tình trạng trốn đóng, chậm đóng bảo hiểm xã hội gia tăng.

Liên quan đến các tổ chức, công ty, doanh nghiệp trốn đóng, chậm đóng bảo hiểm xã hội, đại biểu đề nghị cần quy định chế độ công khai rộng rãi về thông tin tình hình nợ, số nợ, thời gian nợ, chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội của các tổ chức, doanh nghiệp này, để người lao động có thể theo dõi, có thêm thông tin trong việc lựa chọn tham gia thị trường lao động.

Linh hoạt hơn về thời gian nghỉ việc khi khám thai

Tham gia ý kiến về thời gian nghỉ việc hưởng chế độ khi khám thai, đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi – Đoàn Bến Tre cho biết, nội dung này được quy định tại khoản 1 Điều 53 của dự thảo luật. Theo đó, trong thời gian mang thai lao động nữ được nghỉ việc để đi khám thai tối đa là 5 lần và thời gian nghỉ việc hưởng chế độ khi khám thai tối đa là 2 ngày cho mỗi lần khám thai.

Theo đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi, qua tiếp xúc cử tri với công nhân, người lao động trong thời gian vừa qua, Đoàn đại biểu Quốc hội đã tiếp nhận được rất nhiều ý kiến góp ý đối với nội dung này. Trên thực tế, lao động nữ mang thai được chỉ định khám thai định kỳ để theo dõi, đảm bảo sức khỏe trong suốt quá trình mang thai, tùy theo sức khỏe của thai phụ và sự phát triển của thai nhi thì bác sĩ chuyên khoa sẽ có những chỉ định trong việc khám thai, có khi là 30 ngày khám 1 lần hoặc ngắn hơn.

Theo đại biểu, để có một sự linh hoạt và đảm bảo hơn cho phụ nữ mang thai có điều kiện để đi khám thai trong thai kỳ của mình, đề nghị quy định có thêm sự lựa chọn. Cụ thể, người lao động có thể nghỉ tối đa 5 lần, mỗi lần không quá 2 ngày hoặc chúng ta quy định tối đa 10 ngày trong suốt thai kỳ để có thể đi khám thai định kỳ. “Vừa rồi cũng có đại biểu phát biểu tăng số lần được đi khám thai từ 5 lần lên 9-10 lần, tôi đề nghị để đảm bảo sự linh hoạt hơn chúng ta có thể quy định 2 sự lực chọn như trên”, đại biểu nói.

Cùng cho ý kiến đối với nội dung này, đại biểu Nguyễn Tri Thức – Đoàn TP. Hồ Chí Minh cho rằng, theo quy định của Tổ chức Y tế thế giới, một chu kỳ khám thai là 5 lần. Tuy nhiên, chúng ta nên chia ra hai trường hợp: thai bình thường và thai bệnh lý. Thai bình thường trung bình khám thai là 5 lần, thời gian khám trung bình là 1 ngày, có trường hợp đặc biệt là 2 ngày. Thai bệnh lý nên có linh hoạt hơn trong thời gian nghỉ việc để đi khám thai.

Đại biểu Hà Hồng Hạnh – Đoàn Khánh Hòa và đại biểu Lê Thị Thanh Lam – Đoàn Hậu Giang cũng cho rằng khi khám thai định kỳ, bác sĩ thường chỉ định khám lại sau 30 ngày với trường hợp có bệnh lý thai kỳ. Để đảm bảo sức khỏe người mẹ và thai nhi, các đại biểu đề nghị sửa đổi mức nghỉ lên tối đa 9 ngày.

Theo dự thảo, lao động nữ sinh con được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản trước và sau khi sinh con 6 tháng. Trường hợp sinh đôi trở lên thì tính từ con thứ hai trở đi, cứ mỗi con sẽ được nghỉ thêm một tháng. Thời gian nghỉ hưởng chế độ thai sản trước khi sinh tối đa không quá 2 tháng.

Dự án Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi đã được Quốc hội thảo luận tại kỳ họp tháng 10/2023, dự kiến thông qua ngày 25/6 và có hiệu lực từ 1/7/2025.