Thách thức trong phát triển thị trường các-bon tại Việt Nam

Đây là chia sẻ của ông Nguyễn Tuấn Quang, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu tại Hội thảo Kinh nghiệm quốc tế về phát triển thị trường các-bon và hàm ý chính sách cho Việt Nam, do Bộ Ngoại giao phối hợp cùng Bộ Tài nguyên và Môi trường, Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) đồng tổ chức ngày 23/11, tại Hà Nội.

Phát biểu tại Hội thảo, ông Nguyễn Minh Vũ, Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao cho biết: Trong các công cụ hướng tới mục tiêu chuyển đổi xanh, phát triển thị trường các-bon là một trong những công cụ quan trọng. Việt Nam đã cam kết hướng đến phát thải ròng bằng không vào năm 2050 tại COP26 và ngay tuần sau diễn ra COP 28 tại UAE, Việt Nam sẽ tiếp tục tham gia đóng góp tích cực, thúc đẩy hợp tác để triển khai cam kết này.

Thế giới đang chuyển động rất nhanh trong tiến trình phát triển xanh, thúc đẩy chuyển đổi xanh trở thành một nguồn động lực mới cho tăng trưởng nhanh và bền vững. Các tiêu chuẩn "xanh" đang được định hình và đẩy nhanh đi vào thực thi theo hướng gắn thương mại và đầu tư quốc tế với các tiêu chí về giảm phát thải các-bon, phát triển bền vững, lao động, môi trường. Bên cạnh đó, các liên kết, sáng kiến mới gắn với các lĩnh vực xanh cũng đang được thúc đẩy mạnh mẽ. “Đây là thời điểm then chốt để Việt Nam xác lập, không ngừng gia tăng vị thế trong các chuỗi giá trị xanh toàn cầu” – Thứ trưởng Bộ ngoại giao nhấn mạnh.

“

Ngân hàng Thế giới ước tính từ nay đến năm 2040, Việt Nam cần đầu tư thêm khoảng 368 tỷ USD, tương đương 6,8% GDP/năm để thích ứng với biến đổi khí hậu và giảm phát thải các-bon. Phát triển thị trường tài chính xanh, trong đó then chốt là thị trường các-bon sẽ là chìa khóa cho chuyển đổi xanh thành công.

Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao Nguyễn Minh Vũ

Chia sẻ về sự chuẩn bị của Việt Nam trong xây dựng thị trường các-bon, ông Nguyễn Tuấn Quang, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu (Bộ NT&MT) cho biết: Thực tế, các doanh nghiệp của Việt Nam đã trao đổi tín chỉ các-bon từ Việt Nam trên thị trường các-bon tự nguyện thế giới từ giữa những năm 2000, thông qua Cơ chế phát triển sạch (CDM) từ năm 2006; Cơ chế Tiêu chuẩn vàng (GS), Cơ chế Tiêu chuẩn các-bon được thẩm định (VCS) từ năm 2008; Cơ chế tín chỉ chung với Nhật Bản (JCM) từ năm 2013…

Việt Nam đã có 150 dự án được cấp 40,2 triệu tín chỉ các-bon và đã có trao đổi trên thị trường thế giới; là một trong 4 nước có dự án CDM đăng ký nhiều nhất (sau Trung Quốc, Brazil, Ấn Độ). Riêng tín chỉ thu được từ các dự án CDM, Việt Nam đứng thứ 9 trên tổng số 80 quốc gia có dự án CDM được cấp tín chỉ.

Từ năm 2015 - 2020, Bộ TN&MT cùng các Bộ: Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, Công thương, Xây dựng, với sự hỗ trợ của Ngân hàng Thế giới đã triển khai dự án “Chuẩn bị sẵn sàng tham gia thị trường các-bon tại Việt Nam” (VN-PMR) với mục tiêu tăng cường năng lực xây dựng, hình thành công cụ thị trường và xây dựng lộ trình tham gia thị trường các-bon trong nước và thế giới. Tiếp nối các kết quả của dự án VN-PMR, trong thời gian tới, Bộ TN&MT sẽ triển khai dự án “Triển khai thị trường các-bon tại Việt Nam” để có thể thiết kế và triển khai trao đổi, bù trừ tín chỉ các-bon và hệ thống trao đổi hạn ngạch phát thải khí nhà kính theo lộ trình đã quy định.

Theo Phó Cục trưởng Nguyễn Tuấn Quang, để thúc đẩy phát triển thị trường các-bon tại Việt Nam cần phải nghiên cứu, phát triển cả thị trường các-bon tự nguyện và thị trường các-bon tuân thủ. Đối với thị trường tự nguyện có thể triển khai sớm. Hiện nay, các nước như Singapore, Hàn Quốc, một số tổ chức quốc tế đang triển khai hợp tác, thực hiện các dự án tạo tín chỉ để trao đổi quốc tế theo hình thức này.

Tuy nhiên, ông Quang lưu ý, các hoạt động cần bảo đảm hài hòa lợi ích của quốc gia, địa phương, doanh nghiệp, nhà đầu tư trong việc thực hiện hoạt động giảm phát thải khí nhà kính và tạo tín chỉ các-bon. Các doanh nghiệp có tín chỉ các-bon có thể tham gia thị trường này và trao đổi với quốc tế.

Để thúc đẩy phát triển thị trường các-bon, nhiệm vụ đặt ra là Việt Nam cần xây dựng quy định về quản lý, kinh doanh tín chỉ các-bon; thiết lập hệ thống đăng ký quốc gia về tín chỉ các-bon. Đồng thời, xây dựng danh mục hoạt động, biện pháp giảm phát thải khí nhà kính khuyến khích trao đổi tín chỉ các-bon với các đối tác quốc tế; đàm phán, triển khai thỏa thuận hoặc hợp đồng với các đối tác quốc tế để trao đổi tín chỉ các-bon, kết quả giảm phát thải khí nhà kính.

Việc ban hành kế hoạch giảm nhẹ phát thải khí nhà kính cấp lĩnh vực và tổ chức thực hiện sẽ giúp Việt Nam đảm bảo đạt mục tiêu cam kết theo Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) cập nhật năm 2022. Đặc biệt, cần xác định lượng giảm phát thải các-bon từ rừng của từng địa phương đóng góp cho việc thực hiện mục tiêu NDC.

Ông Quang cũng nhấn mạnh cần chuẩn bị nhân lực chuyên môn, hạ tầng và các điều kiện cần thiết để vận hành sàn giao dịch hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ các-bon. Bên cạnh đó, tuyên truyền đúng, đủ về phát triển thị trường các-bon tự nguyện và thị trường các-bon tuân thủ.

Tại Hội thảo, các chuyên gia cao cấp của OECD và quốc tế đã chia sẻ kinh nghiệm quốc tế trong xây dựng và vận hành thị trường các-bon;đánh giá tác động của xu thế đẩy nhanh định giá các-bon hiện nay đối với phương thức quản lý nhà nước của Chính phủ, mô hình, hoạt động kinh doanh, quản trị của doanh nghiệp.

Các chuyên gia cũng đưa ra khuyến nghị cho Việt Nam về xây dựng khuôn khổ pháp lý, vận hành sàn giao dịch các-bon, bảo đảm tính bao trùm, công bằng trong quá trình phát triển thị trường các-bon. Đồng thời, đề xuất các cơ chế hợp tác về tín chỉ các-bon, thúc đẩy xây dựng các dự án thí điểm về trao đổi các-bon.

Trên cơ sở các đề xuất, Thứ trưởng Nguyễn Minh Vũ khẳng định, Bộ Ngoại giao sẽ tiếp tục phát huy vai trò điều phối, tiên phong thúc đẩy xây dựng các khung khổ quan hệ hợp tác xanh với các đối tác quan trọng, có tiềm năng, trong đó có các nội dung hợp tác về thị trường các-bon.