Sửa đổi Luật Dầu khí phù hợp với thực tiễn hoạt động dầu khí

Phát biểu khai mạc Tọa đàm, ông Đỗ Chí Thanh – Phó tổng giám đốc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (Petrovietnam) cho biết: Luật Dầu khí được Quốc hội ban hành năm 1993 và đã trải qua 3 lần sửa đổi, bổ sung. Trong gần 30 năm qua, Luật Dầu khí cùng các văn bản hướng dẫn đã tạo cơ sở pháp lý để thực hiện hiệu quả hoạt động Dầu khí, đưa Việt Nam từng bước tham gia thị trường dầu khí khu vực và thế giới.

Tuy nhiên, trước bối cảnh thế giới đã có những thay đổi trong hoạt động khai thác và nhu cầu tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch bao gồm dầu thô và khí đốt. Ở trong nước, môi trường đầu tư trong lĩnh vực dầu khí kém hấp dẫn. Số lượng hợp đồng dầu khí mới được ký kết giảm đáng kể, thậm chí những năm gần đây không ký được hợp đồng mới. Sản lượng khai thác dầu thô ở các mỏ truyền thống, qua nhiều năm, suy giảm tự nhiên. Các mỏ mới được phát hiện có trữ lượng không lớn, nằm tại vùng nước sâu, xa bờ hoặc có cấu trúc địa chất phức tạp… Thực tế này đặt ra yêu cầu phải hoàn thiện khuôn khổ pháp lý nhằm đáp ứng thực tiễn hoạt động dầu khí trong giai đoạn tới. Vì vậy, Quốc hội đã nhất trí đưa Dự án Luật Dầu khí (sửa đổi) vào Chương trình xây dựng luật và pháp lệnh năm 2022.

Việc đóng góp ý kiến này nhằm góp phần hoàn thiện Luật Dầu khí (sửa đổi) với nguyên tắc xuyên suốt mà Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã nhấn mạnh là: “Xây dựng Luật Dầu khí để phát triển ngành dầu khí với mục tiêu phát triển kinh tế nhưng gắn chặt với bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của Việt Nam trên biển, phù hợp với luật pháp quốc tế; bảo đảm an toàn cho người, tài sản, lợi ích chính đáng của nhà đầu tư khi tham gia điều tra cơ bản và hoạt động dầu khí trên cơ sở tôn trọng độc lập chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, an ninh quốc gia của Việt Nam và tuân thủ pháp luật Việt Nam”, ông Đỗ Chí Thanh nhấn mạnh.

Tại Tọa đàm, Phó Trưởng Ban tìm kiếm thăm dò, khai thác dầu khí (Petrovietnam) ông Phan Giang Long đã trình bày đề xuất của Petrovietnam về việc hoàn thiện Dự án Luật Dầu khí (sửa đổi), trên cơ sở tiếp thu ý kiến của cơ quan thẩm tra, của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ban, ngành liên quan trình Quốc hội dự thảo. Nhằm Thể chế hóa đầy đủ các chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, đặc biệt là Nghị quyết số 41-NQ/TW ngày 23/7/2015 của Bộ Chính trị về định hướng Chiến lược phát triển ngành Dầu khí Việt Nam đến năm 2025 và tầm nhìn đến năm 2035, Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11/02/2020 của Bộ Chính trị về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045... Petrovietnam đề xuất các nội dung cần sửa đổi tại Dự thảo lần này  như về hoạt động điều tra cơ bản về dầu khí; Ngôn ngữ hợp đồng dầu khí; Quy định về ưu đãi trong hoạt động dầu khí....

Nói về những bất cập trong hoạt động điều tra cơ bản về dầu khí, ông Phan Giang Long cho biết, tại quy định của Dự thảo: Giao nộp kết quả điều tra cơ bản về Bộ Công Thương (cơ quan chủ quản) và Bộ Tài nguyên và Môi trường (để cập nhật vào hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia) nhưng không có PVN, như vậy việc PVN không được quản lý các kết quả điều tra cơ bản (tài liệu, mẫu vật...) sẽ dẫn đến không thuận lợi cho PVN về việc hỗ trợ Nhà thầu đọc, tham khảo tài liệu phục vụ công tác xúc tiến, kêu gọi đầu tư, đồng thời khó khăn cho PVN trong việc sử dụng các kết quả điều tra này để nghiên cứu đánh giá chuyên sâu, xây dựng chiến lược, kế hoạch TDKT DK. Vì vậy, cần bổ sung quy định về việc Petrovietnam được quản lý các tài liệu, mẫu vật và kết quả điều tra cơ bản để tạo điều kiện thuận lợi cho Petrovietnam trong xúc tiến đầu tư, nghiên cứu đánh giá chuyên sâu... 

 Trao đổi tại Tọa đàm, ông Nguyễn Quốc Thập, Chủ tịch Hội Dầu khí Việt Nam cho biết, thực tế từ năm 2015 đến nay, số lượng hợp đồng dầu khí được ký mới “đếm trên đầu ngón tay”. Bên cạnh đó, mặc dù sản lượng khai thác dầu khí sụt giảm mạnh nhưng PVN lại không thể đưa các mỏ nhỏ, xa bờ, cận biện vào khai thác do không có cơ chế ưu đãi đúng mức. Đơn cử như dự án khí Lô B cũng khó đẩy nhanh tiến độ triển khai do cơ chế cũ “trói buộc”. Vì vậy, Luật Dầu khí mới cần phải bổ sung thêm là các ưu đãi cần áp dụng cho các hợp đồng dầu khí sửa đổi, phòng khi các rủi ro phát sinh thì các nhà đầu tư có quyền thay đổi các điều khoản chi tiết hợp đồng.

Ông Phan Đức Hiếu, Uỷ viên thường trực Uỷ ban Kinh tế Quốc hội cho biết từ năm 2008 đến nay, thực tiễn hoạt động dầu khí đã có sự thay đổi rất lớn. Trong khi đó, Luật Dầu khí năm 1993 qua nhiều lần sửa đổi vẫn chưa thể đáp ứng các yêu cầu thực tiễn trong bối cảnh mới, vì vậy đang tạo ra khoảng trống pháp lý với ngành dầu khí. Đặc biệt, từ đó đến nay còn có hàng loạt luật mới ra đời có thể tạo ra những chồng lấn pháp lý đối với việc triển khai các dự án dầu khí. Ngoài ra, hoạt động dầu khí còn chịu sự chi phối rất nhiều và đặc thù của các thông lệ quốc tế về dầu khí cũng như có nhiều rủi ro khó lường. Vì vậy, Luật Dầu khí lần này cần tập trung nâng cao hiệu quả, hiệu lực của hoạt động dầu khí và tăng tính hấp dẫn cho thu hút đầu tư vào lĩnh vực này.

Cũng theo ông Hiếu, trong dự thảo Luật Dầu khí sửa đổi lần này, Ban soạn thảo đã bổ sung một chương về điều tra dầu khí cơ bản, trong đó có nội dung nhà nước khuyến khích các tổ chức, cá nhân tham gia vào hoạt động điều tra cơ bản trên cơ sở cấp một phần ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, do hoạt động điều tra dầu khí cơ bản hàm chứa nhiều rủi ro nên phải quy định rõ và cụ thể hơn các ưu đãi cho hoạt động này.

Xuất phát từ thực tiễn, Phó Tổng Giám đốc PVEP Hoàng Ngọc Trung chia sẻ, là ngành đặc thù có rủi ro cao, nút thắt lớn nhất liên quan đến nội dung sửa đổi Luật Dầu khí là vấn đề thẩm quyền, trình tự thủ tục đầu tư. Vướng mắc này nảy sinh từ các quy định hiện hành của Luật Dầu khí, Luật Đầu tư, Luật đầu tư công, Luật Doanh nghiệp…. Từ sự chồng chéo giữa các luật hiện hành, sửa đổi Luật Dầu khí lần này cần giảm bớt sự chồng chéo giữa các luật để cải thiện hiệu quả đầu tư cho các dự án dầu khí đang triển khai và thu hút nhiều hơn các hoạt động đầu tư mới.

Cùng với đó, Luật Dầu khí mới lần này cần tập trung làm rõ và chi tiết thủ tục trình tự đầu tư các dự án dầu khí; cơ chế ưu đãi thu hút đầu tư cho triển khai dự án; cơ chế tài chính phù hợp để giải quyết các vấn đề rủi ro của các dự án dầu khí với xác suất thành công bình quân trên thế giới chỉ ở mức 15-20%.

Đặc biệt, Luật Dầu khí cần có các quy định chi tiết về đầu tư để có thể duy trì sản lượng khai thác, góp phần gia tăng hệ số thu hồi dầu. Nếu Luật Dầu khí mới được ban hành thì đây sẽ là động lực quan trọng, hành lang pháp lý cần thiết để PVEP có thể triển khai ngay 5 hợp đồng dầu khí mới và gia tăng trữ lượng thêm để phục vụ khai thác dầu khí, ông Trung khẳng định.