Theo Giám đốc Sở TN&MT Lạng Sơn Bùi Văn Côi, nguyên nhân để xảy ra tình trạng này là do nhận thức, ý thức chấp hành chính sách, pháp luật về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, chuyển mục đích sử dụng đất của một bộ phận người sử dụng đất chưa cao; Chất lượng công tác lập, thẩm định phê duyệt quy hoạch sử dụng, kế hoạch sử dụng đất còn một số hạn chế; Dự báo nhu cầu sử dụng đất, chuyển mục đích sử dụng đất chưa sát với tình hình thực tế, chưa phù hợp với giai đoạn quy hoạch. Bên cạnh đó, một số chính quyền, nhất là cấp huyện, cấp xã chưa kịp thời phát hiện xử lý hoặc xử lý không cương quyết, dứt điểm.
Cá biệt có vụ việc khai thác, san lấp đất đồi đã được báo chí, cử tri phản ánh nhiều lần, lãnh đạo UBND tỉnh chỉ đạo quyết liệt nhưng việc giải quyết của UBND cấp huyện còn chậm thời gian so với yêu cầu. Biện pháp xử lý không kiên quyết, thiếu tính răn đe, chưa có biện pháp xử lý phương tiện vi phạm vận chuyển đất trái phép, việc cấp giấy chứng nhận sử dụng đất chưa đúng quy định.
Cùng với đó, thiếu kiểm tra, đôn đốc việc xử lý nên dẫn đến vi phạm diễn ra trong thời gian dài, gây bức xúc dư luận, ô nhiễm môi trường, mất mỹ quan khu vực. Từ đó một số cá nhân đã lợi dụng kẽ hở của Luật đất đai, sự quản lý thiếu chặt chẽ, thiếu kịp thời của chính quyền địa phương nên đã kiên kết mua đất lâm nghiệp, sau đó xin chuyển mục đích sử dụng đất sang đất ở với diện tích lớn và tổ chức thi công san lấp mặt bằng phân lô, bán nền phá vỡ quy hoạch đô thị được phê duyệt, ảnh hưởng đến cảnh quan môi trường.
Giám đốc Sở TN&MT Bùi Văn Côi lấy ví dụ về các sai phạm như: san lấp đất đồi ở thôn Đại Sơn, Phai Luông (phía sau Bệnh viện Đa khoa 700 giường tỉnh Lạng Sơn) thuộc xã Hợp Thành, huyện Cao Lộc; vụ việc san đất đồi ở thôn Nà Háo, xã Yên Trạch, huyện Cao Lộc; san lấp đất ruộng dọc QL 1B đoạn qua xã Khánh Khê, huyện Văn Quan; san đất đồi dọc QL 1A qua các xã: Minh Sơn, Sơn Hà, Đồng Tân và cai Kinh của huyện Hữu Lũng…Theo ông Côi, các sai phạm này cũng có phần trách nhiệm của Sở TN&MT. Tuy nhiên, theo điều 208 Luật Đất đai 2013 thì trách nhiệm chính là của chính quyền cấp xã và cấp huyện. Đây là cấp phải xử lý những vi phạm ngay từ ban đầu.
Để khắc phục tình trạng nêu trên, ông Côi cho biết, thời gian qua, Sở đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành một số văn bản về tăng cường công tác quản lý nhà nước về đất đai, cụ thể là việc san lấp đất trái phép. Đồng thời phối hợp với các Sở, ngành, UBND các huyện, thành phố tiến hành kiểm tra, báo cáo đề xuất UBND tỉnh xử lý đối với từng vụ việc cụ thể; Phối hợp với Thanh tra tỉnh thành lập các Đoàn và tổ chức thanh tra việc chấp hành các quy định của pháp luật trong quản lý, sử dụng đất đối với một số huyện, thành phố. Trong đó, Đoàn đã thanh tra trách nhiệm của Chủ tịch UBND cấp huyện, cấp xã trong công tác quản lý đất đai trên địa bàn 9 xã thuộc các huyện: Cao Lộc, Văn Lãng và Hữu Lũng. Qua đó đã phát hiện một số sai phạm trong công tác quản lý đất đai trên địa bàn thôn Nà Háo, xã Yên Trạch; thôn Phai Luông và Đại Sơn, xã Hợp Thành, huyện Cao Lộc. Những vụ việc này đã đề xuất UBND tỉnh giao cơ quan điều tra xem xét, xử lý theo quy định của pháp luật.
Về giải pháp trong thời gian tới, Giám đốc Sở TN&MT Lạng Sơn Bùi Văn Côi cho biết, Sở sẽ tiếp tục tham mưu cho UBND tỉnh Lạng Sơn thực hiện tốt công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách pháp luật về đất đai, tuyên truyền có trọng tâm, trọng điểm; Kiểm tra, đôn đốc các huyện, thành phố thực hiện công khai, minh bạch nội dung quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp huyện; Nâng cao chất lượng công tác lập, thẩm định quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng bằng cách công khai thông tin; Đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, ngăn chặn, xử lý nghiêm minh, đúng quy định của pháp luật, xác định không có vùng cấm đối với các sai phạm trong công tác quản lý đất đai trên địa bàn.
