Sai phạm trong khai thác tận thu cát sỏi lòng hồ thủy điện Khe Bố

Bán cát “lạc địa chỉ”, vượt khối lượng?

Báo Tài nguyên và Môi trường ngày 21/12/2016, đã phản ánh, ngày 16/4/2015, Công ty CP thủy điện Nậm Nơn – Nậm Mô và BQL dự án thủy điện Khe Bố có Tờ trình gửi UBND huyện Tương Dương về việc xin nạo vét tận thu cát, sỏi trong khu vực được phê duyệt đầu tư xây dựng công trình để phục vụ xây dựng hạ tầng cơ sở và các công trình phụ trợ có liên quan đến dự án thủy điện Khe Bố và thủy điện Bản Ang.

Ngày 20/4/2015, UBND huyện Tương Dương đã chấp thuận nguyện vọng của doanh nghiệp bằng Văn bản 210/UBND-KS gửi UBND tỉnh Nghệ An.

Ngày 22/9/2016, Sở TN&MT Nghệ An có Văn bản thông báo số 5235/STNMT-KS về việc xem xét, giải quyết đề nghị của Ban Quản lý dự án Thủy điện Khe Bố, huyện Tương Dương gửi UBND tỉnh Nghệ An. Khu vực xin khai thác cát, sỏi của BQL dự án Thủy điện Khe Bố có diện tích là 2,1ha, thuộc quy hoạch lòng hồ nhà máy thủy điện Khe Bố; khối lượng cát sỏi đăng ký khai thác là 7.000m³; chiều sâu khai thác là 1m; thời hạn khai thác là trong vòng 1 năm.

Một bến cát “khổng lồ” sát bờ sông và “bủa vây” nhiều nhà dân.

Ngày 23/9/2016, UBND tỉnh Nghệ An có Văn bản số 7093/UBND-NN về việc cho phép BQL dự án nhà máy thủy điện Khe Bố khai thác cát, sỏi, khối lượng 7.000m³ làm vật liệu xây dựng thông thường trong phạm vi lòng hồ Nhà máy thủy điện Khe Bố để xây dựng các Khu tái định cư của dự án này.

Ngay sau khi có được “bảo bối”, 3 ngày sau (ngày 26/9/2016), BQL dự án thủy điện Khe Bố do ông Phan Thế Chuyền làm Trưởng ban đã ký Hợp đồng số 60-2016/HĐ-HTĐT ủy quyền khai thác cát, sỏi khu vực nói trên cho Công ty TNHH Thương mại và Vận tải Trường Vinh (Công ty Trường Vinh), có trụ sở tại xã Xá Lượng, huyện Tương Dương tiến hành khai thác.

Một bến khác cũng hàng nghìn m3 cách đó chỉ vài chục mét.

Các văn bản đồng ý của các cơ quan chức năng là vậy. Nhưng, theo phản ánh, trong quá trình thực hiện việc tận thu cát, sỏi trên của BQL dự án Nhà máy thủy điện Khe Bố (ủy quyền cho Công ty Trường Vinh) đã có nhiều dấu hiệu sai phạm, thậm chí, làm ngược lại quy định cấp phép.

Mặc dù, UBND tỉnh Nghệ An chỉ đồng ý cho khai thác tận thu cát, sỏi trong phạm vi lòng hồ Nhà máy thủy điện Khe Bố để xây dựng khu tái định cư của dự án này tại xã Thạch Giám, huyện Tương Dương. Nhưng, theo điều tra của PV, hầu hết nguồn đầu ra cát, sỏi đều đến các dự án xây dựng khác mà không hề liên quan đến các khu tái định cư của Dự án nhà máy thủy điện Khe Bố, mà đi “lạc địa chỉ” sang các dự án như Công ty Sông Đà 2 xây dựng một số hạng mục ở khu vực Bản Vẽ; Công ty Sông Đà 4 xây dựng thủy điện Khe Ang; Công ty Hòa Hiệp xây dựng thủy điện Xoong Con tại xã Tam Thái; Công ty 185 xây dựng đường tuần tra biên giới; dự án đường Khe Kiền – Na Ngoi...

Một bến khác cũng hàng nghìn m3 cách đó chỉ vài chục mét

Theo điều tra mới nhất của PV, hiện tại Công ty Hòa Hiệp đã mua cát của Công ty Trường Vinh về phục vụ xây dựng công trình khoảng gần 2.100m³ và thời gian sắp tới, khối lượng có thể lên tới khoảng 30 nghìn m³. Theo đó, mỗi ngày, có 3 xe tải của đơn vị này liên tục vào ra các bến cát của Công ty Trường Vinh để “ăn hàng”.

Tương tự là Công ty Sông Đà 2 khi trong tháng 12 này đơn vị nêu trên đã mua của Công ty Trường Vinh khoảng 2.200m³ cát và sắp tới khối lượng đặt hàng có thể lên đến trên 10 nghìn m³? Đó là chưa kể đến những đơn vị khác như: Công ty Tân Hưng, Công ty Sông Đà 4, Công ty 185, Công ty Tây An... khối lượng cát có thể lên đến gần cả trăm nghìn m³.

Đường vào nhà các hộ dân gần bến cát bị hư hỏng nặng do xe tải trọng lớn chở cát

Nếu chiếu theo giấy phép tận thu tối đa vẻn vẹn 7.000m³ cát thì đơn vị nêu trên đã “hô biến” một khối lượng cát chênh lệch rất lớn đủ để cung cấp cho rất nhiều công trình xây dựng lớn quả là con số đáng... “giật mình”! Vì thế, một khối lượng lớn tài nguyên quốc gia bị thất thoát, thất thu thuế tài nguyên và nhiều hệ lụy khác có thể tác động đến dân sinh, môi trường.

Mở nhiều bến bãi không phép

Chưa dừng lại ở đó, để có nơi tập kết cát sỏi với khối lượng lớn, Công ty Trường Vinh còn tự ý biến nhiều diện tích đất ven sông thành bến bãi tập kết không có phép.

Theo đó, ngoài bến tập kết tại bản Mon, đơn vị này còn mở thêm 2 bến gần khu vực Bệnh viên Đa khoa huyện Tương Dương. Theo ghi nhận của PV, tại xóm Bệnh viện, thuộc Khối Hòa Đông, thị trấn Hòa Bình (huyện Tương Dương), đơn vị khai thác cát đã mở ra 2 bến cát “khổng lồ” nằm sát với một số hộ dân nơi đây.

Bến cát lấn vào cả nhà dân.

Trên con đường nhỏ bằng đất lồi lõm từ QL7 vào khu vực tập kết cát của đơn vị này, chúng tôi bắt gặp nhiều xe tải nườm nượp vào ra để lấy cát. Những ổ gà, ổ voi chằng chịt do nhiều xe cát tải trọng lớn chạy suốt ngày đêm khiến cho con đường đất đã nhỏ hẹp càng trở nên trắc trở. Nhiều hộ dân sống trong khu vực hàng ngày phải đi qua con đường này vì thế cũng gặp không ít trở ngại khiến không ít người bức xúc.

“Mấy tháng nay thấy bà Tr; ông Kh và ông H cùng nhau đến thuê, mua lại đất của một số người dân ở đây để mở bến cát sỏi. Chúng tôi thấy bất tiện vì gần nhà dân quá sẽ gây ô nhiễm, hơn nữa xe cộ đi lại con đường đã xấu, đã nhỏ nay thêm hư hỏng. Mỗi lúc gặp xe tải chở cát là phải tránh sát mép bờ rào rất nguy hiểm...” – Một người dân tỏ ra không hài lòng về bến cát “mọc” ở khu dân cư phản ánh.

Bến cát “khổng lồ” như muốn “nuốt chửng” những ngôi nhà lấp ló phía sau

Cũng theo điều tra của PV, hai bến tập kết nói trên có khối lượng cát lên đến khoảng vài nghìn m³, cao vút quá cả những nóc nhà người dân xung quanh. Thậm chí, bến cát phía dưới sát nhà dân đến nỗi những mảnh vườn vốn đã nhỏ hẹp bị một khối lượng cát không nhỏ “lấn sân”. Vì bến cát ở quá sát nhà dân nên khi nắng bụi không thể tránh khỏi môi trường ô nhiễm do bụi cát, gây không ít phiền hà, khó chịu cho nhiều hộ dân sinh sống nơi đây.

Sáng 28/12, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với ông Kha Văn Ót – Phó Chủ tịch UBND huyện Tương Dương về các vấn đề xung quanh sự việc. Thế nhưng, vị lãnh đạo này lại tỏ ra khá bình thản đến mức thờ ơ, thiếu trách nhiệm trong sự việc đã nêu ở trên.

Ông Kha Văn Ót – Phó Chủ tịch UBND huyện Tương Dương tỏ ra khá thờ ơ khi đề cập những dấu hiệu sai phạm của Công ty Trường Vinh

“Huyện Tương Dương không có mỏ cát cũng như trữ lượng cát quá ít, vì thế khi tỉnh đồng ý chủ trương cho doanh nghiệp tận thu cát sỏi ở lòng hồ Khe Bố thì cũng giải quyết được phần nào nhu cầu cát sỏi trên địa bàn”.

Khi được hỏi về vai trò, trách nhiệm của huyện Tương Dương trong việc giám sát khối lượng cát mà doanh nghiệp tận thu cũng như địa chỉ tiêu thụ có đúng mục đích như chủ trương cho phép của UBND tỉnh Nghệ An là chỉ phục vụ các khu tái định của dự án Nhà máy thủy điện Khe Bố, vị Phó Chủ tịch này nói “sẽ giao cho các phòng chuyên môn kiêm tra trong thời gian tới”? Vị này cũng thừa nhận các bến tập kết cát của đơn vị tận thu nêu trên là chưa được cấp phép, chưa chuyển mục đích sử dụng đất...

Dư luận hiện đang băn khoăn với câu hỏi rằng, với những dấu hiệu sai phạm của Công ty Trường Vinh và các bên liên quan, các cơ quan chức năng như: Công an tỉnh; Sở TN&MT; UBND tỉnh Nghệ An liệu có bị doanh nghiệp và chính quyền địa phương... “qua mặt”?.

Báo Tài nguyên và Môi trường sẽ tiếp tục thông tin vấn đề này.

Bài và ảnh: Phạm Tuân