Quốc hội thông qua Nghị quyết về đẩy nhanh tiến độ lập và nâng cao chất lượng quy hoạch thời kỳ 2021-2030

Chiều 16/6, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết về tiếp tục tăng cường hiệu lực, hiệu quả thực hiện chính sách, pháp luật về quy hoạch và một số giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ lập và nâng cao chất lượng quy hoạch thời kỳ 2021-2030.

Phát biểu tại Kỳ họp, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, có 482 đại biểu tham gia biểu quyết (chiếm tỷ lệ 96,79%), trong đó có 475 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành với việc thông qua toàn bộ Nghị quyết (chiếm tỷ lệ 95,38%). Số đại biểu không tán thành với việc thông qua Nghị quyết là 3 đại biểu (chiếm tỷ lệ 0,60%); số đại biểu không biểu quyết là 4 đại biểu (chiếm tỷ lệ 0,80%).

Với kết quả trên, Quốc hội đã thông qua toàn bộ Nghị quyết về tiếp tục tăng cường hiệu lực, hiệu quả thực hiện chính sách, pháp luật về quy hoạch và một số giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ lập và nâng cao chất lượng quy hoạch thời kỳ 2021-2030.

Trước đó, tại Kỳ họp, Quốc hội nghe Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh trình bày Báo cáo tóm tắt giải trình, tiếp thu, chỉnh lý và dự thảo Nghị quyết về tiếp tục tăng cường hiệu lực, hiệu quả thực hiện chính sách, pháp luật về quy hoạch và một số giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ lập và nâng cao chất lượng quy hoạch thời kỳ 2021-2030.

Trên cơ sở các ý kiến đại biểu Quốc hội đối với dự thảo Nghị quyết về tiếp tục tăng cường hiệu lực, hiệu quả thực hiện chính sách, pháp luật về quy hoạch và một số giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ lập và nâng cao chất lượng quy hoạch thời kỳ 2021-2030 (dự thảo Nghị quyết), Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin báo cáo Quốc hội một số vấn đề chủ yếu sau:

Về đánh giá kết quả thực hiện (Điều 1): Có ý kiến đề nghị bổ sung các nội dung: (i) quy trình, thủ tục điều chỉnh các quy hoạch được thực hiện như đối với việc lập mới quy hoạch sẽ dẫn đến việc điều chỉnh quy hoạch cấp thấp hơn được phê duyệt trước để bảo đảm phù hợp với quy hoạch cấp cao hơn được phê duyệt sẽ mất rất nhiều thời gian; (ii) việc tích hợp nhiều nội dung đa ngành trên một bản quy hoạch gây khó khăn cho công tác tuyển chọn tư vấn; (iii) việc bỏ quy hoạch sản phẩm, nhất là các sản phẩm chủ lực của nền kinh tế là chưa hợp lý, gây bị động, lúng túng trong phát triển các sản phẩm. Một số ý kiến đề nghị thể hiện lại nội dung về đánh giá nguyên nhân của tồn tại, hạn chế; bổ sung đánh giá nguyên nhân từ các quy định pháp luật. Ngoài ra, một số ý kiến đề nghị chỉnh lý và lược bỏ bớt các từ, cụm từ, nội dung trùng lặp bảo đảm ngắn gọn, súc tích. Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin tiếp thu và thể hiện như tại Điều 1 của dự thảo Nghị quyết.

Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh trình bày Báo cáo tóm tắt giải trình, tiếp thu, chỉnh lý và dự thảo Nghị quyết về tiếp tục tăng cường hiệu lực, hiệu quả thực hiện chính sách, pháp luật về quy hoạch và một số giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ lập và nâng cao chất lượng quy hoạch thời kỳ 2021-2030.

Về cho phép Chính phủ quy định chi tiết quy trình lập quy hoạch, các loại sơ đồ, bản đồ quy hoạch kèm theo hồ sơ phê duyệt quy hoạch và việc phân kỳ đầu tư quy định tại điểm a khoản 1: Có ý kiến đề nghị cần làm rõ, cụ thể việc phân kỳ đầu tư trong quy hoạch; theo đó cần xác định rõ tính chất các dự án ưu tiên đầu tư trong quy hoạch tỉnh. Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết, việc triển khai công trình, dự án được quy định ở nhiều văn bản quy phạm pháp luật khác nhau như pháp luật về đầu tư công, pháp luật về đất đai, pháp luật về ngân sách nhà nước. Bên cạnh đó, Luật Quy hoạch cũng không giao Chính phủ quy định chi tiết về nội dung này. Do đó, để xử lý vấn đề nêu trên, tại điểm a khoản 1 Điều 2 của dự thảo Nghị quyết đã cho phép Chính phủ quy định chi tiết trình tự, thủ tục ban hành Kế hoạch thực hiện quy hoạch được quyết định hoặc phê duyệt tại Điều 45 của Luật Quy hoạch, trong đó quy định định hướng việc phân kỳ đầu tư triển khai các công trình, dự án.

Theo quy định tại điểm o khoản 2 Điều 27 của Luật Quy hoạch, nội dung quy hoạch tỉnh bao gồm danh mục dự án của tỉnh và thứ tự ưu tiên thực hiện. Đồng thời, theo quy định tại khoản 1 Điều 27 của Luật Quy hoạch, nội dung quy hoạch tỉnh thể hiện các dự án cấp quốc gia đã được xác định ở quy hoạch cấp quốc gia; các dự án cấp vùng, liên tỉnh đã được xác định ở quy hoạch vùng. Mặt khác, theo quy định tại khoản 8 Điều 4 của Luật Quy hoạch, một trong những nguyên tắc cơ bản của hoạt động quy hoạch là phải bảo đảm thống nhất quản lý nhà nước về quy hoạch, phân cấp, phân quyền hợp lý giữa các cơ quan nhà nước. Do vậy, việc xây dựng danh mục dự án trong quy hoạch tỉnh phải bảo đảm tuân thủ các quy định nói trên.

Về cho phép áp dụng hình thức chỉ định thầu để lựa chọn đơn vị tư vấn quy định tại điểm b khoản 1: Có ý kiến đề nghị sửa đổi, bổ sung quy định về lựa chọn đơn vị tư vấn; đồng thời có ý kiến cho rằng quy định về trình tự, thủ tục chỉ định thầu được thực hiện theo quy định của pháp luật đấu thầu sẽ khó thực hiện. Đề nghị bổ sung quy định về tiêu chí, điều kiện năng lực hành nghề của tổ chức tư vấn lập quy hoạch, phù hợp với từng loại quy hoạch.

Theo Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh, Báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho thấy, để khắc phục khó khăn, vướng mắc trong việc lựa chọn tư vấn lập quy hoạch, tại điểm b khoản 1 Điều 2 của dự thảo Nghị quyết đã cho phép người có thẩm quyền xem xét, quyết định áp dụng hình thức chỉ định thầu đối với các gói thầu tư vấn để lập các quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh chưa lựa chọn được nhà thầu và trình tự, thủ tục chỉ định thầu được thực hiện theo quy định của pháp luật về đấu thầu. Đồng thời, dự thảo Nghị quyết cũng đã quy định trách nhiệm của “Người có thẩm quyền quyết định lựa chọn nhà thầu” để bảo đảm sự linh hoạt, chủ động gắn với trách nhiệm cá nhân trong việc lựa chọn chất lượng đơn vị tư vấn đáp ứng được yêu cầu về tiến độ. Quy định này cũng tương tự với cơ chế cho phép chỉ định thầu đã được Quốc hội thông qua tại Nghị quyết số 43/2022/QH15 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Bên cạnh đó, theo Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV và dự kiến Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2022 - 2023, dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi) sẽ trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 4 (tháng 10/2022), thông qua tại kỳ họp thứ 5 (tháng 5/2023). Do đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ chỉ đạo các cơ quan của Quốc hội phối hợp với các cơ quan liên quan nghiên cứu sửa đổi các quy định về trình tự, thủ tục chỉ định thầu bảo đảm phù hợp và khả thi.

Ngoài ra, theo quy định tại khoản 2 Điều 17 của Luật Quy hoạch, tổ chức tư vấn lập quy hoạch phải có tư cách pháp nhân và phải đáp ứng điều kiện về năng lực chuyên môn phù hợp với công việc đảm nhận theo quy định của Chính phủ. Hiện nay, nội dung này cũng đã được quy định chi tiết tại Điều 4 của Nghị định số 37/2019/NĐ-CP ngày 07/5/2019 của Chính phủ về quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Quy hoạch. Đồng thời tại điểm d khoản 2 Điều 2 của dự thảo Nghị quyết đã giao cho Chính phủ chỉ đạo rà soát sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành về công tác quy hoạch. Do đó, quy định về tiêu chí, điều kiện năng lực hành nghề của tổ chức tư vấn lập quy hoạch sẽ được xem xét trong quá trình sửa đổi Nghị định số 37/2019/NĐ-CP để bảo đảm phù hợp với từng loại quy hoạch. Từ những lý do nêu trên, xin phép Quốc hội được giữ như dự thảo Nghị quyết.

Về cho phép lập đồng thời các quy hoạch quy định tại điểm c khoản 1: Có ý kiến cho rằng quy định cho phép lập đồng thời các quy hoạch sẽ gây khó khăn cho các nhà đầu tư, tổ chức, cá nhân khi đã thực hiện theo các quy hoạch được phê duyệt trước, sau đó phải điều chỉnh theo quy hoạch mới, điều này dẫn đến các thất thoát, lãng phí và gây ra khiếu nại, khiếu kiện của người dân và doanh nghiệp. Do đó, cần có giải pháp xử lý trong trường hợp này.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội báo cáo, việc xử lý trong trường hợp các dự án đầu tư đã được thực hiện theo quy hoạch đã được phê duyệt trước nhưng phải điều chỉnh theo quy hoạch cấp trên được phê duyệt sau sẽ được thực hiện theo quy định của pháp luật về đầu tư, pháp luật về đất đai, pháp luật về xây dựng…, mà không thuộc phạm vi điều chỉnh của pháp luật về quy hoạch và của Nghị quyết này. Tuy nhiên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin ghi nhận và chỉ đạo các cơ quan của Quốc hội tiếp tục phối hợp với các cơ quan có liên quan nghiên cứu để đề xuất giải pháp xử lý các trường hợp nêu trên trong quá trình sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật về đầu tư, đất đai, xây dựng…

Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cũng cho biết, có ý kiến đề nghị bổ sung quy hoạch đô thị và quy hoạch nông thôn được áp dụng theo trình tự, thủ tục rút gọn trong trường hợp phải điều chỉnh để phù hợp với quy hoạch cấp trên được phê duyệt sau. Ủy ban Thường vụ Quốc hội báo cáo, theo quy định tại Điều 28 của Luật Quy hoạch, việc lập, thẩm định, phê duyệt, thực hiện, điều chỉnh quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn thực hiện theo quy định của pháp luật về quy hoạch đô thị và pháp luật về xây dựng. Hiện nay, pháp luật về quy hoạch đô thị và pháp luật về xây dựng đã có quy định về trình tự, thủ tục điều chỉnh cục bộ quy hoạch nên xin phép Quốc hội không bổ sung nội dung này tại dự thảo Nghị quyết.

Một số ý kiến đề nghị bổ sung việc triển khai đồng thời các cấp độ quy hoạch theo Luật Quy hoạch đô thị năm 2009 để tháo gỡ khó khăn cho các thành phố trực thuộc trung ương; đồng thời đề nghị chỉnh sửa quy trình điều chỉnh quy hoạch theo hướng “Cơ quan tổ chức lập quy hoạch rà soát nội dung mâu thuẫn cần điều chỉnh; lập báo cáo điều chỉnh quy hoạch kèm theo dự thảo văn bản quyết định hoặc phê duyệt điều chỉnh quy hoạch gửi các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan có liên quan thẩm định về nội dung cần điều chỉnh”.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội báo cáo, điểm c khoản 1 Điều 2 của dự thảo Nghị Quyết đang quy định theo hướng cho phép lập đồng thời các quy hoạch theo quy định của Luật Quy hoạch và các luật, pháp lệnh khác có quy định về quy hoạch. Quy định này được kế thừa từ Nghị quyết số 751/2019/UBTVQH14 ngày 16/8/2019 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Đến nay đã gần 3 năm triển khai thực hiện theo Nghị quyết số 751/2019/UBTVQH14 nhưng Chính phủ chưa báo cáo các vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện quy định này. Bên cạnh đó, tại điểm c khoản 1 Điều 2 của dự thảo Nghị quyết đang quy định về quy trình rút gọn điều chỉnh quy hoạch theo hướng bỏ quy trình phê duyệt nhiệm vụ lập quy hoạch và thẩm định quy hoạch theo quy định của Luật Quy hoạch. Do đó, để bảo đảm đơn giản hóa quy trình điều chỉnh quy hoạch, đẩy nhanh tiến độ quyết định hoặc phê duyệt các quy hoạch cần điều chỉnh, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin phép Quốc hội được giữ như dự thảo Nghị quyết.

Có ý kiến đề nghị bổ sung nội dung “công bố điều chỉnh quy hoạch” tại điểm c khoản 1 Điều 2 của dự thảo Nghị quyết. Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin tiếp thu và thể hiện như dự thảo Nghị quyết để bảo đảm phù hợp với quy định tại khoản 2 Điều 54 của Luật Quy hoạch.

Về cho phép sử dụng kinh phí chi thường xuyên quy định tại điểm đ khoản 1: Có ý kiến đề nghị nghiên cứu bổ sung việc sử dụng kinh phí chi thường xuyên cho tất cả các quy hoạch. Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp thu và thể hiện như tại dự thảo Nghị quyết.

Về thời hạn hoàn thành các quy hoạch quy định tại điểm b khoản 2: Có ý kiến đề nghị cân nhắc thời hạn hoàn thành các quy hoạch tại điểm b khoản 2 bảo đảm phù hợp và khả thi, không vì chạy theo tiến độ mà xem nhẹ chất lượng quy hoạch; đồng thời nhiều ý kiến đề nghị chỉnh sửa lại như sau: “hoàn thành các quy hoạch ngành hạ tầng quan trọng trong năm 2022; phấn đấu hoàn thành Quy hoạch tổng thể quốc gia, các quy hoạch ngành quốc gia còn lại, quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh trong năm 2023 trên cơ sở bảo đảm chất lượng các quy hoạch”.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết, Kết luận số 20-KL/TW ngày 16/10/2021 của Hội nghị lần thứ tư Ban chấp hành Trung ương Đảng đã khẳng định rõ: “phấn đấu cơ bản hoàn thành việc phê duyệt các quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch cấp tỉnh thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 trong năm 2022”. Do đó, để bảo đảm tuân thủ đúng định hướng của Đảng, vừa bảo đảm tính linh hoạt, khả thi, đúng trọng tâm, trọng điểm cần ưu tiên trong triển khai thực hiện, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Quốc hội cho phép được thể hiện như tại dự thảo Nghị quyết.

Có ý kiến đề nghị bổ sung Phụ lục Danh mục các quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng quan trọng đến ngày 31/12/2022 phải hoàn thành. Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết, tại điểm b khoản 2 Điều 2 của dự thảo Nghị quyết đã giao Chính phủ xây dựng kế hoạch, lộ trình lập các quy hoạch thời kỳ 2021 - 2030 theo Luật Quy hoạch; đồng thời quy định thời hạn phải hoàn thành các quy hoạch ngành quốc gia quan trọng trong năm 2022, phấn đấu cơ bản hoàn thành quy hoạch vùng, quy hoạch ngành quốc gia còn lại trong năm 2022. Do đó, để bảo đảm tính chủ động, linh hoạt trong điều hành của Chính phủ, đề nghị Quốc hội cho phép không bổ sung nội dung này tại dự thảo Nghị quyết.

Về điều khoản thi hành (Điều 3): Có ý kiến đề nghị giao Chính phủ nghiên cứu, đề xuất trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch theo trình tự, thủ tục rút gọn. Đề nghị quy định thời gian cụ thể việc tổng kết, đánh giá thực hiện Luật Quy hoạch và các luật, văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đến quy hoạch. Đồng thời, đề nghị quy định cụ thể thời gian thực hiện giải pháp tại Điều 2 và Điều 3.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết, tại khoản 3 Điều 2 của dự thảo Nghị quyết đã giao Chính phủ tổng kết, đánh giá toàn diện việc thực hiện Luật Quy hoạch và các luật, văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đến quy hoạch để sớm kiến nghị Quốc hội sửa đổi, bổ sung. Bên cạnh đó, việc không quy định cụ thể thời hạn thực hiện giải pháp tại Điều 2 và Điều 3 cũng chính là để Chính phủ có đủ điều kiện đánh giá khách quan, toàn diện các khó khăn, vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện Luật Quy hoạch và pháp luật có liên quan đến quy hoạch, trên cơ sở đó báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, trình Quốc hội xem xét, sửa đổi các luật vào thời điểm thích hợp.

Đối với các vấn đề khác, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, có ý kiến đề nghị nghiên cứu bổ sung nội dung: “giao Thủ tướng Chính phủ phân quyền điều chỉnh cục bộ quy hoạch chung đô thị loại I cho Hội đồng nhân dân cấp tỉnh theo trình tự, thủ tục do Thủ tướng Chính phủ quy định”.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết, việc điều chỉnh cục bộ quy hoạch cần xác định rõ tiêu chí, phạm vi điều chỉnh cục bộ để vừa bảo đảm linh hoạt trong quá trình thực hiện, vừa bảo đảm công khai, minh bạch, chặt chẽ, tính liên kết, ổn định, đồng bộ của hệ thống quy hoạch. Hiện nay, Quốc hội mới chỉ cho phép một số địa phương thực hiện thí điểm việc phân cấp cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh được thực hiện phê duyệt điều chỉnh cục bộ quy hoạch đô thị theo trình tự, thủ tục do Thủ tướng Chính phủ quy định. Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, đây là nội dung phức tạp, cần có thời gian nghiên cứu kỹ lưỡng và trên cơ sở kết quả đánh giá việc thực hiện cơ chế thí điểm của các địa phương sẽ được xem xét trong quá trình sửa đổi Luật Quy hoạch đô thị trong thời gian tới.

Ngoài những nội dung chính nêu trên, đối với những góp ý về từ ngữ, kỹ thuật văn bản, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo rà soát, tiếp thu và thể hiện trong dự thảo Nghị quyết.