Quốc hội thảo luận trực tuyến về dự án Luật điện ảnh (sửa đổi)

Toàn cảnh Quốc hội thảo luận trực tuyến về dự án Luật Điện ảnh (sửa đổi)

Gợi mở nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, dự án Luật Điện ảnh (sửa đổi) sẽ được tiếp thục thảo luận tại Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV. Sáng 23/10 vừa qua, Quốc hội đã nghe Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra về dự án Luật, sau đó tiến hành thảo luận ở các Tổ.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ, qua Báo cáo của Tổng Thư ký Quốc hội gửi đại biểu Quốc hội, đã có 240 lượt ý kiến phát biểu về nội dung này. Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục đã gợi ý 6 nội dung để các đại biểu tập trung thảo luận về: Chính sách quản lý Nhà nước phát triển điện ảnh; những nội dung và hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động điện ảnh; sản xuất, phát hành và phổ biến phim; quảng bá, xúc tiến, phát triển điện ảnh; phổ biến phim trên không gian mạng; Quỹ Hỗ trợ phát triển điện ảnh và các vấn đề khác…

Tán thành cao sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Điện ảnh

Tại phiên họp toàn thể trực tuyến, đa số ý kiến đại biểu tán thành với sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Điện ảnh nhằm thể chế hóa chủ trương, Nghị quyết của Đảng; cụ thể hóa Hiến pháp 2013; khắc phục những hạn chế, bất cập của Luật Điện ảnh hiện hành, phù hợp với tình hình thực tiễn, thúc đẩy phát triển ngành điện ảnh. Đồng thời nhất trí và đánh giá cao Tờ trình của Chính phủ cũng như Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội cũng như đánh giá cao dự án Luật Điện ảnh (sửa đổi).

Đóng góp ý kiến tại điểm cầu Nhà Quốc hội, đại biểu Tô Văn Tám - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Kon Tum, nhấn mạnh, văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, với tư cách là một bộ phận nội dung của văn hóa, điện ảnh là một loại hình, phương tiện trực quan sinh động, có ý nghĩa trong định hướng giá trị, định hướng tư tưởng, quảng bá văn hóa, đất nước, con người Việt Nam ra thế giới.

Phát triển điện ảnh là một nội dung trong lãnh đạo văn hóa của Đảng, do vậy, việc thể chế hóa đường lối của Đảng để hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho nền điện ảnh nước nhà phát triển là hết sức cần thiết. Việc sửa đổi, bổ sung Luật Điện ảnh nhằm đáp ứng yêu cầu đó. Đại biểu Tô Văn Tám cho rằng, dự thảo Luật Điện ảnh (sửa đổi) lần này đã tiếp cận tư duy điện ảnh không chí là ngành nghệ thuật mà còn là ngành công nghiệp văn hóa.

Liên quan đến chính sách của Nhà nước về phát triển điện ảnh, Dự thảo xây dựng 3 chính sách là: Đầu tư của Nhà nước cho các hoạt động của điện ảnh; hỗ trợ các hoạt động điện ảnh và ưu đãi thuế, tín dụng, đất đai đối với các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động điện ảnh. Về phát triển điện ảnh, đại biểu Tô Văn Tám đề nghị cần tập trung vào các vấn đề trọng tâm, trọng điểm, bao trùm cả phát triển điện ảnh và công nghiệp điện ảnh. Trong điều kiện ngân sách còn hạn hẹp, cần quan tâm chính sách xã hội hóa trong hoạt động điện ảnh để các thành phần kinh tế, các tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư tích cực của hoạt động điện ảnh.

Đại biểu Tô Văn Tám cũng đề nghị cần có quy định cụ thể về chính sách khuyến khích, cơ chế để tổ chức, cá nhân tham gia, trách nhiệm, quyền lợi khi tham gia để chính sách này dễ thực hiện khi đi vào thực tiễn cuộc sống.

Về những nội dung và hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động điện ảnh, đại biểu Tô Văn Tám cho rằng, các điều cấm là cần thiết nhưng cần làm rõ thêm 2 vấn đề:

Thứ nhất, trong các hành vi đã quy định, có hành vi còn mang tính định tính, chưa lượng hóa được cụ thể thì sẽ khó xử lý, ví dụ như hành vi xúc phạm nhân phẩm con người, xúc phạm uy tín, danh dự nhân phẩm, cá nhân, những hành vi này ở mức nào mới được xử lý?

Thứ hai, nếu có phim mà nội dung không vi phạm quy định trên nhưng cổ súy cho lối sống ích kỷ, buông thả, thực dụng, vô cảm, vô trách nhiệm với lịch sử, với xã hội thì sẽ như thế nào? Đại biểu đề nghị cần bổ sung vào điều cấm những bộ phim thể hiện nội dung này.

Cũng liên quan đến chính sách Nhà nước về phát triển điện ảnh, từ điểm cầu Nhà Quốc hội, đại biểu Đinh Thị Phương Lan - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Ngãi, đề nghị phải tập trung ưu tiên nguồn lực đầu tư và những nội dung cần vai trò dẫn dắt của Nhà nước đối với lĩnh vực điện ảnh như thực hiện nhiệm vụ chính trị, định hướng giá trị, định hướng công nghệ, kiểm định chất lượng nhưng đảm bảo tạo cơ chế thuận lợi để phát triên công nghiệp điện ảnh, phù hợp với quy luật thị trường.

Đại biểu Đinh Thị Phương Lan - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Ngãi

Đại biểu Định Thị Phương Lan đề nghị Ban soạn thảo tiếp tục đánh giá tác động của các quy định tại khoản 1, Điều 5, khả năng đáp ứng nguồn lực của ngân sách Nhà nước. Nhà nước đóng vai trò chủ đạo hay chỉ định hướng giá trị công nghệ, phát triển hạ tầng kỹ thuật cơ bản của phát triển điện ảnh.

Còn nhiều ý kiến khác nhau về việc áp dụng tiền kiểm hay hậu kiểm đối với việc phổ biến phim trên không gian mạng

Phổ biến phim trên không gian mạng (Điều 22) là một trong những nội dung được nhiều đại biểu tập trung thảo luận. Đại biểu Đinh Thị Phương Lan cho rằng, trong bối cảnh thế giới đối diện với những chuyển biến khó lường của thiên tai và dịch bệnh, các hệ giá trị cũng thay đổi, do đó đại biểu đồng tình với quan điểm hoàn thiện các tiêu chí làm công cụ quản lý, định hướng gắn với hậu kiểm, ứng dụng công nghệ trong kiểm định minh bạch, xã hội cùng tham gia kiểm định thường xuyên, liên tục cho phù hợp với yêu cầu của thực tiễn.

Đại biểu Nguyễn Văn Cảnh - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Định, cũng đồng tình ưu tiên hậu kiểm đối với việc phổ biến phim trên không gian mạng khi số lượng phim quá nhiều. Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Văn Cảnh băn khoăn là làm sao kiểm soát trẻ em xem phim trên không gian mạng phù hợp với độ tuổi của mình. Quyền lợi đi liền với trách nhiệm, theo đại biểu, nếu tổ chức phổ biến phim trên không gian mạng có thiết lập hệ thống kiểm soát trẻ em, để người lớn quản lý trẻ em được quyền xem phim nào phù hợp với lứa tuổi thì được áp dụng ưu tiên hậu kiểm. Tổ chức nào chưa có hệ thống kiểm soát trẻ em thì có thể ưu tiên hậu kiểm và giao cho Chính phủ quy định chi tiết.

Đại biểu Nguyễn Văn Cảnh - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Định

Nhìn chung, các ý kiến đề nghị cần nghiên cứu: (1) xây dựng bộ tiêu chí phân loại phim chi tiết, minh bạch để các cơ sở sản xuất, phát hành, phổ biến phim có căn cứ tự kiểm duyệt và phân loại phim; (2) quy định trách nhiệm của đơn vị phát hành, phổ biến phim trong việc cung cấp công cụ đo lường, kiểm duyệt tự động; hiển thị cảnh báo cho người xem, gỡ bỏ nội dung vi phạm khi có yêu cầu, cung cấp công cụ để người xem phản ánh nội dung vi phạm; (3) Quy định cụ thể các hành vi vi phạm để có căn cứ xử lý; (4) tăng cường năng lực quản lý, ứng dụng công nghệ thông tin, kiểm tra, giám sát; (5) nghiên cứu cơ chế huy động các tổ chức xã hội tham gia hỗ trợ cơ quan quản lý nhà nước thẩm định, kiểm soát phổ biến phim.

Nhiều đại biểu cũng tập trung cho ý kiến về sản xuất phim sử dụng ngân sách Nhà nước. Đa số ý kiến lựa chọn phương án 2 (giao nhiệm vụ hoặc đặt hàng hoặc đấu thầu), đề xuất giữ nguyên quy định của Luật hiện hành.

Phát biểu từ điểm cầu Quảng Nam, đại biểu Đặng Thị Bảo Trinh - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Nam, lựa chọn phương án 2 và cho rằng, sản xuất phim phải chịu sự điều chỉnh của Luật Đấu thầu và phải đảm bảo tính công khai, minh bạch, công bằng cho mọi nhà sản xuất, mọi đối tượng. Tuy nhiên, đại biểu Đặng Thị Bảo Trinh đề nghị cần xem xét nếu thủ tục đấu thầu hiện nay chưa phù hợp với các quy trình, công đoạn sản xuất phim thì phải điều chỉnh để đơn giản hơn về thủ tục hành chính, phù hợp với thực tế. Đối với những sản phẩm phim mang tính đặc thù cao như dòng phim phục vụ mang mục đích chính trị, quốc phòng, an ninh thì phải thực hiện theo hình thức Nhà nước đặt hàng chứ không nên tổ chức đấu thầu rộng rãi.

Đại biểu Đặng Thị Bảo Trinh - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Nam

Liên quan đến nội dung này, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hải Dương, cho biết, đề tài sản xuất phim sử dụng ngân sách Nhà nước quy định: Nhà nước đầu tư sản xuất phim thực hiện theo kế hoạch, nhiệm vụ chính trị của Nhà nước về đề tài lịch sử, lãnh tụ, danh nhân, anh hùng dân tộc, chiến tranh cách mạng, thiếu nhi, miền núi, biên giới, hải đảo, đồng bào dân tộc thiểu số và các vấn đề của cuộc sống đương đại. Với phạm vi đề tài quá rộng thì sẽ không xác định được đề tài trọng tâm và thứ tự ưu tiên trong khâu lựa chọn sản xuất. Vì vậy, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đề nghị phải xác định tinh gọn, đúng trọng tâm, trọng điểm những đề tài được Nhà nước ưu tiên đầu tư kinh phí từ ngân sách.

Về phương thức sản xuất phim bằng ngân sách Nhà nước, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đề nghị không nên sử dụng phương thức đấu thầu trong trường hợp này với 2 lí do. Vì quy định này đã được quy định trong Luật Điện ảnh 2006 về phương án đấu thầu nhưng qua 14 năm triển khai thì chúng ta vẫn chưa thực hiện được và gặp nhiều vướng mắc. Đại biểu đề nghị không nên tiếp tục quy định nội dung này trong dự thảo Luật Điện ảnh (sửa đổi). Đại biểu cũng nhận thấy, phương án 2 quy định hình thức giao nhiệm vụ đặt hàng, đấu thầu với các phim có nội dung khác thì không đúng, không thống nhất với nhau giữa khoản 1 Điều 5 và khoản 2 Điều 15. Vì khoản 1 Điều 5 quy định Nhà nước chỉ đầu tư sản xuất phim thực hiện theo kế hoạch, phục vụ nhiệm vụ chính trị chứ không đầu tư cho các phim có nội dung khác.

Băn khoăn Quỹ Hỗ trợ phát triển điện ảnh

Nhiều ý kiến đại biểu cũng băn khoăn về Quỹ Hỗ trợ phát triển điện ảnh. Các đại biểu cho rằng, Luật Điện ảnh 2006 đã có quy định về Quỹ Hỗ trợ phát triển điện ảnh. Theo đó, Quỹ được thành lập để sử dụng cho các hoạt động: thưởng cho phim có giá trị tư tưởng, nghệ thuật cao; hỗ trợ sản xuất phim thể nghiệm nghệ thuật, phim đầu tay được tuyển chọn để đưa vào sản xuất; hỗ trợ cho các hoạt động khác để phát triển điện ảnh. Quỹ Hỗ trợ phát triển điện ảnh bao gồm: nguồn hỗ trợ từ ngân sách nhà nước, tài trợ của tổ chức, cá nhân trong nước, tổ chức, cá nhân nước ngoài. Chính phủ quy định cụ thể việc thành lập và hoạt động của Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh...

Tuy nhiên, các đại biểu cũng chỉ rõ những hạn chế, vướng mắc của Quỹ này. Trên thực tế cho đến nay, Quỹ Hỗ trợ phát triển điện ảnh chưa được triển khai. Cơ chế hiện hành chưa quy định về mô hình, cũng như nguồn thu ổn định lâu dài để Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh tồn tại, phát triển và hoạt động hiệu quả.

Đại biểu Trần Văn Thức - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thanh Hóa, đề nghị cân nhắc bỏ quy định này vì: Luật hiện hành đã quy định thành lập Quỹ Hỗ trợ phát triển điện ảnh nhưng 10 năm qua không triển khai thực hiện được. Nội dung chi của Quỹ trùng với nhiệm vụ chi của ngân sách Nhà nước. Nếu thành lập Quỹ thì Chính phủ vẫn phải cung cấp vốn điều lệ trong khi chưa có khả năng huy động Quỹ.

Đồng tình với đại biểu Trần Văn Thức, đại biểu Nguyễn Thị Huế - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Kạn, đề nghị không đưa vào dự án Luật nội dung này. Vì trong thực tiễn, có rất nhiều luật quy định thành lập các quỹ phát triển nhưng do điều kiện về ngân sách không đảm bảo cho nên không thành lập được. Như vậy, đại biểu Nguyễn Thị Huế nhận thấy, nội dung này khó khả thi trong thực tiễn mặc dù mục đích, ý nghĩa rất tốt.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn kết luận nội dung phiên họp toàn thể trực tuyến về Dự án Luật Điện ảnh (sủa đổi)

Phát biểu kết luận phiên thảo luận trực tuyến về nội dung này, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, sau buổi làm việc tích cực, khẩn trương, các ý kiến phát biểu sâu sác, trách nhiệm, trên tinh thần xây dựng chung và nhiều góp ý cụ thể xuất phát từ thực tiễn, nền điện ảnh trong nước và kinh nghiệm của một số quốc gia trên thế giới. Đồng thời Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã giải trình, tiếp thu làm rõ các vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm nhiều.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội cũng nêu rõ, bộ phận thư ký của Quốc hội đã ghi chép đầy đủ, Tổng Thư ký Quốc hội sẽ có báo cáo tổng hợp gửi đại biểu Quốc hội và các cơ quan hữu quan. Trên cơ sở ý kiến của đại biểu Quốc hội, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị Ban soạn thảo và cơ quan thẩm tra tiếp tục phối hợp chặt chẽ trong việc hoàn thiện Hồ sơ theo quy định để trình Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV, với yêu cầu việc sửa đổi Luật Điện ảnh phải tạo ra hành lang pháp lý và chính sách đột phá, có tầm nhìn dài hạn để phát triển điện ảnh Việt Nam với tư cách vừa là một ngành văn hóa, nghệ thuật, vừa là một ngành kinh tế và hội nhập quốc tế./.