Nhà khoa học góp ý đánh giá hiện trạng và giải pháp bảo tồn hòn Trống Mái, Vịnh Hạ Long

Phát biểu khai mạc hội thảo, TS. Quách Đức Tín, Phó Viện trưởng Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản cho biết hội thảo nhằm tiếp thu ý kiến đóng góp, trao đổi của các nhà khoa học, quản lý liên quan đến nhiệm vụ, với các nội dung góp ý tập trung vào kết quả nghiên cứu và các giải pháp dự kiến đề xuất bảo tồn hòn Trống Mái.

Tại Hội thảo, 6 chuyên đề nghiên cứu chính của Đề tài được các chuyên gia của Viện Khoa học Địa chất và khoáng sản, Viện khoa học Thủy lợi, Viện Địa kỹ thuật Na Uy trình bày bao gồm những nghiên cứu tổng quan về hòn Trống Mái đến hiện trạng hệ thống khe nứt, đứt gãy, các khối trượt, tác động của các hoạt động nhân sinh và các giải pháp công trình và phi công trình để bảo vệ hòn Trống Mái.

Đồng thời, các đại biểu tham dự Hội thảo cũng có nhiều câu hỏi, nhận xét đánh giá trên tình thần nâng cao chất lượng báo cáo đề tài nêu trên góp phần bảo tồn và phát huy giá trị di sản hòn Trống Mái.

Những nghiên cứu tổng quan về hòn Trống Mái

Tổng quan về nhiệm vụ, ThS. Hồ Tiến Chung, Phó Trưởng Phòng Kiến tạo và Địa mạo, Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản, Chủ nhiệm nhiệm vụ cho biết: Vịnh Hạ Long nằm ở vùng Đông Bắc Việt Nam, thuộc bờ tây Vịnh Bắc Bộ với tổng diện tích khoảng 1.553 km2. Đây là khu vực được thiên nhiên ưu đãi với nguồn tài nguyên thiên nhiên vô cùng quý giá đặc biệt là tài nguyên địa chất-địa mạo rất thuận lợi cho phát triển du lịch.

Hiện nay, các quá trình địa chất - địa động lực hiện đại vẫn đang tiếp tục diễn ra và dường như đang chịu nhiều biến động mạnh, không những trên phạm vi toàn cầu, toàn quốc mà có thể còn ở từng địa phương, không chỉ ở Vịnh Hạ Long, với nhiều trận động đất, sóng thần mạnh, gây nhiều biến động cho các đảo và hang động.

Hòn Trống Mái gồm 2 đảo đá nhỏ có hình thù như một đôi gà trống mái cao khoảng 13,9 m, chân đảo thót lại tạo tư thế chênh vênh. Trải qua quá trình hoạt động địa chất, kiến tạo và sự tác động của của nước biển, hòn Trống Mái có cấu tạo đơn nghiêng với nhiều hệ thống khe nứt tiểm ẩn nguy cơ xảy ra sạt, lở hoặc bị biến dạng làm mất đi hình ảnh biểu tượng của Di sản Thế giới Vịnh Hạ Long.

Vì thế, việc nghiên cứu đánh giá hiện trạng và các yếu tố ảnh hưởng, làm cơ sở đề xuất các giải pháp bảo tồn hòn Trống Mái trên Vịnh Hạ Long là rất cần thiết và có ý nghĩa quan trọng, thiết thực phục vụ công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di sản cho thế hệ hôm nay và mai sau.

Theo ThS. Hồ Tiến Chung, mục tiêu của nhiệm vụ là đánh giá hiện trạng và phân tích các yếu tố ảnh hưởng hòn Trống Mái - Vịnh Hạ Long và đề xuất các giải pháp bảo tồn hòn Trống Mái.

Đánh giá mức độ an toàn hòn Trống Mái, TS. Trần Điệp Anh, nghiên cứu viên phòng Kiến tạo và Địa mạo, Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản cho biết: Kết quả điều tra, đo vẽ chi tiết khu vực hòn Trống Mái kết hợp với phân tích ảnh vệ tinh, xây dựng mô hình 3D bằng sử dụng thiết bị bay không người lái đã xác định được trên khu vực hòn Trống Mái tồn tại 40 khối có nguy cơ trượt lở, đổ lở. Trong đó hòn Trống có 11 khối và hòn Mái tồn tại 29 khối.

Kết quả áp dụng phương pháp Hoek-Bray kết hợp sử dụng chương trình phần mềm của hãng Rocscience có thể phân tích mô hình các kiểu trượt cho toàn bộ hòn Trống Mái cho thấy về kiểu trượt có tổng cộng 13 khối có nguy cơ trượt phẳng (hòn Trống có 6 và hòn Mái có 7 khối), 4 khối có nguy cơ trượt nêm (hòn Trống có 3 và hòn Mái có 1 khối), và 23 khối có nguy cơ đổ lở, lật đổ (hòn Trống có 2 và hòn Mái có 21 khối).

Kết quả áp dụng phương pháp tính toán tính toán ổn định sườn dốc đá và mô hình hóa theo mô hình 3D để xác định nguy cơ trượt lở, đổ lở của các khối cho thấy có 28 khối có nguy cơ cao (trong đó hòn Trống có 7 khối và hòn Mái có 21 khối), 2 khối có nguy cơ trung bình ở hòn Trống và 10 khối có nguy cơ thấp (2 khối ở hòn Trống và 8 khối ở hòn Mái).

TS. Trần Điệp Anh cho rằng các kết quả thu được khá chi tiết, là một sản phẩm quan trọng cho công tác thiết kế các giải pháp tiền khả thi để giảm thiểu nguy cơ trượt lở, đổ lở qua đó tạo điều kiện thuận lợi cho việc ổn định hòn Trống Mái.

Về các yếu tố tác động đến nguy cơ đổ lở của đá tại hòn Trống Mái, TS. Nguyễn Văn Tuấn, Phòng Kiến tạo và Địa mạo, Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản đã nêu rõ các yếu tố nội sinh và các yếu tố ngoại sinh. Theo TS. Nguyễn Văn Tuấn, mỗi vị trí khác nhau trên hòn Trống Mái chịu ảnh hưởng tổng hòa của nhiều yếu tố tác động và có độ ăn mòn khác nhau, do đó với mỗi vị trí có nguy cơ đổ lở, trượt lở cần phải đánh giá tích hợp ảnh hưởng của nhiều yếu tố, từ đó đề xuất các giải pháp bảo tồn hòn Trống Mái.

Đề xuất các giải pháp bảo tồn hòn Trống Mái

Từ các nghiên cứu, điều tra, đánh giá vệ hiện trạng hòn Trống Mái, ThS. Hồ Sỹ Mão, nghiên cứu viện Viện Khoa học Thủy Lợi đã trình bày chi tiết về các giải pháp công trình với từng đối tượng tại hòn Trống Mái. Theo đó, các giải pháp được đề xuất theo từng đối tượng cụ thể là các thành tạo địa chất trên mực nước, trong đới thủy triều và hoàn toàn nằm dưới mực nước biển. Mỗi đối tượng được tác giả đề xuất từng biện pháp kỹ thuật cụ thể như dùng các neo bảo vệ các khối trượt, bơm trám xi măng các khe nứt, xây tường bê tông chịu lực hỗ trợ gia cố các vách hang và hệ thống đê bao vòng quanh chân cụm đảo giúp xử lý độ ổn định chân đế hòn Trống Mái.

Trước những phân tích, đánh giá các yếu tố xã hội ảnh hưởng đến hiện tượng sạt lở, đổ lở và xói lở Hòn Trống Mái, tập thể tác giả đã nghiên cứu mối liên quan giữa số lượng, vận tốc, khoảng cách tàu thuyền và tác động của chúng tới sự ổn định của hòn Trống Mái, từ đó gợi ý một số giải pháp xã hội và giải pháp công trình nhằm giảm thiểu tác động đến sự ổn định của hòn Trống Mái.

Từ thực tế nghiên cứu, bảo tồn các di sản thiên nhiên trên thới giới, Chuyên gia của Viện Địa Kỹ Thuật Na Uy, TS. Rainder Kumar và TS LLoyd Warren đã phân tích các đặc tính cơ học đá liên quan tới sự ổn định của hòn Trống Mái, so sánh với các di sản thiên nhiên trên thế giới đã được tập thể chuyên gia Viện Địa kỹ thuật Na Uy tiến hành bảo tồn, từ đó đưa ra nhận định và đề xuất các giải pháp hướng tới giải quyết vấn đề ổn định hòn Trống Mái của Việt Nam.

Một số nghiên cứu thực nghiệm bước đầu cũng được các chuyên gia Na Uy phối hợp với Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản thử nghiệm tại Vịnh Hạ Long thời gian qua. Các đề xuất của chuyên gia Na Uy có một số điểm không tương đồng với đề xuất của Viện khoa học Thủy Lợi. Theo đó, các chuyên gia Na Uy đề xuất bảo tồn mà không làm thay đổi cảnh quan hòn Trống Mái, mà chỉ tác động nhỏ nhất có thể, nhưng vẫn đảm bảo độ ổn định của hòn Trống Mái theo thời gian.

Kết luận hội thảo, TS. Quách Đức Tín nhấn mạnh bên cạnh các giải pháp xã hội, cần nghiên cứu khả thi ở biện pháp công trình để bảo tồn hòn Trống Mái. Phó Viện trưởng yêu cầu tập thể tác giả tiếp thu ý kiến đóng góp của các nhà khoa học, nhà quản lý để sớm hoàn thiện Báo cáo tổng kết và các sản phẩm chính của nhiệm vụ đúng hạn.