Nghệ An: Nhiều khó khăn trong phát triển dịch vụ hậu cần nghề cá

Những tín hiệu tích cực

Với chiều dài hơn 82km đường bờ biển, 3 cảng cá gồm Cửa Hội (thị xã Cửa Lò), Lạch Vạn (Diễn Châu), Lạch Quèn (Quỳnh Lưu) và 4 bến cá ở Nghi Tân, Nghi Thuỷ (thị xã Cửa Lò), Lạch Cờn (thị xã Hoàng Mai), Lạch Thơi (Quỳnh Lưu), Nghệ An được xem là địa phương có đầy đủ tiềm năng và lợi thế để đẩy mạnh phát triển kinh tế biển. Chú trọng nâng cao, mở rộng hoạt động khai thác thuỷ hải sản trên biển cũng là chủ trương chung mà các cấp, ngành và địa phương quan tâm trong suốt thời gian qua. Đặc biệt, với đội hình hơn 4.000 tàu thuyền (trong đó có gần 1.400 tàu thuyền tham gia khai thác xa bờ công suất trên 90CV) các loại trực tiếp tham gia đánh bắt trên biển, mỗi năm Nghệ An đạt sản lượng khai thác thuỷ hải sản hàng trăm nghìn tấn cá, mực, tôm các loại.

Bến cá Nghi Thủy (thị xã Cưa Lò)

Trong những năm qua, công tác khơi thông dòng lạch, mở rộng cửa biển đã được đầu tư xây dựng, tạo điều kiện thuận lợi cho việc trao đổi sản phẩm cho ngư dân và giúp tàu thuyền ra vào tránh trú bão an toàn. Ngoài ra, trên địa bàn toàn tỉnh Nghệ An còn xây dựng được 14 khu chế biến thuỷ hải sản tập trung với quy mô sản xuất lớn, hiện đại ở các huyện, thị như Hoàng Mai, Quỳnh Lưu, Diễn Châu, Nghi Lộc và Cửa Lò. Không chỉ vậy, những khu chế biến tập trung này đã trở thành nơi tiêu thụ hải sản cho ngư dân tại chỗ, góp phần không nhỏ vào việc giải quyết đầu ra sản phẩm mỗi khi tàu thuyền đánh bắt trở về. Bên cạnh đó, hệ thống cung cấp nguyên liệu trực tiếp cho tàu thuyền vươn khơi như xăng dầu, đá lạnh, nhu yếu phẩm…đã phát triển rộng khắp ngay tại các cửa biển, lạch luồng.

Hàng chục tàu thuyền đánh bắt hải sản neo đậu lấn chiếm cảng thương mại Cửa Lò do không có bến đậu

Ông Trần Mạnh Lâm, một chủ tàu đánh bắt xa bờ ở phường Quỳnh Phương (thị xã Hoàng Mai) cho biết: “Những năm trước, khi tàu của chúng tôi muốn vươn khơi, đánh bắt xa bờ thì phải chờ nhiều ngày liền để nạp đủ xăng dầu, đá lạnh và thực phẩm. Còn khi vào bờ phải nối đuôi nhau đợi các tàu vào, ra mới có chỗ neo đậu. Chưa nói tới việc các thuyền viên khi cập bến phải phân công nhau đi tiêu thụ sản phẩm ở các nơi làm sao cho hết số cá, tôm đánh bắt được. Nay, khi tàu về đã có tư thương trực tiếp đến tận mạn tàu để bốc hàng đi tiêu thụ. Còn khi muốn vươn khơi tiếp, chúng tôi cũng dễ dàng tiếp cận các dịch vụ cung cấp xăng dầu, nguyên liệu cần thiết để đi ngay. Cũng có khi khai thác trên biển nếu được giá thì chúng tôi có thể bán trực tiếp trên biển cho tàu lái buôn luôn mà không cần phải cập bến như trước nữa”.

Ngư dân vận chuyển cá lên bến bán cho thương lái

Theo ghi nhận của chúng tôi, với hệ thống dịch vụ hậu cần nghề cá ngày càng được nâng cấp, đầu tư xây dựng đã phần nào giúp ngư dân yên tâm bám biển, vươn khơi. Chính vì vậy, nhìn vào tổng giá trị thu nhập bình quân đầu người ở các địa phương ven biển đã có nhiều chuyển biến rõ rệt.

Cần một bước “đột phá”

So với trước đây, tuy dịch vụ hậu cần nghề cá đã có những bước phát triển nhất định. Thế nhưng, để nâng cao giá trị khai thác nguồn lợi hải sản hơn nữa thì công tác hậu cần nghề cá hiện nay vẫn còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc cần tháo gỡ.

Đó là hệ thống cảng biển, cửa lạch để tàu thuyền ra vào vẫn chưa được đầu tư đồng bộ. Bên cạnh đó, do tác động của thiên tai nên hệ thống cửa biển trong những năm qua đang bị bồi lắng. Chưa kể, việc người dân tự ý xây dựng, cơi nới các công trình dân sinh ở các cửa lạch, gây khó khăn tới việc neo đậu của tàu thuyền.

Cảng cá ở Quỳnh Lập (thị xã Hoàng Mai) bị xây lấn chiếm

Ngoài ra, một số dự án neo đậu tàu thuyền đang được xây dựng nhưng vẫn còn dở dang, chưa được đưa vào sử dụng. Cụ thể như nơi neo đậu tàu thuyền phòng tránh thiên tai phường Nghi Tân, thị xã Cửa Lò thuộc dự án Xây dựng kè chống sạt lở bờ hữu sông Cấm và nơi neo đậu tàu thuyền phòng tránh thiên tai phường Nghi Tân do UBND thị xã Cửa Lò làm chủ đầu tư, với tổng mức đầu tư giai đoạn 1 là trên 97 tỷ đồng, giai đoạn 2 là trên 76 tỷ đồng.

Theo tìm hiểu, đến tháng 6/2020, giai đoạn 1 của dự án đã hoàn thành các hạng mục công trình và đã nghiệm thu từ năm 2015 với kinh phí đã được bố trí và giải ngân trên 92 tỷ đồng. Riêng giai đoạn 2, chủ đầu tư cũng đã hoàn thành hạng mục nạo vét khu neo đậu tàu cá và 5 tuyến đường với tổng kinh phí đã giải ngân là trên 44 tỷ đồng. Tuy nhiên, do hạng mục cầu tàu với tổng mức đầu tư 14 tỷ đồng chưa có nguồn kinh phí để thực hiện nên dự án nói trên chưa thể đưa vào sử dụng. Các tàu thuyền công suất lớn vẫn phải neo nhờ tại Cảng thương mại Cửa Lò, gây mất an toàn cũng như cản trở hoạt động kinh doanh, dịch vụ của Cảng biển này.

Xây dựng lấn chiếm cảng cá gây khó khăn cho tàu thuyền ra, vào cảng Quỳnh Lập

Theo Cảng vụ Hàng hải Nghệ An, hàng ngày có khoảng trên 30 tàu cá đánh bắt xa bờ cập cầu số 3 – Cảng Cửa Lò; 20 chiếc tàu cá các loại neo sát ngay góc cầu số 4 về phía hạ lưu cầu cảng, thậm chí ngư dân còn tập kết vật dụng, dụng cụ, ngư cụ trên mặt cầu cảng. Các tàu cá nói trên thường chạy qua lại trong thủy diện vùng nước trước cảng, chạy cắt mặt các tàu hàng đang hành hải rất nguy hiểm cho tàu biển, phương tiện thủy khác.

Mới đây nhất, ngày 20/5/2020, Cảng vụ Hàng hải Nghệ An phải có văn bản “hỏa tốc” kiến nghị Cục Hàng hải Việt Nam làm việc với các Bộ, ngành liên quan, UBND tỉnh Nghệ An hỗ trợ kinh phí xây dựng hạng mục Cầu Tàu để chủ đầu tư sớm triển khai thi công hoàn thành bến cá Nghi Tân để điều động các tàu cá đánh bắt xa bờ ra khỏi khu vực các bến cảng Cửa Lò.

Các tàu hàng lớn vào cập Cảng Cửa Lò gặp rất nhiều khó khăn, tiềm ẩn nguy cơ tai nạn

Liên quan đến vấn đề bồi lắng, ông Cao Xuân Điệp – Chủ tịch UBND xã Sơn Hải, cho biết: “Toàn xã chúng tôi có 179 tàu thuyền trực tiếp tham gia khai thác thuỷ sản, trong đó có khoảng 100 chiếc đánh bắt xa bờ với công suất 90CV trở lên. Hầu hết, các tàu thuyền trên địa bàn đều ra, vào neo đậu ở cửa biển lạch Thơi trong suốt thời gian qua. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, do bị bồi lắng nên nhiều tàu thuyền công suất lớn không thể vào lạch được. Nhiều chủ tàu đã phải neo đậu ở cửa lạch khác thông thoáng hơn mà không dám về lạch Thơi. Chính vì vậy, chúng tôi mong muốn nhà nước tiếp tục đầu tư nâng cấp cửa lạch tại địa phương để ngư dân tiếp tục đóng tàu to, thuyền lớn vươn khơi”. Quỳnh Lưu kiến nghị.

Còn theo thống kê của Cục Thuỷ sản – Bộ NN&PTNT thì hiện nay, toàn tỉnh Nghệ An đang có 4/6 cửa lạch bị bồi lắng, tàu thuyền rất khó có thể vào cập bến.  Ngoài ra, tại một số cửa lạch vẫn chưa có hệ thống phao chỉ dẫn đồng bộ gây nguy hiểm cho tàu thuyền khi ra vào. Chưa kể, hầu hết diện tích các cảng cá hiện nay còn rất nhỏ, không đáp ứng được yêu cầu để mở rộng, phát triển công tác dịch vụ hậu cần nghề cá. Trong khi đó, việc phát triển công tác này chủ yếu là những cá nhân, hộ gia đình riêng lẻ, chưa tập trung xứng tầm với nhu cầu thực tế hiện nay.

Theo Ban quản lý cảng cá Nghệ An, hiện nay, để phát triển công tác dịch vụ hậu cần nghề cá thì nhiều vấn đề vướng mắc, khó khăn cần sớm được tháo gỡ. Bởi với số lượng tàu thuyền ngày một tăng, nhất là khi có các tàu công suất lớn đang được triển khai đóng mới theo Nghị định 67/2014/NĐ-CP thì việc cập cảng ở các địa phương là rất khó khăn. Bên cạnh đó, hệ thống các cảng cá, bến cá hiện nay không còn quỹ đất để có thể đầu tư xây dựng hệ thống dịch vụ hậu cần nghề cá nữa.

Dịch vụ hậu cần nghề cá tại Nghệ An đang cần bước đột phá để góp phần phát triển ngành đánh bắt hải sản

Có thể nhận thấy rằng, việc đẩy mạnh hệ thống dịch vụ hậu cần nghề cá có vai trò rất quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển đánh bắt xa bờ, nâng cao sản lượng khai thác thuỷ sản. Qua đó, việc xây dựng hạ tầng kỹ thuật nghề cá, hệ thống cảng biển…để trở thành điểm tựa cho ngư dân vươn khơi, góp phần đảm bảo an ninh và chủ quyền lãnh thổ, biển đảo của Tổ quốc.

Bên cạnh đó, phát huy tốt công tác này chính là giúp ngư dân giảm thiểu tổn hao sau thu hoạch, nâng cao giá trị cũng như chất lượng sản phẩm. Chính vì vậy, để giải quyết các vướng mắc trong công tác dịch vụ hậu cần nghề cá, các cơ quan ban ngành và địa phương cần quan tâm hơn nữa, sớm tìm ra giải pháp phù hợp để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc.