Nghệ An: Bài toán “an cư” ở Lượng Minh

Người dân sống tạm bợ

Năm 2018, do ảnh hưởng của cơn bão số 4 cộng với nước lũ lớn từ Lào đổ về mà đỉnh điểm là ngày 31/8/2018 lượng nước đổ về hồ chứa Thủy điện Bản Vẽ đạt kỷ lục tới 4.300m3/s. Vì thế, nhà máy Thủy điện Bản Vẽ xả lũ với lưu lượng rất lớn đã làm hơn 230 hộ dân phải di dời khẩn cấp, nhiều nhà cửa của người dân bị cuốn trôi, sạt lở, chìm sâu trong dòng lũ dữ.

Trong đó, xã Lượng Minh (huyện Tương Dương) là địa phương chịu thiệt hại nặng nề nhất, đặc biệt nhiều hộ dân bản Minh Phương tuy đã kịp thời chạy lũ không thiệt hại đến tính mạng nhưng nhà cửa, tài sản bị cuốn trôi, sau đó phải ở nhờ tại các bản khác hoặc làm lán trại tạm trên đồi, ở dọc các tuyến đường giao thông, cuộc sống của nhân dân hết sức khó khăn, thiếu thốn.

Khi tiếp xúc với PV, chị Vi Thị Liên, ở bản Minh Phương nhà nằm chênh vênh sát dòng Nậm Nơn. Trong căn nhà tạm bé xíu, chị Liên chia sẻ: “Năm 2018, do thủy điện xả lũ nên nhà cửa, tài sản bị trôi hết. Không có chỗ ở nên hai vợ chồng cùng 2 đứa con nhỏ phải xuống dưới bản để ở nhờ với ông bà nội. Được một thời gian thì chuyển lên bờ sông này để làm căn nhà tạm (thực chất là lều – PV) để ở đã được một thời gian. Cuộc sống khổ lắm. Tài sản không có gì, nơi ở cố định thì không có. Biết rằng nơi ở tạm cũng chênh vênh, nguy hiểm trong mùa mưa lũ nhưng đành bất lực”.

Cũng như gia đình chị Liên, nhiều hộ gia đình khác cũng lâm vào cảnh tương tự. Sau khi cơn lũ năm 2018 đi qua, qua khảo sát của chính quyền địa phương thì có 17 gia đình ở xã Lượng Minh phải tái định cư vì không có chỗ ở, chỗ ở cũ đã bị cuốn trôi, ngập nước, tài sản trôi sạch…

Tháng 8/2018, UBND huyện Tương Dương đã “ra tay” để giải quyết những khó khăn cấp bách của người dân nói trên.

Theo đó, Dự án San lấp mặt bằng khẩn cấp để bố trí chỗ ở cho 17 hộ dân bị ngập lụt, sạt lở đất tại bản Minh Phương, bản Xốp Mạt, xã Lượng Minh, huyện Tương Dương được huyện này gấp rút thông qua để triển khai “khẩn cấp”.

Ngày 10/10/2018, UBND huyện Tương Dương có Quyết định số 1283/QĐ-UBND phê duyệt Thiết kế bản vẽ thi công – Dự toán và giá các gói thầu dự án nêu trên. Theo Quyết định này, tổng diện tích dự án là 14.137m2; Diện tích san nền là 3.590m2 với tổng mức đầu tư gần 2,2 tỷ đồng. Trong đó, chi phí xây dựng gần 2 tỷ đồng; còn lại là chi phí quản lý dự án, chi phí tư vấn đầu tư xây dựng và các chi phí khác. Các hạng mục của dự án phần này nhanh chóng hoàn thiện vào cuối tháng 11/2018.

Đến ngày 27/3/2019, UBND huyện Tương Dương lại có Quyết định số 312/QĐ-UBND phê duyệt chủ trương đầu tư dự án Khu tái định cư để bố trí chỗ ở khẩn cấp cho các hộ dân bị ngập lụt, sạt lở đất tại bản Minh Phương, bản Xốp Mạt, huyện Tương Dương thuộc vùng hạ lưu thủy điện Bản Vẽ. Quy mô của dự án là xây dựng đường dẫn vào khu tái định cư loại B, đường nội vùng loại C, xây dựng hệ thống điện và cấp nước sinh hoạt với tổng mức đầu tư dự kiến là 5,2 tỷ đồng. Sau đó, công trình được xây dựng cơ bản hoàn thành. Tổng cộng nguồn vốn để phục vụ tái định cư cho 17 hộ dân nói trên rơi vào trên 7 tỷ đồng.

Tuy nhiên, sau đó công trình chưa thể bàn giao đưa vào sử dụng do mái ta luy sạt lở, nguy cơ mất an toàn. Cụ thể, cách đỉnh mái ta luy khoảng 50m xuất hiện một cung trượt có chiều dài vết nứt cung trượt khoảng 80 đến 100m, chỗ nứt rộng nhất khoảng 0,5m, sâu khoảng 0,5 đến 1m; phần chân mái kè bằng đá hộc bảo vệ phía dưới ta luy và mương thoát nước đã bị xê dịch so với vị trí ban đầu, gây vỡ và hư hỏng mương thoát nước dưới chân ta luy.

Chưa thể “phủ kín” các Khu tái định cư

Được biết, tại xã Lượng Minh, bên cạnh khu dự án tái định cư cho 17 hộ tại bản Minh Phương, chính quyền địa phương cũng đã bố trí thêm một khu tái định cư khác cho 34 hộ dân bị ảnh hưởng do sạt lở ven sông Nậm Nơn, tại bản Lả nằm ngay phía sau trụ sở UBND xã Lượng Minh. Sau đó, mặc dù công trình đã hoàn thành nhưng do diện tích bố trí cho các hộ dân quá nhỏ, chưa đến 200m2, chiều rộng khoảng 10m chỉ phù hợp cho việc xây nhà ống nên khi mới xây dựng xong người dân rất ái ngại nên đã chần chừ để chuyển đến làm nhà, sinh sống.

Theo ông Vi Đình Phúc - Chủ tịch UBND xã Lượng Minh, Khu tái định cư dành cho 34 hộ dân ở bản Lả hiện nay (đến tháng 3/2023 - PV) mới có 7 hộ dân làm nhà ở, sinh sống ổn định. Từ tháng 2/2023 này có thêm 8 hộ gia đình khác đang làm nhà nhưng chưa hoàn thiện. Các hộ này hứa là đến tháng 10/2023 thì sẽ hoàn thiện nhà để đưa vào sử dụng ổn định khi mùa mưa bão đến. Có khoảng 4-5 hộ dân khác cũng đang có kế hoạch làm nhà trên Khu TĐC nói trên. Tuy nhiên, do các hộ đều có hoàn cảnh gia đình khó khăn nên họ đang chờ con cái đi làm ăn, khi nào có điều kiện về kinh phí thì họ sẽ tiến hành xây dựng nhà ở.

Liên quan đến Khu TĐC bản Minh Phương dự kiến phục vụ cho 17 hộ dân như đã nói ở trên. Sau khi công trình hoàn thành thì xảy ra hiện tượng sụt lún, xuất hiện các vết nứt nên chưa thể bố trí cho người dân vào ở. Tuy nhiên, sau đó kết quả kiểm tra, khảo sát cho thấy các vết nứt chỉ nằm ở khu vực bề mặt không ảnh hưởng đến mức độ an toàn của công trình. Vì thế, chính quyền lại tiếp tục đưa người dân vào tái định cư như kế hoạch ban đầu.

“Hiện nay, tính cả hộ gia đình ông Lô Văn Tao đã làm nhà trước đó thì đã có thêm 1 hộ hoàn thiện xây dựng nhà ở và 2 hộ nữa đang còn xây dựng nhà nhưng chưa hoàn thiện. Khu TĐC này huyện cũng đã có dự toán kinh phí 3 tỷ đồng để sửa chữa như bạt mái taluy dương những chỗ có nguy cơ sạt lở và sửa chữa đường mương cũng như các công trình điện, nước khác. Tuy nhiên, đến nay việc lập hồ sơ lựa chọn nhà thầu để đem ra đấu thầu lựa chọn nhà thầu chưa hoàn thiện nên các hạng mục nói trên chưa được tiến hành” - Ông Vì Đình Phúc, cho biết thêm.

Có thể nói rằng, cho đến thời điểm hiện tại thì Khu TĐC phục vụ cho 17 hộ dân ở bản Minh Phương mới có 4 hộ dân (trong đó có 2 hộ đang làm nhà) vào sinh sống, còn 11 hộ khác do phải chờ quá lâu nên họ đã tự tìm nơi ở mới nên 11 lô đất hiện nay vẫn đang phải bỏ trống. Bên cạnh đó, Khu TĐC dành cho 34 hộ dân bản Lả cũng chỉ mới có 7 hộ đã vào ở, còn 8 hộ khác đang làm nhà. Tức còn hàng chục lô đất khác đang để trống.

Qua đó có thể thấy, mục tiêu đầu tư tiền tỷ cho các Khu TĐC để dành cho người dân chịu ảnh hưởng bởi lũ lụt, sạt lở ở xã Lượng Minh vào sinh sống vẫn chưa thể “lấp đầy”. Trong khi đó, nhiều hộ dân đến nay vẫn phải sống cảnh tạm bợ bên những quả đồi, ven sông hết sức nguy hiểm mỗi mùa mưa bão tới.