Ngày Động vật hoang dã Thế giới 2025: Tăng cường tài chính cho bảo tồn

Vào ngày 20/12/2013 tại Phiên họp thứ 68 của Đại hội đồng Liên hợp quốc (UNGA), các quốc gia đã nhất trí chọn ngày 3/3 hàng năm Ngày Động vật hoang dã Thế giới của Liên hợp quốc. Ngày này có ý nghĩa quan trọng vì là ngày Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật và thực vật hoang dã nguy cấp (CITES) được ký kết vào năm 1973.

Nghị quyết của UNGA chỉ định Ban thư ký CITES là đơn vị hỗ trợ cho việc tổ chức ngày đặc biệt này dành cho động vật hoang dã trên lịch của Liên hợp quốc. Ngày Động vật hoang dã Thế giới của Liên hợp quốc hiện đã trở thành sự kiện thường niên toàn cầu dành riêng cho động vật và thực vật hoang dã.

Vào năm 2025, Ngày Động vật hoang dã Thế giới sẽ được tổ chức theo chủ đề quan trọng là "Tài chính bảo tồn động vật hoang dã: Đầu tư vào con người và hành tinh". Năm 2025 cũng đánh dấu kỷ niệm 50 năm ngày Công ước CITES có hiệu lực vào năm 1975

Với chủ đề này, Ngày Động vật hoang dã Thế giới năm nay tìm cách khơi thông dòng tài chính để đảm bảo hiệu quả và tính bền vững cho nỗ lực bảo tồn, qua đó xây dựng một tương lai kiên cường hơn cho cả con người và hành tinh.

Lễ kỷ niệm Ngày Động vật hoang dã Thế giới 2025 trên toàn cầu sẽ diễn ra thông qua các hoạt động trực tiếp và trực tuyến. Trong khuôn khổ sự kiện, Ban Thư ký CITES sẽ tổ chức nhiều hoạt động, bao gồm: Giới thiệu những câu chuyện và giải pháp truyền cảm hứng, cũng như các tác nhân và nhà lãnh đạo chủ chốt, trong lĩnh vực tài chính động vật hoang dã thông qua nhiều phương tiện truyền thông khác nhau (ví dụ: phim, nhiếp ảnh, nghệ thuật,...); Cung cấp cơ sở kiến ​​thức cho các bên liên quan, bao gồm thanh thiếu niên, xã hội dân sự, chính phủ quốc gia và các cơ quan có liên quan của Liên hợp quốc, để tiếp cận dữ liệu và thông tin chi tiết về tài chính động vật hoang dã sáng tạo; Thúc đẩy sự hợp tác giữa các bên liên quan và các lĩnh vực khác nhau trong việc thu hẹp khoảng cách tài trợ cho bảo tồn động vật hoang dã; Tập hợp các bên liên quan đa dạng từ các khu vực công, tư và phi lợi nhuận để trao đổi và khám phá các cơ chế tài chính sáng tạo cho công tác bảo tồn động vật hoang dã

Tài chính đổi mới cho bảo tồn

Đầu tư vào động vật hoang dã là trách nhiệm chung để hướng tới một tương lai kiên cường cho cả con người và hành tinh. Từ thảo nguyên cao nguyên đến các rạn san hô, động vật và thực vật hoang dã đều có giá trị nội tại như một phần của mạng lưới sự sống phức tạp trên Trái đất, duy trì các hệ sinh thái, điều chỉnh các quá trình tự nhiên và hỗ trợ đa dạng sinh học.

Động vật hoang dã cung cấp các dịch vụ thiết yếu hỗ trợ sinh kế của con người và đạt được các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDG) của chúng ta. Chỉ riêng rừng đã chứa 60.000 loài cây khác nhau, 80% các loài lưỡng cư trên thế giới và 75% các loài chim trên thế giới1 , đồng thời cung cấp cho hơn 1,6 tỷ người vốn tự nhiên dưới dạng thực phẩm (SDG 2: Không còn nạn đói), thuốc men (SDG 3: Sức khỏe và hạnh phúc tốt), thu nhập (SDG 8: Việc làm tử tế và tăng trưởng kinh tế)2 và nhiều hơn nữa.

Với hơn 1 triệu loài hiện được ước tính đang bị đe dọa tuyệt chủng và cuộc khủng hoảng ba hành tinh ngày càng trầm trọng, tài chính sáng tạo cho việc bảo tồn động vật hoang dã chưa bao giờ cấp thiết đến thế.

Hơn một nửa tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của thế giới phụ thuộc vào thiên nhiên. Do đó, mất đa dạng sinh học cũng làm mối đe dọa ngày càng tăng đối với sự ổn định tài chính. Như với nghề cá, nghề này đóng góp hơn 10% GDP ở một số quốc gia. Thực tế này lại khiến hơn 1/3 lượng cá biển trên thế giới đang bị đánh bắt quá mức. Điều này không chỉ đe dọa hệ sinh thái biển và đa dạng sinh học mà còn dẫn đến tình trạng thất nghiệp lan rộng, phá vỡ nền kinh tế địa phương và thúc đẩy các hoạt động khai thác bất hợp pháp và không bền vững.

Dòng tài chính hiện tại đã chứng minh là không đủ để các chính phủ đạt được mục tiêu đa dạng sinh học quốc gia của họ, đặc biệt là ở các quốc gia có thu nhập thấp đến trung bình, nơi có các điểm nóng về đa dạng sinh học của thế giới. Mặc dù hiện nay có 143 tỷ USD được đầu tư hàng năm vào bảo tồn đa dạng sinh học, trong đó 80-85% đến từ khu vực công, nhưng số tiền này vẫn còn thấp hơn đáng kể so với số tiền ước tính là 824 tỷ USD cần thiết mỗi năm để bảo vệ và phục hồi thiên nhiên một cách đầy đủ.

Trên con đường đạt được các mục tiêu của Chương trình nghị sự phát triển bền vững (SDG) 2030, Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres đã kêu gọi một gói thúc đẩy SDG ít nhất 500 tỷ USD để tăng đáng kể nguồn tài chính dài hạn và đảm bảo giá cả phải chăng cho phát triển, trong đó có chi phí cho thiên nhiên.

Mặt khác, Khung đa dạng sinh học toàn cầu Côn Minh-Montreal (KMGBF) đã thúc đẩy nỗ lực toàn cầu nhằm hành động khẩn cấp để ngăn chặn và đảo ngược tình trạng mất đa dạng sinh học, kêu gọi kích thích các chương trình tài chính sáng tạo để huy động ít nhất 200 tỷ đô la Mỹ dòng tiền cho đa dạng sinh học (Mục tiêu 19) và hướng tới mục tiêu loại bỏ, loại bỏ dần hoặc cải cách các khoản trợ cấp có hại ít nhất 500 tỷ USD mỗi năm vào năm 2030 (Mục tiêu 18).

Tài chính công vẫn là nguồn tài trợ lớn nhất cho bảo tồn động vật hoang dã. Dù vậy, ngày càng có nhiều sự quan tâm đến việc vượt ra khỏi các mô hình viện trợ phát triển (ODA) truyền thống dựa trên tài trợ hoặc hỗ trợ phát triển ở nước ngoài (ODA), và hướng tới các phương pháp tiếp cận sáng tạo kết hợp tài chính công, từ thiện và tư nhân. Các ngân hàng phát triển đa phương (MDB) hiện đang tích hợp rủi ro mất đa dạng sinh học vào các chính sách và hoạt động của mình. Tuy nhiên, những nỗ lực đưa những cân nhắc này vào các quy định tài chính của chính phủ vẫn đang trong giai đoạn đầu. Các mô hình tài chính hỗn hợp có thể tận dụng thế mạnh và sự hiệp lực của từng lĩnh vực để giải quyết tình trạng đánh giá thấp lâu nay đối với các đóng góp kinh tế và dịch vụ hệ sinh thái của đa dạng sinh học, cung cấp một cách tiếp cận toàn diện và hiệu quả hơn đối với tài trợ bảo tồn.

Ngày nay, các giải pháp tài chính động vật hoang dã sáng tạo đang nổi lên để giải phóng sức mạnh và sự linh hoạt của ngành tài chính và đưa các cân nhắc tích cực về thiên nhiên vào các lĩnh vực đầu tư và hoạch định chính sách. Các giao dịch hoán đổi nợ lấy thiên nhiên (DFN) đã chứng minh tiềm năng chuyển đổi nợ quốc gia thành quỹ bảo tồn, đồng thời bảo tồn các môi trường sống quan trọng và giảm bớt gánh nặng tài chính cho chính phủ. Trái phiếu bảo tồn động vật hoang dã (WCB) đầu tiên đã tạo ra cơ hội thu hút đầu tư tư nhân để bảo vệ một số loài động vật hoang dã nhất định và có tiềm năng được mở rộng và sao chép cho các loài và dịch vụ hệ sinh thái khác.

Các khoản thanh toán cho các dịch vụ hệ sinh thái (PES), như tín dụng động vật hoang dã, đã tạo ra doanh thu cho chủ đất và cộng đồng quản lý tài nguyên động vật hoang dã, những người phải gánh chịu phần lớn chi phí đi kèm với cuộc sống chung với động vật hoang dã. Không có cơ chế tài chính đơn lẻ nào có thể lấp đầy mọi khoảng trống tài trợ bảo tồn.

Do đó, việc huy động nguồn tài chính cho động vật hoang dã ở quy mô lớn đòi hỏi phải tạo ra các điều kiện thuận lợi, xây dựng lòng tin và áp dụng cách tiếp cận hợp tác, đa hướng có sự tham gia của chính phủ, các tổ chức tài chính, doanh nghiệp và xã hội dân sự, đồng thời cân nhắc đến nhu cầu và chuyên môn của người dân bản địa, cộng đồng địa phương, phụ nữ và thanh niên.