Nâng cao năng lực truyền thông báo chí trong quản lý rác thải nhựa

Toàn cảnh buổi tập huấn

Dự buổi tập huấn có đại diện Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam, đại diện Ban Quản lý dự án về "Giảm thiểu rác thải nhựa đại dương" tại Việt Nam, đại diện lãnh đạo VTC News, các diễn giả và phóng viên, biên tập viên của các cơ quan báo chí Trung ương và địa phương.

Thông qua buổi tập huấn nhằm nâng cao kiến thức chuyên ngành, kinh nghiệm viết bài tuyên truyền chính sách, pháp luật của Nhà nước trong quản lý rác thải nhựa cho phóng viên, biên tập viên của các cơ quan báo chí Trung ương và địa phương. Đồng thời, tạo cơ hội để các phóng viên, biên tập viên được học hỏi và chia sẻ những khó khăn, bài học kinh nghiệm trong quá trình triển khai các hoạt động truyền thông về rác thải nhựa đại dương.

Ông Lưu Anh Đức - Phó Giám đốc Ban Quản lý Dự án “Giảm thiểu rác thải nhựa đại dương” tại Việt Nam, Phó Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam cho biết, nhằm giải quyết tình trạng ô nhiễm đại dương, đặc biệt là rác thải nhựa, Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam (Bộ Tài nguyên và Môi trường) đã nỗ lực cùng các cơ quan chức năng của các bộ, ban, ngành liên quan cùng chính quyền địa phương triển khai các giải pháp nhằm quản lý, giảm thiểu rác thải nhựa đại dương.

Cụ thể, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1746/QĐTTg về việc ban hành Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý rác thải nhựa đại dương đến năm 2030 đặt ra mục tiêu thực hiện có kết quả các sáng kiến và cam kết của Việt Nam với quốc tế về việc giải quyết các vấn đề rác thải nhựa mà trọng tâm là rác thải nhựa đại dương, bảo đảm ngăn ngừa việc xả rác thải nhựa từ các nguồn thải trên đất liền và các hoạt động trên biển, phấn đấu đưa Việt Nam trở thành quốc gia tiên phong trong khu vực về giảm thiểu rác thải nhựa đại dương.

Cụ thể hơn, đến năm 2030, hướng tới giảm thiểu 75% rác thải nhựa trên biển và đại dương; 100% ngư cụ khai thác thủy sản bị mất hoặc bị vứt bỏ được thu gom, chấm dứt việc thải bỏ ngư cụ trực tiếp xuống biển; 100% các khu, điểm du lịch, cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú du lịch và dịch vụ du lịch khác ven biển không sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần và túi ni lông khó phân hủy; 100% các khu bảo tồn biển không còn rác thải nhựa.

Ông Lưu Anh Đức - Phó Giám đốc Ban Quản lý Dự án “Giảm thiểu rác thải nhựa đại dương” tại Việt Nam, Phó Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam phát biểu tại buổi tập huấn

Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam đã tham mưu Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành Quyết định số 1855/QĐ-BTNMT ngày 21/8/2020 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành Kế hoạch thực hiện Quyết định số 1746/QĐ-TTg và sau này được tổng hợp vào Quyết định số 2395/QĐ-BTNMT ngày 28/10/2020 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Cùng với đó, Nghị quyết số 36-NQ/TW đặt mục tiêu “Ngăn ngừa, kiểm soát và giảm đáng kể ô nhiễm môi trường biển; tiên phong trong khu vực về giảm thiểu rác thải nhựa đại dương”. Nhằm hiện thực hóa mục tiêu này, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1746/QĐ-TTg về Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý rác thải nhựa đại dương đến năm 2030; Chỉ thị số 33/CT-TTg về tăng cường quản lý, tái sử dụng, tái chế, xử lý và giảm thiểu chất thải nhựa; Quyết định số 28/2020/QĐ-TTg về Danh mục phế liệu được phép nhập khẩu từ nước ngoài làm nguyên liệu sản xuất; Quyết định số 175/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Đẩy mạnh công tác tuyên truyền về phòng, chống rác thải nhựa giai đoạn 2021-2025” và Quyết định số 647/QĐ/TTg phê duyệt Đề án hợp tác quốc tế về phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, trong đó đều có nội dung về phát triển hợp tác quốc tế về quản lý, giảm thiểu rác thải nhựa, rác thải nhựa đại dương.

Với mục tiêu hướng tới các hành động cụ thể, Quyết định số 1746/QĐ-TTg đưa ra 5 nhóm nhiệm vụ, giải pháp, trong đó đối với nội dung hợp tác quốc tế, Quyết định nêu rõ:

Tham gia có trách nhiệm cùng cộng đồng quốc tế giải quyết rác thải nhựa đại dương, đặc biệt với các quốc gia ASEAN và các nước khu vực biển Đông Á; đẩy mạnh nghiên cứu, trao đổi chuyên sâu, chia sẻ thông tin, dữ liệu với các quốc gia và vùng lãnh thổ trong khu vực, trên thế giới về rác thải nhựa đại dương.

Duy trì và phát triển quan hệ hợp tác với các tổ chức quốc tế về biển; chủ động ký kết và thực hiện các điều ước quốc tế; phối hợp trong việc kiểm soát, quản lý rác thải nhựa đại dương.

Huy động nguồn lực quốc tế trong hỗ trợ kỹ thuật, đầu tư kiểm soát rác thải nhựa đại dương; tiếp nhận các mô hình quản lý, công nghệ sản xuất các sản phẩm thay thế, tái chế chất thải nhựa và chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn, tăng trưởng xanh.

Nghiên cứu, phát triển, ứng dụng, chuyển giao công nghệ, kỹ thuật trong xử lý và giảm thiểu rác thải nhựa đại dương; khuyến khích nghiên cứu, phát triển hệ thống thu gom và xử lý rác thải nhựa đại dương trên cơ sở có điều chỉnh, thích ứng với điều kiện thực tiễn của Việt Nam…

Trong thời gian qua, Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam phối hợp với Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP), Ngân hàng Thế giới World Bank, Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên (WWF),… để thực hiện các dự án nhằm cải thiện năng lực xử lý rác thải, nâng cao ý thức cộng đồng.

Về những chính sách liên quan Kính tế tuần hoàn và quy định về trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) đối với các sản phẩm, bao bì Việt Nam, ông Nguyễn Thi - Vụ Pháp chế, Bộ Tài nguyên và Môi trường nêu rõ, việc bảo tồn và phát triển vốn tự nhiên phải thông qua kiểm soát, nhằm sử dụng hợp lý các tài nguyên và tái tạo các hệ thống tự nhiên, đặc biệt là đẩy mạnh sử dụng năng lượng tái tạo; nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên bằng cách tuần hoàn các sản phẩm và vật liệu nhiều nhất có thể trong các chu trình kỹ thuật và sinh học. Ngoài ra, cần phải nâng cao hiệu suất chung của toàn hệ thống bằng cách tối thiểu hóa các ngoại ứng tiêu cực, thông qua thiết kế chất thải, thiết kế ô nhiễm ngay từ đầu của quá trình sản xuất.

Ông Nguyễn Thi - Vụ Pháp chế, Bộ Tài nguyên và Môi trường chia sẻ về những chính sách liên quan Kính tế tuần hoàn và quy định về trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) đối với các sản phẩm, bao bì Việt Nam

Cũng theo ông Thi, mục tiêu của EPR là tác động làm thay đổi thói quen của nhà sản xuất, nhà nhập khẩu trong sử dụng nguyên liệu và thiết kế sản phẩm để có thể giảm dần và tối ưu hóa chi phí thu gom cũng như tái chế sản phẩm, bao bì sau sử dụng.

Như vậy, nhà sản xuất phải sản xuất hàng hóa, bao bì và sử dụng bao bì sao cho giảm thiểu việc tạo ra chất thải, bảo đảm việc dễ dàng trong thu gom và xử lý hoặc thay thế.

Việc xây dựng dự thảo các quy định về EPR đã được Vụ Pháp chế, Bộ Tài nguyên và Môi trường thực hiện từ rất sớm với sự tham gia tích cực của các nhà sản xuất, nhập khẩu và nhà tái chế cùng có sự đồng hành của các tổ chức, chuyên gia trong nước, quốc tế. Do vậy, dự thảo Nghị định đã đạt được sự đồng thuận tương đối cao từ phía nhà sản xuất, nhà nhập khẩu.

Tại buổi tập huấn, bà Phạm Thị Mỵ, Tổng Biên tập Tạp chí Sức khỏe và Môi trường đã chia sẻ về công tác báo chí, truyền thông trong thúc đẩy sự phát triển kinh tế tuần hoàn thể hiện động viên, khuyến khích sự sáng tạo, đóng góp của doanh nghiệp đối với việc giảm thiểu rác thải nhựa.

Theo đó, thông qua các hoạt động tập huấn, bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng nghiệp vụ thông tin, tuyên truyền về các nội dung này, đội ngũ cán bộ, phóng viên, biên tập viên các cơ quan báo chí nắm bắt được kiến thức cơ bản nhất về vấn đề, nắm thêm các thông tin về thực trạng rác thải nhựa tại Việt Nam và thế giới, tác động của rác thải nhựa với môi trường – động vật – con người trong từng giai đoạn.

Bà Phạm Thị Mỵ, Tổng Biên tập Tạp chí Sức khỏe và Môi trường chia sẻ về công tác báo chí, truyền thông trong thúc đẩy sự phát triển kinh tế tuần hoàn thể hiện động viên, khuyến khích sự sáng tạo, đóng góp của doanh nghiệp đối với việc giảm thiểu rác thải nhựa

Bên cạnh đó, họ chia sẻ, nắm bắt các kỹ năng nghiệp vụ như kiểm chứng thông tin, cách thức đưa tin, hướng tới mục tiêu nâng cao năng lực, hiệu quả truyền thông trong quản lý rác thải nhựa.

Trong công tác truyền thông, yếu tố quan trọng nhất là thông tin. Để truyền thông đạt hiệu quả cao, thông tin phải đảm bảo tính cập nhật, chính xác và hấp dẫn. Thông tin được khai thác từ các hội nghị, hội thảo chuyên ngành về quản lý sản xuất, sử dụng, xử lý rác thải nhựa và từ thực tế trải nghiệm của các phóng viên, biên tập viên.

Bên cạnh đó, báo chí cần tham gia phát hiện, đấu tranh với các hành vi sai phạm, đảm bảo sự kịp thời, khách quan, trung thực; nêu những cái xấu, tiêu cực, góp phần giúp người dân nâng cao ý thức, tầm nhìn trong việc bảo vệ môi trường thiên nhiên; đặc biệt nâng cao, lan toả những hình ảnh đẹp về việc bảo vệ môi trường, hệ sinh thái.