Nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính phòng, chống Covid-19

Theo Bộ Tài chính, số thu NSNN 8 tháng năm 2021 ước đạt hơn 1 triệu tỷ đồng, đạt khoảng 74,8% dự toán. Đây được cho là kết quả tích cực trong bối cảnh kinh tế gặp nhiều khó khăn. Tuy nhiên, từ cuối tháng 4/2021, đợt bùng phát dịch Covid-19 lần thứ tư làm nhiều tỉnh, thành phố có số thu ngân sách lớn phải giãn cách theo Chỉ thị 16 của Chính phủ, ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp, dẫn đến ảnh hưởng tới thu NSNN.

Việt Nam đang nỗ lực đàm phám với các đối tác để có đủ nguồn cung vắc-xin tiêm phòng miễn phí cho người dân. Ảnh: Hoàng Minh

Trái ngược với tình hình thu ngân sách, diễn biến phức tạp của dịch Covid-19 đặt ra yêu cầu với Chính phủ phải đảm bảo nguồn lực chi cho phòng, chống dịch, cũng như các giải pháp về tài khóa hỗ trợ người dân và doanh nghiệp. Theo Báo cáo của Chính phủ, đến ngày 22/7, NSNN hỗ trợ doanh nghiệp, người dân và chi cho công tác phòng, chống Covid-19 trong năm 2020 và 6 tháng đầu năm 2021 là 168.800 tỷ đồng. Ngoài ra, Chính phủ đã được Quốc hội đồng ý dự phòng ngân sách Trung ương năm 2021 thêm 14.620 tỷ đồng từ khoản cắt giảm, tiết kiệm chi ngân sách Trung ương để chi cho các hoạt động chống Covid-19.

Theo phương án của Bộ Y tế, với kịch bản có 200 nghìn người mắc Covid-19, nhu cầu kinh phí NSNN phải chi 45 nghìn tỷ đồng để mua sắm trang thiết bị y tế và thực hiện một số chế độ, chính sách trong phòng, chống dịch Covid-19. Trường hợp có 300 nghìn người mắc, dự kiến nhu cầu kinh phí chi từ NSNN là khoảng 65,8 nghìn tỷ đồng.

Ngoài ra, theo báo cáo của Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, nhu cầu bổ sung kinh phí phòng, chống dịch trong các tháng cuối năm 2021 khoảng 2,4 nghìn tỷ đồng (chưa kể số kinh phí phát sinh sau khi 2 Bộ tăng cường lực lượng chi viện cho một số tỉnh phía Nam để đảm bảo việc thực hiện nghiêm giãn cách xã hội theo quy định). Như vậy, nhu cầu tăng chi NSNN cho phòng, chống dịch Covid-19 theo các kịch bản khoảng 47 - 68 nghìn tỷ đồng.

Căn cứ khả năng thực hiện giải ngân những tháng cuối năm, nhất là mua sắm vật tư, trang thiết bị y tế cho phòng, chống dịch, dự kiến trong năm 2021, ngân sách Trung ương tăng chi và hỗ trợ cho các địa phương khoảng 25 - 30 nghìn tỷ đồng, trong đó, đã bổ sung cho Bộ Y tế là 5,1 nghìn tỷ đồng, số còn lại phải chi khoảng 20 - 25 nghìn tỷ đồng.

Trong 8 tháng đầu năm 2021, NSNN đã chi 18,8 nghìn tỷ đồng, trong đó, chi cho công tác phòng, chống dịch là 17,2 nghìn tỷ đồng và hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch Covid-19 là 1,6 nghìn tỷ đồng.

Đây là số chi rất lớn, đòi hỏi Bộ Tài chính phải có tính toán, cân đối các nguồn lực để đáp ứng nhu cầu. Trong đó, một trong những giải pháp quan trọng để có thêm nguồn chi cho công tác phòng, chống dịch được đề ra là phải thực hiện triệt để tiết kiệm chi tiêu. Theo đó, Chính phủ đã yêu cầu các Bộ, ngành, địa phương phải thực hiện nghiêm việc cắt giảm tối thiểu 50% kinh phí hội nghị, công tác trong, ngoài nước và tiết kiệm thêm 10% chi thường xuyên khác còn lại của năm 2021; thu hồi các khoản chi thường xuyên chưa thực sự cần thiết, chậm triển khai; dành cho phòng, chống dịch Covid-19.   

Mặt khác, yêu cầu về việc sử dụng nguồn lực tài chính cho phòng, chống Covid-19 phải đảm bảo công khai, minh bạch, hiệu quả cũng được đặt ra. PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, Học viện Tài chính cho rằng, trong việc thực thi các chính sách phòng, chống Covid-19, cần đơn giản hóa các thủ tục hành chính, đơn giản hóa quy trình, rút ngắn thời gian thực thi công việc, nhưng phải nâng cao vai trò kiểm tra, giám sát và có các chế tài nghiêm minh với các hành vi tham nhũng, trục lợi. Nguồn lực tài chính được sử dụng hiệu quả, đúng mục đích, đúng đối tượng, đúng thời điểm sẽ phát huy tác dụng cao nhất. Vì thế, trong bối cảnh nguồn lực còn khó khăn, dịch bệnh có thể còn kéo dài, việc không để xảy ra tiêu cực, lãng phí trong sử dụng nguồn lực tài chính là rất quan trọng.

Để tăng cường giám sát hiệu quả sử dụng nguồn lực phòng, chống Covid-19, tại cuộc họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội sáng 14/9 cho ý kiến về Báo cáo của Tổng Kiểm toán Nhà nước về kết quả công tác năm 2021 và Kế hoạch kiểm toán năm 2022 của Kiểm toán Nhà nước, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng đề nghị Kiểm toán Nhà nước cần thêm trong Kế hoạch kiểm toán năm 2022 nội dung kiểm toán tính hợp lý, hiệu quả khi huy động, phân bổ, sử dụng tiết kiệm các nguồn lực phòng, chống Covid-19.

Tính đến 17h ngày 14/9/2021, có 546.526 lượt tổ chức, cá nhân ủng hộ, tài trợ cho Quỹ vắc-xin phòng, chống Covid-19. Theo đó, tính cả tiền lãi gửi ngân hàng (13,4 tỷ đồng), số dư của Quỹ vắc-xin là 8.666 tỷ đồng. Hiện, Quỹ đã chi 373,3 tỷ đồng, trong đó, chi mua vắc-xin 364,5 tỷ đồng; chi hỗ trợ nghiên cứu, thử nghiệm vắc-xin 8,8 tỷ đồng. Số dư cuối ngày của Quỹ hiện còn 8.292,7 tỷ đồng.

Theo Chủ tịch Quốc hội, Việt Nam là nước nghèo, tập trung nhân lực, vật lực cho chống dịch là đúng, nhưng phải tiết kiệm, đúng mục tiêu, hiệu quả. Phòng, chống dịch Covid-19 là cuộc kháng chiến trường kỳ chứ không phải ngày một, ngày hai, nên sử dụng các nguồn lực cũng cần hiệu quả. Cùng với đó, Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị Kiểm toán Nhà nước lưu ý đánh giá việc thực thi chính sách các gói hỗ trợ người dân và doanh nghiệp gặp khó khăn vì Covid-19. "Chính sách ưu việt nhưng quá trình thực thi có thể chưa phù hợp thực tế hoàn toàn. Quá trình thực hiện có trục lợi chính sách hay không thì phải chỉ rõ ra", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.