Mô hình, liệu pháp cai thuốc lá hiệu quả

Các khuyến nghị này phù hợp với tất cả những người trưởng thành đang tìm cách bỏ các sản phẩm thuốc lá khác nhau, bao gồm thuốc lá điếu, thuốc lào, sản phẩm thuốc lá không khói, xì gà, thuốc lá tự cuốn và sản phẩm thuốc lá đun nóng (HTP). Đáng chú ý, trong số những khuyến nghị này, có một số khuyến nghị đã và đang được áp dụng tại Việt Nam, như tư vấn của nhân viên y tế và nhắn tin văn bản.

Liệu pháp cai thuốc lá hiệu quả

TS. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Tổng Giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới cho biết: "Hướng dẫn này đánh dấu một cột mốc quan trọng trong cuộc chiến toàn cầu chống lại những sản phẩm nguy hiểm này. Nó trao quyền cho các quốc gia những công cụ thiết yếu để hỗ trợ hiệu quả cho mọi người cai thuốc lá và giảm bớt gánh nặng toàn cầu do các bệnh liên quan đến thuốc lá".

Tiến sĩ Rudiger Krech - Giám đốc bộ phận xúc tiến y tế của WHO cũng nhận định: “Hướng dẫn của WHO sẽ giúp cộng đồng và chính phủ cung cấp sự hỗ trợ tốt nhất cho những người trên hành trình cai nghiện thuốc lá đầy thách thức”.

Hơn 60% trong số 1,25 tỷ người sử dụng thuốc lá trên thế giới muốn bỏ thuốc lá. Con số này tương đương trên 750 triệu người, nhưng 70% không được tiếp cận với các dịch vụ cai thuốc hiệu quả. Khoảng cách này tồn tại do những thách thức mà hệ thống y tế phải đối mặt, bao gồm cả hạn chế về nguồn lực.

Kết hợp liệu pháp dược lý với các biện pháp can thiệp hành vi làm tăng đáng kể tỷ lệ cai thuốc thành công. WHO khuyến khích các quốc gia cung cấp các phương pháp điều trị này miễn phí hoặc giảm giá để cải thiện khả năng tiếp cận, đặc biệt là ở các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình.

WHO khuyến cáo varenicline, liệu pháp thay thế nicotine (NRT), bupropion và cytisine là những phương pháp điều trị cai thuốc lá hiệu quả. Vào năm 2023, WHO đã khởi xướng một quy trình tiền thẩm định cho các sản phẩm thuốc chống lại các rối loạn do sử dụng thuốc lá gây ra, để cải thiện khả năng tiếp cận toàn cầu đối với các loại thuốc cai thuốc lá được khuyến nghị. Vào tháng 4/2024, kẹo cao su và miếng dán nicotine của Kenvue đã trở thành sản phẩm NRT đầu tiên được WHO tiền thẩm định.

Cùng với đó, WHO khuyến nghị các biện pháp can thiệp về hành vi, bao gồm tư vấn ngắn gọn của nhân viên y tế (30 giây đến 3 phút) được cung cấp thường xuyên tại các cơ sở chăm sóc sức khỏe, cùng với hỗ trợ hành vi chuyên sâu hơn (tư vấn cá nhân, nhóm hoặc qua điện thoại) cho những người dùng quan tâm.

Ngoài ra, các biện pháp can thiệp kỹ thuật số như nhắn tin văn bản, ứng dụng điện thoại thông minh và chương trình internet có thể được sử dụng như các công cụ bổ sung hoặc tự quản lý.

WHO khuyến khích các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe, nhà hoạch định chính sách và các bên liên quan áp dụng và thực hiện hướng dẫn này để thúc đẩy cai thuốc lá và cải thiện sức khỏe cho hàng triệu người có nhu cầu trên toàn thế giới.

Những dự án, chương trình cai thuốc lá điển hình tại Việt Nam

Liên quan đến những khuyến nghị trên của WHO, Việt Nam đã triển khai thực hiện một số dự án, chương trình hỗ trợ và điều trị cai nghiện thuốc lá và đạt được những kết quả nhất định.

Trong đó, có dự án “Triển khai mô hình hỗ trợ và điều trị cai nghiện thuốc lá tại trạm y tế xã” do Viện nghiên cứu Y - Xã hội học (ISMS), Quỹ phòng chống tác hại của thuốc lá, Đại học New York (Mỹ) và Trung tâm y tế thị xã Phổ Yên, Trung tâm Y tế huyện Đại Từ (Thái Nguyên) triển khai từ năm 2014 đến năm 2019 trên 26 xã/phường với mục đích thí điểm mô hình hỗ trợ điều trị cai nghiện thuốc lá tại tuyến y tế cơ sở.

Kết quả triển khai dự án cho thấy tỷ lệ cán bộ y tế tư vấn ngắn hỗ trợ bệnh nhân cai thuốc tại trạm y tế tăng từ 1,2% lên 51,6%. Kết quả đánh giá tính bền vững của dự án cho thấy hơn 37% cán bộ y tế duy trì việc tư vấn hỗ trợ bệnh nhân cai thuốc tại trạm y tế xã tại thời điểm 24 tháng sau can thiệp. Tỉ lệ cai thuốc thành công trong số những bệnh nhân đã cai thuốc là 74,1% ở nhóm nhận tư vấn từ cán bộ y tế và 88,9% ở nhóm nhận tư vấn từ y tế thôn bản.

Ngoài ra, còn có dự án “Xây dựng và thử nghiệm tính phù hợp và khả thi của hệ thống tin nhắn hỗ trợ cai thuốc lá tại Việt Nam”. Đây là dự án được Viện nghiên cứu Y - Xã hội học, Trường Đại học New York (Mỹ), Đại học Y Hà Nội, Trung tâm y tế quận Nam Từ Liêm phối hợp triển khai tại phường Mễ Trì và phường Tây Mỗ, Quận Nam Từ Liêm, TP Hà Nội từ tháng 8/2017 đến tháng 6/2019.

Mục tiêu của dự án nhằm thử nghiệm tính khả thi của hoạt động hỗ trợ cai thuốc lá qua tin nhắn điện thoại. Tin nhắn được gửi cho người cai thuốc trong vòng 6 tuần (2-3 tin/ngày). Kết quả cho thấy, 98% người tham gia thấy hài lòng/rất hài lòng; 96% thấy chương trình dễ sử dụng; 94% trả lời rằng tin nhắn giúp họ cai thuốc; 96% mong muốn sử dụng chương trình tin nhắn.

Bên cạnh đó, dự án “Triển khai tổng đài tư vấn hỗ trợ cai thuốc lá tại Việt Nam” cũng đạt một số kết quả bước đầu. Hoạt động nằm trong khuôn khổ hỗ trợ từ Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá với các nhóm hoạt động chủ yếu gồm: Nâng cao năng lực cho cán bộ y tế tại về chẩn đoán và điều trị cai nghiện thuốc lá; triển khai các nghiên cứu liên quan đến cai nghiện thuốc lá. Tư vấn cai nghiện thuốc lá qua tổng đài 1800-6606 và tư vấn trực tiếp tại Bệnh viện.

Hy vọng rằng, với hướng dẫn điều trị cai thuốc lá ở người lớn vừa được WHO công bố, cùng với hàng loạt các dự án, chương trình đã và đang được triển khai trong nước, Việt Nam sẽ đạt được nhiều thành tựu trong công tác phòng, chống tác hại thuốc lá, trong đó có hoạt động cai nghiện thuốc lá.