Khai mạc Phiên họp thứ 24 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội

Tham dự phiên họp có Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân; Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang; Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Lê Minh Trí; Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn; đại diện Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Ban Nội chính Trung ương, Ban Dân vận Trung ương, Tòa án nhân dân tối cao, Thanh tra Chính phủ, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Tư pháp, Bộ Nội vụ, Bộ Ngoại giao…

Phát biểu khai mạc phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết dự kiến trong 2,5 ngày phiên họp thường kỳ tháng 7 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, phiên họp thứ 24 sẽ xem xét cho ý kiến về các nội dung quan trọng.

Thứ nhất là về công tác xây dựng pháp luật. Tại phiên họp lần này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ cho ý kiến đối với dự án Luật Đường bộ và dự án Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ. Đây là 2 dự án luật đã được Quốc hội quyết định trong Nghị quyết về Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024, bổ sung Chương trình xây dựng luật pháp lệnh năm 2023.

Theo tiến độ, Quốc hội sẽ xem xét cho ý kiến lần đầu tại Kỳ họp thứ 6 và xem xét quyết định thông qua tại Kỳ họp thứ 7. Hai dự án Luật này đã được chuẩn bị khá lâu và cho đến nay, theo đề xuất của Ủy ban Quốc phòng và An ninh đã đủ điều kiện để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến sớm để các cơ quan, tổ chức hữu quan, nhất là các cơ quan chủ trì soạn thảo có thêm thời gian để nghiên cứu, tiếp thu, hoàn thiện để có chất lượng tốt nhất, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Thứ hai, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ xem xét về biểu quyết thông qua Nghị quyết về sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023-2030. Theo Chủ tịch Quốc hội, khi dự thảo Nghị quyết này được thông qua thì Chính phủ và các cơ quan tổ chức hữu quan, các địa phương để phục vụ kịp thời cho Đại hội Đảng bộ các cấp để tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ 14. Do đó, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội nghiên cứu kỹ lưỡng hồ sơ, xem xét để kịp thời thể chế hóa Kết luận 48-KL/TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về sắp xếp tinh giản bộ máy biên chế, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của quản lý nhà nước và Nghị quyết 27-NQ/TW của Trung ương khóa XIII về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Thứ ba, về công tác giám sát, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ nghe báo cáo về kết quả giám sát bước đầu về chuyên đề giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về “Việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa phổ thông”.Chủ tịch Quốc hội cho biết tại phiên họp này là cho ý kiến bước đầu và đến phiên họp thường kỳ tháng 8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ tổ chức giám sát chính thức đối với chuyên đề quan trọng này.

Đồng thời, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng tiếp tục xem xét về kết quả công tác dân nguyện của tháng 7.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ cho ý kiến về việc tổng kết, rà soát việc thực hiện Nghị quyết liên tịch 525/2012/NQLT/UBTVQH13-ĐCTUBTWMTTQVN ngày 27/9/2012 về việc tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội. Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, trong 10 năm qua, phương thức hoạt động của Quốc hội có nhiều thay đổi. Thực tiễn yêu cầu chất lượng hoạt động Quốc hội ngày càng yêu cầu phải được nâng lên. Do đó mà việc tổng kết Nghị quyết liên tịch 525/2012/NQLT/UBTVQH13-ĐCTUBTWMTTQVN là rất cần thiết.

Ngoài ra, tại phiên họp này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ tổng kết Kỳ họp thứ 5 và cho ý kiến bước đầu về chương trình, nội dung, chuẩn bị cho Kỳ họp thứ 6 của Quốc hội.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị các cơ quan, tổ chức hữu quan, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội nghiên cứu tài liệu, phát huy kết quả những phiên họp trước, phát biểu sâu và liên tục cho ý kiến để phiên họp thường kỳ tháng 7 có kết quả tốt nhất.

Nhận thức về thi hành Nghị quyết được nâng lên rõ rệt

Thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Trưởng Ban Dân nguyện thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội Dương Thanh Bình trình bày báo cáo tóm tắt kết quả nghiên cứu, rà soát Nghị quyết liên tịch số 525/2012/UBTVQH13-ĐCTUBTWMTTQVN ngày 27/9/2012. Theo đó, về kết quả đạt được, qua 10 năm thực hiện Nghị quyết số 525 về việc tiếp xúc cử tri của ĐBQH, kết quả cho thấy, về mặt nhận thức của các cá nhân, cơ quan, tổ chức có trách nhiệm thi hành Nghị quyết đã được nâng lên rõ rệt.

Nhiều ĐBQH đã chủ động, tích cực thực hiện việc tiếp xúc cử tri với nhiều hình thức khác nhau; thu thập, nghiên cứu và chuyển nhiều kiến nghị của cử tri đến các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền giải quyết. Cử tri ngày càng nhận thức rõ hơn về quyền và trách nhiệm tham dự các cuộc tiếp xúc, kiến nghị, phản ánh với ĐBQH, ngày càng quan tâm đến hoạt động của Quốc hội, ĐBQH nói chung, hoạt động tiếp xúc cử tri nói riêng. Về số liệu, đã có: 27.071 cuộc tiếp xúc cử tri, với nhiều hình thức khác nhau được tổ chức; 42.455 kiến nghị của cử tri được tổng hợp, chuyển tới 72 đầu mối các cơ quan, đơn vị, tổ chức ở Trung ương có thẩm quyền giải quyết, trả lời kiến nghị cử tri; 650 văn bản quy phạm pháp luật khác nhau được các cơ quan có thẩm quyền ban hành mới hoặc sửa đổi, bổ sung theo kiến nghị của cử tri.

Trưởng ban Dân nguyện Dương Thanh Bình cũng nêu một số hạn chế, vướng mắc trong tổ chức thực hiện, trong đó Nghị quyết số 525 được ban hành trên cơ sở quy định của Luật tổ chức Quốc hội năm 2001 được sửa đổi, bổ sung một số điều năm 2007; Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam năm 1999 và Nghị quyết số 27/2012/QH13 của Quốc hội khóa XIII, Kỳ họp thứ Ba về một số cải tiến, đổi mới để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội. Đến nay, các văn bản quy phạm pháp luật này đều đã được sửa đổi, bổ sung hoặc thay thế.

Việc triển khai hoạt động tiếp xúc cử tri của ĐBQH, Đoàn ĐBQH chủ yếu tập trung dưới hình thức tiếp xúc cử tri định kỳ, trước và sau mỗi kỳ họp Quốc hội, hình thức tiếp xúc cử tri theo chuyên đề, lĩnh vực, đối tượng được tổ chức còn ít và chủ yếu theo hình thức hội nghị. Hoạt động tiếp xúc cử tri sau kỳ họp Quốc hội thường ít hơn trước kỳ họp. Thời gian, địa điểm tiếp xúc cử tri chưa linh hoạt, chủ yếu trong giờ hành chính, hoặc thời giờ lao động chính của người dân, nên cử tri khó tiếp cận với người đại diện của mình. Nghị quyết số 525 chưa quy định hình thức tiếp xúc cử tri trực tuyến hoặc trực tiếp kết hợp trực tuyến; nhiều địa phương khó khăn trong việc đầu tư xây dựng hệ thống trực tuyến do ngân sách, nguồn lực chưa đảm bảo…

Bên cạnh đó, chất lượng tổng hợp kiến nghị của cử tri của một số Đoàn ĐBQH vẫn còn bất cập; Việc thu thập ý kiến, kiến nghị của cử tri chủ yếu chỉ thực hiện qua các đợt tiếp xúc cử tri định kỳ, trước và sau mỗi kỳ họp Quốc hội, còn đối với các hình thức tiếp xúc cử tri theo nhóm đối tượng, chuyên đề, lĩnh vực chưa tập hợp được nhiều ý kiến, kiến nghị của cử tri; Trách nhiệm giải quyết kiến nghị của cử tri của các cơ quan của Quốc hội có sự thay đổi trong quy định pháp luật; Chất lượng giải quyết, trả lời kiến nghị của cử tri chưa cao, một số nội dung chưa đáp ứng được kỳ vọng của cử tri; việc trả lời ý kiến, kiến nghị cử tri của một số cơ quan, tổ chức có thẩm quyền có lúc còn thiếu cụ thể, chưa kịp thời, không rõ trách nhiệm của cơ quan mình; Một số Bộ, Ngành trung ương giải quyết, trả lời kiến nghị của cử tri không đúng hạn, còn chậm...

Về tính tương thích, phù hợp của Nghị quyết số 525 với yêu cầu đổi mới trong hoạt động tiếp xúc cử tri và giám sát việc giải quyết kiến nghị cử tri của Quốc hội và UBTVQH, Trưởng ban Dân nguyện Dương Thanh Bình cho biết, tại nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, từ Phiên họp thứ 2 của UBTVQH (tháng 8/2021), lần đầu tiên UBTVQH tiến hành xem xét Báo cáo công tác dân nguyện về: tình hình giải quyết, trả lời kiến nghị cử tri… đây là một bước đổi mới quan trọng của UBTVQH. Tuy nhiên, việc UBTVQH xem xét, thảo luận Báo cáo công tác dân nguyện hằng tháng chưa được thể chế hóa trong một văn bản quy phạm pháp luật cụ thể.

Ngoài ra, với tình hình diễn biến dịch bệnh COVID-19 phức tạp, chưa có tiền lệ thời gian vừa qua, trước sự lúng túng trong công tác tổ chức tiếp xúc cử tri tại nhiều địa phương, UBTVQH đã ban hành hướng dẫn số 48 năm 2021 việc tổ chức tiếp xúc cử tri của ĐBQH trong tình hình phòng, chống dịch bệnh COVID-19, đề nghị các địa phương lựa chọn tổ chức tiếp xúc cử tri theo các hình thức tổ chức hội nghị trực tuyến hoặc kết hợp giữa trực tiếp và trực tuyến. Đây là lần đầu tiên “hình thức tiếp xúc cử tri trực tuyến” được ghi nhận và tổ chức triển khai trong hoạt động tiếp xúc cử tri.

Đặc biệt, một đổi mới trong hoạt động của Quốc hội khóa XV là xuất phát từ yêu cầu cấp thiết của thực tiễn, căn cứ quy định của Hiến pháp và pháp luật và trên cơ sở đề nghị của Chính phủ, UBTVQH đã triệu tập nhiều kỳ họp bất thường, để kịp thời xem xét, quyết định một số vấn đề lớn, quan trọng, cấp bách của đất nước. Để đảm bảo những kỳ họp bất thường dần trở thành “hoạt động “bình thường” của Quốc hội”, công tác tiếp xúc cử tri, tập hợp, tổng hợp kiến nghị của cử tri tại các kỳ họp bất thường cũng cần được quy định bổ sung, tạo cơ sở pháp lý cho việc triển khai đồng bộ, thống nhất.

Nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới hoạt động tiếp xúc cử tri nói riêng và công tác dân nguyện nói chung, việc nghiên cứu, rà soát các quy định tại Nghị quyết số 525 nhằm đảm bảo thống nhất và phù hợp với Hiến pháp và các văn bản pháp luật đã ban hành, phù hợp với thực tiễn, Báo cáo đã đề xuất sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 525 liên quan đến nội dung, hình thức, phạm vi điều chỉnh, trình tự và tiến độ…

Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Trương Thị Ngọc Ánh bày tỏ thống nhất với báo cáo của Ban Dân nguyện, báo cáo đã tổng hợp đầy đủ nhiều nội dung, nhiều điểm thống nhất với báo cáo của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã tổ chức khảo sát, đánh giá kết quả thực hiện Nghị quyết liên tịch này ở một số địa phương, đơn vị, tổ chức Hội nghị tổng kết với sự tham gia của các tổ chức thành viên của Mặt trận.

Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đề xuất, để Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thực hiện tốt vai trò giám sát hoạt động của cơ quan dân cử, cần cụ thể hóa rõ ràng hơn Điều 27 của Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam sửa đổi năm 2015.

Cùng với đó, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cho rằng cần bổ sung các hình thức tiếp xúc cử tri cho phù hợp với tình hình hiện nay, nhất là sau đại dịch Covid-19. Khi yêu cầu về quy mô tiếp xúc cử tri ngày một lớn, nhưng cơ sở vật chất đảm bảo cho hoạt động tiếp xúc cử tri còn hạn chế, nên Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nhấn mạnh cần quy định rõ về việc thực hiện tiếp xúc cử tri qua hình thức trực tuyến.