Huế: Làng bánh ngũ sắc tiến vua tất bật vào Tết

Hàng năm, cứ vào các tháng giáp Tết, những cơ sở sản xuất bánh ngũ sắc tại làng Kim Long (TP. Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế) lại tất bật đua nhau sản xuất nhằm phục vụ cho nhu cầu tín ngưỡng của người dân trong dịp tết cổ truyền. 

Theo người dân địa phương kể lại, bánh in đã có từ đời các chúa, vua Nguyễn, cách đây mấy trăm năm. Lúc ấy gần Tết Nguyên đán, bên chén trà chúa bỗng thấy thiếu thiếu thứ gì, sẵn các bô lão làng Kim Long đang đứng gần, chúa bèn sai: “Vùng các ngươi vốn sẵn khéo tay, nay ta sai về làm thứ gì đó vừa rẻ lại vừa ngon để ta uống với trà”.

Bánh ngũ sắc thực chất là bánh in được gói bằng giấy bóng năm màu (vàng, cam, đỏ, hồng, xanh) nên còn được gọi là bánh in ngũ sắc. Đây là loại bánh thường để dâng cúng trên bàn thờ ông bà tổ tiên trong các lễ cúng bái, Tết.

Những ngày này, khi mà Tết Kỷ Hợi đang đến gần, người dân vẫn đang chạy đua sản xuất loại bánh đặc biệt này cho kịp thời gian. Ghé thăm Kim Long dịp cận Tết sẽ nghe âm thanh rộn rã tiếng chày của máy giã bột và mùi thơm phức của bột đậu xanh.

Bánh có nhiều chủng loại như bánh bột nếp, bột huỳnh tinh, bột đậu xanh, bột đậu quyên, bột đậu ván, bánh hạt sen trần... Nhưng loại bánh xưa nhất và phổ biến nhất là bánh ngũ sắc đậu xanh có in hình chữ Thọ.

Công thức làm các loại bánh in cơ bản giống nhau nhưng tùy theo mỗi loại sẽ có những cách thức, khuôn in riêng biệt. Loại bánh in chữ Thọ được làm khá đơn giản nhưng cũng lắm công đoạn như: đãi đậu - nấu đậu - đánh đậu - giã đậu - in bánh - sấy bánh - gói bánh bằng giấy bóng ngũ sắc.

Để làm được bánh tiến vua người làm phải qua các công đoạn đãi đậu rất kỳ công, thông thường những người phụ nữ có thâm niên làm bánh lâu năm ở làng này mới được làm ở khâu này. Đậu xanh, phải chọn kỹ từng hạt mẩy, tròn, da đẹp, đều nhau. Đãi vỏ đậu không được mạnh tay và phải vút từng chút một để đậu không dầm, không nát.

Những năm trước, công việc làm bánh ngũ sắc khá vất vả khi các hộ dân làm bánh phải giã đậu xanh bằng tay, nhưng bây giờ đã có những máy móc hỗ trợ rang, xay, giã bột nên công việc đỡ cực hơn phần nào, năng suất và chất lượng của bánh trở nên ngon và đẹp mắt hơn. Trung bình một hộ làm ra khoảng 5.000 - 6.000 chiếc bánh/ngày.

Bà Mai Thị Hậu (55 tuổi, ở tổ 8, phường Kim Long) cho biết, bà đã gắn bó với nghề hơn 20 năm. Đây là một nghề truyền thống của phường, tuy thu nhập không cao nhưng cũng góp phần tạo thêm việc làm cho người dân.

“Một ngày, lò bánh của nhà tôi làm ra khoảng 5.000 chiếc. Một gói bánh đóng 50 chiếc, bán với giá 35.000 đồng, tháp 5 tầng giá 25.000 - 30.000 đồng, tháp 12 tầng giá 120.000 - 150.000 đồng. Bánh có nhiều loại kích cỡ tháp khác nhau, tháp cao nhất khoảng 14 tầng…”- bà Hậu nói thêm.

Do nhu cầu đặt bánh tăng gấp hàng trăm lần so với ngày thường nên các hộ thường thuê thêm nhân công để phụ giúp. Bà Hồ Thị Kim Liên (phường Kim Long) cho hay, trong dịp Tết, mỗi ngày gia đình bà làm tới mấy nghìn chiếc bánh. Lúc cao điểm làm bánh phục vụ Tết gia đình bà còn phải thuê thêm mấy người trong xóm cùng làm.

“Hơn 15 năm nay, cứ đến mùa làm bánh, mình thường xuyên làm cho nhà bà Liên với công đoạn chuyên gói bánh in…” - chị Võ Thị Thanh Thúy (31 tuổi) chia sẻ.

Được biết cách đây vài năm, số hộ gia đình theo nghề gia truyền này để mưu sinh còn khoảng tầm 30 hộ, nhưng đến năm nay số hộ đang chạy đua sản xuất cho dịp Tết chỉ dừng lại ở mức khiêm tốn, với trên dưới 15 hộ.

Tuy nhiên, vì muốn giữ nghề truyền thống của ông cha, nhiều hộ dân vẫn cố gắng sản xuất, làm ra những chiếc bánh ngày xưa vua chúa Nguyễn từng thưởng thức…