Hơn 42 tỷ đồng bảo tồn tu bổ, phục hồi và phát huy giá trị di tích Hải Vân Quan

Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế (tỉnh Thừa Thiên – Huế) vừa phối hợp với Sở Văn hóa và Thể thao TP. Đà Nẵng tổ chức lễ khởi công dự án Bảo tồn tu bổ và phát huy giá trị di tích Hải Vân Quan.

Dự án được xây dựng tại đỉnh đèo Hải Vân, giữa thị trấn Lăng Cô (huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên - Huế) và phường Hòa Hiệp Bắc (quận Liên Chiểu, TP. Đà Nẵng) với diện tích khoảng 6.500m2. Tổng mức đầu tư dự án hơn 42 tỷ đồng từ nguồn ngân sách TP. Đà Nẵng 50% và ngân sách tỉnh Thừa Thiên - Huế 50%. Thời gian thực hiện dự án trong vòng 2 năm.

Di tích Hải Vân Quan

Theo quy mô đầu tư và phương án xây dựng, tại Hải Vân Quan và Thiên hạ đệ nhất hùng quan sẽ được tháo dỡ toàn bộ các lô cốt phía trên Hải Vân Quan và Thiên hạ đệ nhất hùng quan đến nền gốc tích thời Nguyễn. Tu bổ cửa Hải Vân Quan, cửa Thiên hạ đệ nhất hùng quan theo các dấu tích nguyên gốc. Phục hồi, thay thế nền cổng lát đá Thanh, hệ thống cối, cổng đá Thanh, tường xây gạch vồ. Gia cố, chống nứt, chống thấm cho các khối xây; phục hồi lan can xây gạch vồ chia ô hộc và trang trí trên nóc theo tư liệu; phục hồi hệ thống cửa ván ghép con tiện gỗ.

Đối với hệ thống tường thành nhà Nguyễn sẽ được phục hồi bằng đá núi theo dấu vết khảo cổ học và dấu vết trên tường hông Hải Vân Quan và Thiên hạ đệ nhất hùng quan. Gia cố toàn bộ hệ thống chân tường thành bằng vữa neo, các vị trí xung yếu gia cố bằng bê tông. Phục hồi thân tường theo các đoạn nguyên gốc được khảo cổ. Phía trong tính từ mặt tường và các khu vực chân móng được gia cố khối xây vữa truyền thống tăng cường khả năng cố kết và chịu lực của tường…

Dự án cũng phục hồi nhiều hạng mục của Nhà Trú Sở, nhà Vũ Khố; tuyến bậc cấp từ Hải Vân Quan xuống phía TP. Đà Nẵng; tuyến đường Thiên Lý từ Thiên hạ đệ nhất hùng quan đi tỉnh Thừa Thiên - Huế; kè phân thủy và chống sạt, chống trượt hướng Đông Bắc di tích; các lô cốt; bia Chiến Thắng Đồn Nhất…

Di tích Hải Vân Quan được xây dựng vào năm 1826, là một đồn lũy quân sự trấn thủ tại đỉnh đèo Hải Vân ngay ranh giới giữa tỉnh Thừa Thiên - Huế và TP. Đà Nẵng ngày nay (xưa là ranh giới giữa phủ Thừa Thiên và Quảng Nam).

Hải Vân Quan được xây dựng ở một vị trí hết sức đắc địa, vừa hiểm trở cheo leo, là nơi xung yếu nhất được mệnh danh là “yết hầu” của Kinh đô Huế. Thành lũy này án ngữ trên con đường Thiên lý độc đạo lưu thông từ Kinh đô Huế đến xứ Quảng Nam và ngược lại.

Do không rõ ràng trong việc phân cấp quản lý giữa hai địa phương Thừa Thiên - Huế và Đà Nẵng mà một thời gian dài Hải Vân Quan bị bỏ hoang, xuống cấp nghiêm trọng. Vào tháng 5/2017, Hải Vân Quan đã được Bộ VHTT&DL trao bằng xếp hạng di tích lịch sử quốc gia và kiến trúc nghệ thuật; nhằm bảo vệ, tôn tạo, trùng tu, phát huy những giá trị vốn có.