Hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải chạy qua địa bàn các tỉnh, thành phố không những phải hứng chịu nguồn nước ô nhiễm nghiêm trọng từ không ít các nhà xưởng, cụm công nghiệp thải ra mà còn bị lấn chiếm dòng chảy ở nhiều nơi. Các công trình xây dựng đã ngang nhiên vi phạm nhiều năm qua, nhưng không bị xử lý triệt để nên ngày càng thêm diễn biến phức tạp.
Theo báo cáo mới đây của Công ty TNHH Một thành viên Khai thác công trình thủy lợi Bắc Hưng Hải (Công ty Bắc Hưng Hải) tổng số vụ vi phạm trên hệ thống kênh trục Bắc Hưng Hải (từ năm 2012 đến nay) là 984 vụ, đã xử lý giải tỏa được 272 vụ. Tính từ đầu năm (đến ngày 31/8/2019) trên hệ thống Bắc Hưng Hải đã phát hiện 114 vụ vi phạm mới, đã xử lý được 33 vụ. Hình thức vi phạm trên hệ thống Bắc Hưng Hải, gồm: Làm nhà kiên cố, lều quán, san lấp lấn chiếm, xây tường bao quanh; trồng cây, đào ao lập vườn, lập bến bãi, bãi rác, hút cát… Nhưng việc xử lý các vụ còn hạn chế, như năm 2108 có 189 vụ vi phạm (20 vụ làm nhà kiên cố, 49 vụ làm lều quán, 58 vụ san lấp, lấn chiếm; 33 vụ xây tường bao, 8 vụ trồng cây, 6 vụ đào ao, lập vườn, 6 vụ lập bến bãi; 4 vụ làm bãi rác, 5 vụ hút cát) nhưng chính quyền địa phương và Công ty Bắc Hưng Hải mới chỉ giải tỏa, tháo dỡ… được 54 vụ. việc xử lý so với tốc độ vi phạm vì vậy mà chỉ như "muối bỏ bể" không thể ngăn chặn nổi tình trạng ngày càng nhiều công trình vi phạm.
Trao đổi với phóng viên, đại diện lãnh đạo Công ty Bắc Hưng Hải, cho biết: Để phối hợp hiệu quả trong việc ngăn chặn, xử lý các công trình gây ảnh hưởng đến hệ thống Bắc Hưng Hải, Công ty đã thực hiện nhiều giải pháp, như: Tuyên truyền phổ biến Văn bản quy phạm pháp luật về khai thác và bảo vệ công trình thủy lợi. Quyết định 100/2014/QĐ – BHH ngày 10/7/2014, ngày 10/7/2014 giao trách nhiệm quản lý bảo vệ công trình thủy lợi cụ thể cho từng đơn vị công ty. Quyết định 100/2016/QĐ –BHH, ngày 28/3/2016 về quy định trách nhiệm, trình tự phối hợp trong công tác phòng ngừa, xử lý vi phạm pháp luật công trình thủy lợi phạm vi do công ty quản lý. Đã xây dựng ban hành quy chế phối hợp số 2002/QCPH – LN ngày 12/09/2017 giữa Sở Giao thông Vận tải Hải Dương, Công ty Cổ phần quản lý đường thủy Hải Dương và UBND 7 huyện, thành phố trong tỉnh Hải Dương về việc phối hợp thực hiện quản lý, xử lý vi phạm trong phạm vi luồng và hành lang bảo vệ kết cấu hạ tầng giao thông đường thủy, các hoạt động khai thác cát trái phép trên sông, vận hành công trình thủy lợi thuộc hệ thống Bắc Hưng Hải, địa bàn Hải Dương. Thường xuyên kiểm tra, khi phát hiện vi phạm (trong vòng 24 giờ) kết hợp địa phương lập biên bản vi phạm, đồng thời có văn bản báo cáo UBND huyện. Trường hợp nghiêm trọng báo trực tiếp qua điện thoại cho lãnh đạo công ty. Lãnh đạo trạm quản lý phải trực tiếp làm việc đề nghị UBND xã xử lý vi phạm theo quy định pháp luật, đề nghị địa phương lập biên bản vi phạm theo quy định pháp luật, đề nghị địa phương lập biên bản vi phạm hành chính, xử phạt theo Nghị định 104/2017/NĐ – CP ngày 14/9/2017. Bố trí 1 lãnh đạo Công ty, các đồng chí trạm trưởng tham gia thành viên Ban chỉ huy giải tỏa vi phạm công trình thủy lợi các huyện. Chủ động phối hợp với UBND các xã thực hiện rà soát, thống kê, phân loại và đề xuất giải tỏa các trường hợp vi phạm trọng điểm. Trên thực thế việc xử lý chưa đạt hiệu quả, nguyên nhân: Các cấp chính quyền địa phương chưa thật sự quan tâm. Đặc biệt là UBND cấp xã sở tại có người trực tiếp tại địa phương, doanh nghiệp trên địa bàn vi phạm nhưng không có tổ chức, biện pháp ngăn chặn ngay, khi phát hiện vi phạm từ đầu. Việc xử phạt hành chính trong lĩnh vực khai thác và bảo vệ công trình thủy lợi do chính quyền các cấp xử lý, nhưng chưa có sự phối hợp đồng bộ như sau khi xử lý có thông báo tới đơn vị quản lý, khai thác công trình thủy lợi để đơn vị biết theo dõi quản lý. Nhiều vụ việc xử lý chưa nghiêm, còn tình trạng nể nang, né tránh trong công tác xử lý vi phạm công trình thủy lợi…”
Đơn cử, các công trình vi phạm hệ thống Bắc Hưng Hải, trên địa bàn xã Vĩnh Tuy, huyện Bình Giang (Hải Dương) hiện nay trên địa bàn xã (khoảng trên 50 trường hợp) xây dựng nhà ở, chuồng trại chăn nuôi, nhà xưởng, nhà trọ… Khi làm việc với chính quyền xã Vĩnh Tuy, chúng tôi nhận được câu trả lời: “Nguyên nhân xã có nhiều công trình vi phạm là do hệ thống Bắc Hưng Hải, như “cha chung không ai khóc” vì được giao cho nhiều đơn vị trách nhiệm, quản lý, bảo vệ.... Trong đó, nguyên nhân chính dẫn đến việc các hộ có thể xây dựng được các công trình, nằm trong hành lang bảo vệ kênh không phải trách nhiệm của xã, mà là của Công ty TNHH Một thành viên Khai thác công trình thủy lợi Bắc Hưng Hải. Xã chỉ là đơn vị phối hợp, nhưng việc phối hợp với Công ty TNHH một thành viên Khai thác công trình thủy lợi Bắc Hưng Hải trong thời gian qua không được chặt chẽ, khi có hộ dân mang đổ đất, cát vượt lấp để xây dựng công trình, Công ty TNHH một thành viên Khai thác công trình thủy lợi Bắc Hưng Hải, đã không ngăn chặn kịp thời. Việc xử phạt hành chính các vi phạm này, cũng đều vượt quá thẩm quyền được giao của chính quyền địa phương. Khiến nhiều hộ vi phạm, để các hộ khác “a dua” đến làm theo. Do vậy, vi phạm xây dựng công trình trong hành lang bờ kênh Bắc Hưng Hải mới khó xử lý, giải quyết”. Với việc trả lời của UBND xã Vĩnh Tuy và đối chiếu với Quy chế đã được Công ty Bắc Hưng Hải ký kết với tất cả các xã, phường, thị trấn có hệ thống Bắc Hưng Hải, chúng ta có thể biết vì sao hệ thống Bắc Hưng Hải ngày càng bị vi hạm nghiêm trọng, khó giải quyết, xử lý và ngày thêm nhiều vụ mới như vậy !?
Trong quy chế, Công ty Bắc Hưng Hải có nội dung nêu cụ thể, như sau: “Trách nhiệm đối với UBND cấp xã, phường, thị trấn: Phát hiện kịp thời ban đầu các cá nhân, tổ chức có hành vi, vi phạm hệ thống Bắc Hưng Hải. Chính quyền địa phương, phối hợp chặt chẽ với Trạm Quản lý công trình kênh Bắc Hưng Hải, xí nghiệp Khai thác công trình thủy lợi trong việc kiểm tra, phát hiện vi phạm. Phối hợp với Công ty TNHH một thành viên Khai thác công trình thủy lợi Bắc Hưng Hải và các đơn vị liên quan trong quá trình lập Biên bản vi phạm, phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi, yêu cầu đối tượng vi phạm dừng vi phạm, khôi phục lại tình trạng ban đầu gây ra. Chủ trì lập Biên bản vi phạm hành chính và ra Quyết định xử phạt vi phạm hành chính. Trường hợp mức xử phạt quá thẩm quyền của Chủ tịch UBND cấp xã, phường, thị trấn thì trình UBND cấp huyện, thị xã, thành phố ra Quyết định xử phạt hành chính. Đồng thời, cấp xã, thị trấn, phường gửi 1 bộ cho Công ty TNHH một thành viên Khai thác công trình thủy lợi Bắc Hưng Hải và đơn vị liên quan để theo dõi, đôn đốc.”
Hệ thống Bắc Hưng Hải ngày nhiều thêm công trình vi phạm, ảnh hưởng hệ thống tưới tiêu, an toàn mùa mưa lũ… trách nhiệm bảo vệ công trình thủy lợi này, không của riêng ai, đặc biệt chính quyền cơ sở cần ý thức, làm tròn nhiệm vụ được giao. Chính quyền huyện, tỉnh, thành phố cần yêu cầu xã, phường, thị trấn thực hiện nghiêm, nếu đơn vị nào để xảy ra nhiều sai phạm cần có biện pháp xử lý nghiêm trách nhiệm của người đứng đầu!
