Cụ thể, ngày 01/07/2019, UBND thành phố Hải Phòng đã có văn bản số 3880/UBND - NC gửi bộ TN&MT xin ý kiến hướng dẫn áp dụng luật đất đai cho 02 nội dung: Cho phép chuyển mục đích sử dụng từ đất nông nghiệp sang đất ở với diện tích vượt hạn mức giao đất (100m2); Cho phép chuyển mục đích, xử lý, cấp giấy chứng nhận (GCN) quyền sử dụng đất cho đất nông nghiệp là đất công ích sang đất ở của UBND quận Hải An.
Thất thu thuế khi cấp GCN quyền sử dụng đất vượt hạn mức
Theo kết luận Thanh tra thành phố, từ ngày 03/3/2017 (thời điểm nghị định số 01/2017/NĐ-CP có hiệu lực), UBND quận Hải An đã làm không đúng khi lập hồ sơ, thực hiện các trình tự, thủ tục cho phép chuyển mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp sang đất ở cho 61 trường hợp có vi phạm pháp luật về đất đai (xây nhà trái phép trên đất nông nghiệp), trong đó có 30 trường hợp cho phép chuyển mục đích và cấp GCN quyền sử dụng đất ở có diện tích vượt hạn mức trên 100m2.
Theo quan điểm của đoàn thanh tra, kề từ 1/7/2014 khi Luật Đất đai 2013 có hiệu lực thi hành, các trường hợp có sai phạm về đất đai khi các quận, huyện xử lý, cấp GCN quyền sử dụng đất phải lập hồ sơ xử lý theo trình tự thủ tục quy định tại Điều 22, nghị định 43/2014/NĐ-CP. Phải đưa nội dung cho phép chuyển mục đích sử dụng đất vào kế hoạch sử dụng đất hàng năm. Về nghĩa vụ tài chính khi công nhận quyền sử dụng đất từ đất nông nghiệp sang đất ở cho các hộ vi phạm UBND quận Hải An không thực hiện theo quy định của pháp luật theo Khoản 2, Điều 7 Nghị định 45/2014/NĐ-CP gây thất thoát cho ngân sách nhà nước.
Tuy nhiên, không đồng tình với quan điểm áp dụng các điều luật trên, UBND quận Hải An cho rằng, chính quyền không sai khi xử lý 30 trường hợp trên được áp dụng theo quy định tại Điểm b, Khoản 3, Điểm c Khoản 5, Điều 22 và khoản 5 Điều 20 , Nghị định 43/2014/NĐ-CP.
Chuyển đổi đất nông nghiệp công ích sang đất ở có sai phạm?
Cũng theo kết luận thanh tra, từ năm 2013 đến 2017, UBND quận Hải An đã vi phạm pháp luật khi cho phép chuyển mục đích và cấp GCN quyền sử dụng đất cho 33 trường hợp với tổng diện tích 5.275 m2 đất nông nghiệp công ích sang đất ở. Đoàn thanh Tra Tp.Hải Phòng cho rằng, theo điều 74, Nghị định 181/2004/NĐ-CP hướng dẫn luật đất đai 2003, Khoản 2, Điều 132 Luật đất đai 2013 quy định: Đất nông nghiệp công ích của xã, phường, thị trấn, để sử dụng vào mục đích xây dựng các công trình công cộng của xã, phường, thị trấn, xây dựng nhà tình nghĩa, nhà tình thương... theo Khoản 1, Điều 49, Khoản 2 Điều 72 Luật đất đai 2003; Khoản 2, Điều 19, Nghị định số 43/2014/NĐ-CP hướng dẫn chi tiết một số điều của Luật đất đai 2013 đều quy định “Không cấp GCN quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và các tài sản khác gắn liến với đất cho người đang quản lý, sử dụng đất nông nghiệp thuộc quỹ đất công ích của xã, phường, thị trấn”. Trong khi đó nghị định 45/2014/NĐ-CP cũng không có quy định về thu tiền sử dụng đất đối với trường hợp chuyển đổi mục đích từ đất nông nghiệp công ích sang đất ở.
Trong trường hợp này, khi chuyển đổi mục đích và cấp GCN quyền sử dụng đất cho 33 trường hợp trên, UBND quận Hải An lại cho rằng đất nông nghiệp công ích cũng là đất nông nghiệp. Luật Đất đai 2003 và 2013 đều cho phép UBND cấp quận, huyện có thẩm quyền cho phép chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp sang đất ở cho các hộ gia đình, cá nhân... nên không hề sai phạm.