Hà Nam: Lễ phát lương Đức Thánh Trần - giá trị văn hóa, lịch sử

Về dự Lễ hội phát lương năm nay có Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh; Nguyên Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan; Bộ trưởng Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng cùng đại diện lãnh đạo Bộ, ban, ngành Trung ương, lãnh đạo tỉnh Hà Nam, huyện Lý Nhân và đông đảo người dân, du khách thập phương tham dự.

Đền Trần Thương là một trong 3 ngôi đền lớn trong cả nước, thờ Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn. Tương truyền trên đường đi đánh quân Nguyên Mông, Trần Hưng Đạo thấy địa thế nơi đây hiểm yếu có thể vào sông Châu, ra sông Hồng ngược lên Thăng Long hoặc xuôi ra biển, bèn đặt 6 kho lương để phục vụ cuộc kháng chiến chống quân Nguyên - Mông lần thứ 2 (năm 1285). Sau khi chiến thắng trở về, ngài cắm sinh phần, lấy dân ở đây làm tạo lệ, từ đó làng có tên là Trần Thương. Sử sách không ghi chép về kho lương thực của nhà Trần ở đây nhưng truyền thuyết dân gian cùng với những dấu tích đậm đặc quanh khu vực đền Trần Thương như mảnh gốm, sứ màu đen, men nâu, vàng ngà của bát đĩa vỡ có phong cách trang trí của nghệ thuật gồm thời Trần, nhiều vỏ chóe hoa than... đã củng cố thêm giả thuyết này.. Địa điểm ngôi đền hiện nay là kho lương chính.

Dân gian có câu: “Sinh Kiếp Bạc, thác Trần Thương, quê hương Bảo Lộc”. Vào ngày Lễ hội, từ Kiếp Bạc (Chí Linh, Hải Dương) đến đền Trần Thương (Lý Nhân, Hà Nam) về đến Bảo Lộc (Nam Định) khách hành hương theo lộ trình chiêm bái, tôn vinh người anh hùng dân tộc, đã được truy tôn là bậc “Thánh”.

Lễ phát lương đền Trần Thương là một trong những lễ hội lớn đầu năm của tỉnh Hà Nam được tổ chức để tưởng nhớ công lao to lớn của vị Anh hùng dân tộc, Quốc công Tiết chế Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn. Lễ hội được tổ chức ngay tại ngôi đền chính là nơi Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn chọn làm kho lương, cung cấp lương thảo cho quân đội trong các cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên - Mông thế kỷ thứ XIII.

Lễ phát lương được tổ chức vào giờ Tý đêm ngày 14, rạng ngày 15 tháng Giêng với các nghi trình: Lễ rước lương thảo từ kho lương vào trong đền làm lễ; Lễ châm đuốc và dâng hương của các vị đại biểu cùng nhân dân và Lễ rước lương thảo vào làm mật lễ tại hậu cung.

Nghi lễ phát lương nhằm tái hiện lịch sử về “Phát quân lương” khao quân của quân đội nhà Trần khi đánh thắng giặc Nguyên Mông lần thứ 3(năm 1288) và cầu cho một năm mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu.

Để bảo đảm cho nhân dân và du khách về dự lễ ai cũng nhận được túi lương (bên trong túi ngoài ấn, thẻ còn có 3 loại hạt chủ lực trong sản xuất của vùng đất Lý Nhân đó là ngô đỏ, đậu tương và hạt thóc nếp cái hoa vàng - tượng trưng cho một mùa màng bội thu với lương thực, phúc lộc dồi dào) cầu may ngày đầu Xuân. Ban tổ chức phối hợp với nhà đền chuẩn bị 180.000 túi lương để phát cho nhân dân tại khu vực nhà khách bảy gian, Miếu Thổ thần, sân Tâm linh và 34 điểm phát lương được bố trí xung quanh đền.

Việc tổ chức Lễ hội phát lương đầu Xuân tại đền Trần Thương góp phần bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa - lịch sử; đồng thời tuyên truyền, giáo dục truyền thống yêu nước chống giặc ngoại xâm của ông cha ta và động viên nhân dân hăng hái thi đua lao động sản xuất, đoàn kết xây dựng nông thôn mới, chăm lo đời sống ấm no, hạnh phúc trong mỗi gia đình nói riêng và trong toàn xã hội nói chung.