Đóng cửa mỏ than và chuyển đổi năng lượng:Cần lên kế hoạch để không ảnh hưởng người lao động

Khoảng 1 triệu việc làm ở mỏ than sẽ không còn tồn tại

Tổ chức Giám sát Năng lượng Toàn cầu, có trụ sở ở San Francisco (Mỹ), vừa công bố một nghiên cứu cho thấy đến năm 2050, khoảng 1 triệu việc làm ở mỏ than, tương đương 37% lực lượng lao động hiện tại đang vận hành các mỏ, sẽ không còn tồn tại, ngay cả khi không có cam kết nào nữa về khí hậu hoặc chính sách loại bỏ than đá của các nước sở tại.

Trong những thập kỷ tới, hàng trăm mỏ than sử dụng nhiều lao động dự kiến sẽ đóng cửa khi chúng hết tuổi thọ và các quốc gia thay thế than đá bằng các nguồn năng lượng sạch ít carbon hơn. Tuy nhiên, GEM cảnh báo hầu hết các mỏ có khả năng sẽ đóng cửa đều không có kế hoạch kéo dài thời gian hoạt động hoặc quản lý quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế hậu than đá. Do vậy, GEM kêu gọi ngành này lập kế hoạch cho các chiến lược chuyển đổi trong tương lai.

Ông Tiffany Means, nhà nghiên cứu của GEM và đồng tác giả của báo cáo cho biết ngành than có một danh sách dài các mỏ sẽ đóng cửa trong thời gian tới, nhiều trong số đó là doanh nghiệp nhà nước. Vì vậy, ông cho rằng các chính phủ cần chia sẻ gánh nặng để đảm bảo quá trình chuyển đổi có quản lý cho những người lao động và cộng đồng này khi chúng ta chuyển sang nền kinh tế năng lượng sạch.

GEM đã xem xét 4.300 dự án mỏ than đang được triển khai và đề xuất trên khắp thế giới với tổng lực lượng lao động gần 2,7 triệu người. Tổ chức này ước tính, có hơn 400.000 công nhân đang làm việc trong các mỏ than sẽ ngừng hoạt động trước năm 2035, điều này đồng nghĩa với việc họ sẽ mất việc trong thời gian đó. Tính trung bình, sẽ có 100 công nhân trong ngành than bị sa thải mỗi ngày trong 12 năm tới.

Cũng theo ước tính của GEM, nếu các quốc gia thực hiện đầy đủ kế hoạch giảm dần lượng tiêu thụ than để hạn chế nhiệt độ trái đất không tăng quá 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp vào cuối thế kỷ này, thì ngành khai thác than của thế giới chỉ cần 250.000 thợ mỏ, chiếm chưa đến 10% lực lượng lao động hiện tại của ngành hiện nay.

Làn sóng mất việc trong ngành than có thể ảnh hưởng nhất đến Trung Quốc và Ấn Độ

Báo cáo cho thấy làn sóng mất việc làm trong ngành than sẽ ảnh hưởng nặng nề nhất đối với Trung Quốc và Ấn Độ, hai trong số những nhà sản xuất than lớn nhất thế giới, nơi dự báo sẽ sa thải nhiều nhân công nhất trên toàn cầu.

Trung Quốc có hơn 1,5 triệu công nhân khai thác than, sản xuất 50% lượng than của thế giới. Theo GEM, chỉ riêng tỉnh Sơn Tây của Trung Quốc sẽ chiếm đến 240.000 việc làm trong số 1 triệu việc làm của ngành khai thác trên toàn cầu bị mất vào năm 2050.

Các tỉnh phía bắc của Trung Quốc gồm Sơn Tây, Hà Nam và Nội Mông khai thác hơn 1/4 tổng sản lượng than của thế giới và sử dụng hơn 1/3 lực lượng lao động khai thác mỏ toàn cầu. Ông Tom Wang Xiaojun, người gốc Sơn Tây, Giám đốc của People of Asia for Climate Solutions, tổ chức vận động chính sách môi trường ở Philippines cho biết cứ 30 người lao động ở Sơn Tây, có một người làm việc trong ngành than. Theo ông, những người này không được chuẩn bị sẵn sàng để đối mặt với cuộc sống không có thu nhập liên quan đến than khi thị trường than chắc chắn sẽ thu hẹp sau năm 2030.

Ông cho rằng đã đến lúc công nhân ngành than cần được đào tạo và trang bị những kỹ năng mới để có thể đảm bảo sinh kế an toàn, lành mạnh và phù hợp trong thời kỳ hậu than đá.

Những thập niên gần đây, ngành than của Trung Quốc đã trải qua nhiều làn sóng tái cơ cấu, với nhiều khu khai thác mỏ ở phía Bắc và Đông Bắc đang chật vật tìm các nguồn tăng trưởng và việc làm thay thế sau khi đóng cửa các mỏ than.

Trong khi đó, Ấn Độ - nhà sản xuất than lớn thứ hai thế giới, đang tuyển dụng khoảng 337.400 thợ mỏ tại các mỏ đang hoạt động. Theo báo cáo của GEM, Công ty than Ấn Độ thuộc sở hữu nhà nước sẽ phải đối mặt với nguy cơ sa thải 73.800 công nhân vào năm 2050.

Để đối mặt với tình hình này, bà Dorothy Mei, Giám đốc dự án Global Coal Mine Tracker của GEM đề xuất các chính phủ cần lập kế hoạch để đảm bảo người lao động không bị ảnh hưởng bởi quá trình chuyển đổi năng lượng. Theo bà, việc đóng cửa các mỏ than là tất yếu, nhưng khó khăn kinh tế và xung đột xã hội đối với người lao động thì không phải là điều không thể tránh được.

Đồng quan điểm, ông Ryan Driskell Tate, Giám đốc chương trình than của GEM cho biết: “Điều chúng ta cần làm là lập kế hoạch chủ động cho công nhân để ngành công nghiệp than và các chính phủ sẽ chịu trách nhiệm trước những công nhân đã phải gánh chịu những thiệt thòi quá lâu”.