Điện Biên: 65ha đất lâm, nông nghiệp của một dự án “treo” 20 năm

PV Báo Tài nguyên và Môi trường làm việc với các hộ dân tổ 6, phường Noong Bua, TP. Điện Biên Phủ liên quan đến việc tranh chấp đất đai với Công ty CP Giống lâm nghiệp Trung ương - Chi nhánh tại Điện Biên.

Giao 65ha đất giao… “trên giấy”

Ngày 21/6/2001, Giám đốc Sở Địa chính Lai Châu (nay là Sở TN&MT Điện Biên) đã có văn bản số 47/CV-ĐC đề nghị UBND tỉnh Lai Châu (nay là UBND tỉnh Điện Biên) phê duyệt thu hồi đất lâm trường Điện Biên tại địa phận phường Him Lam để xây dựng các công trình lâm sinh thuộc C.ty giống Lâm nghiệp Trung ương (có chi nhánh ở Điện Biên; tên đầy đủ là Xí nghiệp giống lâm nghiệp Tây Bắc – gọi tắt là Xí nghiệp Tây Bắc).

Đến ngày 25/9/2001, UBND tỉnh Lai Châu (cũ) ra Quyết định số 1343/QĐ-UBND (gọi là Quyết định 1343) thu hồi 65ha đất lâm nghiệp của lâm trường Điện Biên tại địa bàn phường Him Lam và xã Noong Bua của thị xã Điện Biên Phủ (cũ nay là TP. Điện Biên Phủ) giao cho C.ty giống Lâm nghiệp Trung ương xây dựng các công trình lâm sinh. Trong đó có 18ha rừng trồng đã khép tán; 8ha rừng trồng chưa khép tán; 25ha đất hoang (cây lùm bụi) và 14ha đất ruộng nương.

Đến ngày 16/1/2002, Xí nghiệp giống lâm nghiệp Tây Bắc thuộc C.ty giống Lâm nghiệp Trung ương có tờ trình số 115/TC đề nghị bổ sung Quyết định 1343. Theo đó, Xí nghiệp giống lâm nghiệp Tây Bắc được C.ty giống Lâm nghiệp Trung ương ủy nhiệm nhận mốc giới trên thực địa và thực hiện việc đền bù giải phóng mặt bằng để chuẩn bị thi công các công trình lâm sinh.

Tuy nhiên, trong quá trình khảo sát lại Xí nghiệp Tây Bắc xác định diện tích đất UBND tỉnh Lai Châu giao tại Quyết định 1343 thuộc  địa bàn phường Him Lam và xã Thanh Minh chứ không phải thuộc phường Him Lam và xã Noong Bua như Quyết định 1343 đã ban hành.

Tại thời điểm đó có 3 văn bản là Quyết định 1343 của UBND tỉnh Lai Châu; văn bản số 47/CV-ĐC của Sở Địa chính Lai Châu; tờ trình số 115/TC của Xí nghiệp giống lâm nghiệp Tây Bắc cùng đề cập đến vị trí của 65ha đất lại không có sự trùng khớp vị trí tại 3 văn bản kể trên. Nghĩa là mỗi văn bản đều chỉ sai vị trí diện tích đất đi qua các phường như: Him Lam, Noong Bua và Thanh Minh. Nên dư luận hoài nghi các cơ quan chuyên môn tại thời điểm đó chỉ giao đất trên quyết định, không được giao ngoài thực địa là có cơ sở.

65ha đất lâm nghiệp được giao cho Công ty giống Lâm nghiệp Trung ương có sơ đồ nhưng không được bàn giao trên thực địa.

Mặt khác, từ năm 2016 đến nay, các hộ dân tổ 6, phường Him Lam và Xí nghiệp giống lâm nghiệp Tây Bắc thường xuyên diễn ra tranh chấp đất, cả 2 bên đều không chứng minh được đầy đủ giấy tờ có liên quan đến diện tích đất được giao: Một bên là các hộ dân sử dụng đất của lâm trường từ những năm 1978, một bên là Xí nghiệp giống lâm nghiệp Tây Bắc dựa vào Quyết định 1343 của UBND tỉnh Lai Châu (cũ nay là Điện Biên) giao đất “trên quyết định” không giao ngoài thực địa, không lập phương án bồi thường, giải phóng mặt bằng thu hồi đất, nên thiếu chứng lí và cơ sở để đòi đất. Nghĩa là một bên đang sử dụng đất (từ năm 1978 của lâm trường), một bên thì được giao trên quyết định 1343.

Bà Đào Thị Lai, tổ 6, phường Noong Bua, TP. Điện Biên Phủ, cho biết: Chúng tôi lên đây từ năm 1978, gia đình tôi đã phát dọn được khoảng trên 2.000m2 để trồng cây ăn quả và cây trẩu. Sau khi có trích lục bản đồ năm 2010, gia đình có nhu cầu cần đất để ở, gia đình làm đơn xin chuyển đổi mục đích sử dụng để con cái ở thì mới biết đất đã được giao cho Xí nghiệp giống lâm nghiệp Tây Bắc (hay gọi là C.ty giống). Khi chúng tôi lên đồi làm thì chị Phương, Giám đốc Công ty giống bảo là đất của công ty, không cho chúng tôi làm…

Trao đổi với PV, ông Lò Văn Diên, Chủ tịch UBND phường Him Lam, TP. Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên, cho biết: Theo Quyết định 1343 sơ đồ giao đất là 65ha là đất lâm nghiệp và nông nghiệp. Tuy nhiên, không bàn giao đất ngoài thực địa, không cắm mốc xác định gianh giới và vị trí… trong khi đó, thực tế, diện tích ngoài thực địa vượt trên 20ha so với Quyết định 1343 và có nhiều hộ dân ở xen kẽ. Chính vì vậy, Xí nghiệp giống lâm nghiệp Tây Bắc không biết vị trí đất của đơn vị mình được giao cụ thể từ đâu đến đâu…

Rất khó để có thể nói hiện tại 65ha đất lâm nghiệp, nông nghiệp được UBND tỉnh Lai Châu (cũ nay là Điện Biên) giao từ năm 2001 nay có phải thuộc quyền sở hữu của C.ty CP giống lâm nghiệp Trung ương hay không? Vì theo khoản 4, Điều II của Quyết định 1343, quy định đơn vị sử dụng đất chỉ được tiến hành giao mốc giới trên thực địa và thi công, công trình khi đã thực hiện xong việc đền bù, giải phóng mặt bằng và nộp tiền lệ phí địa chính.

Tuy nhiên, từ đó đến nay đơn vị được giao đất là C.ty CP giống lâm nghiệp Trung ương – Xí nghiệp giống lâm nghiệp Tây Bắc không có động thái nào… Nên đây có thể coi là dự án “treo”…

Ghi nhận thực tế, C.ty CP giống lâm nghiệp Trung ương – Xí nghiệp Tây Bắc, Chi nhánh tại Điện Biên chỉ sử dụng khoảng 1,2ha để trồng cây giống. Diện tích hơn 63ha còn lại không biết sử dụng vào mục đích gì và chẳng có công trình lâm sinh nào được dựng lên theo mục đích giao đất ban đầu…

Hệ lụy sau gần 20 năm…

Sau gần 20 năm, việc giao đất nhưng không giao thực địa, không xác định được ranh giới khiến 65ha đất trở thành “dự án treo”. Kéo theo hệ lụy là việc tranh chấp của người dân với Xí nghiệp Tây Bắc; phía Xí nghiệp Tây Bắc thì cho rằng, đơn vị phải có trách nhiệm giữ đất đã được giao, trong khi người dân lại nói đất mình đang sử dụng từ rất lâu và chưa được nhận tiền đền bù, giải phóng mặt bằng… nên từ năm 2016, một số hộ dân ở tổ 6, phường Noong Bua đã gửi đơn lên chính cấp tỉnh Điện Biên để “đòi” lại đất.

Nhiều hộ dân làm nhà trên đất lâm nghiệp, nông nghiệp thuộc diện tích đất nằm trong dự án “treo” nhà lâm sinh của C.ty CP giống lâm nghiệp Trung ương – Chi nhánh tại Điện Biên.

Bà Nguyễn Thị Hoán, trú tại tổ 6, phường Noong Bua cho biết: Khi về đây, chúng tôi được giao một ít đất. Lúc ấy là đồi hoang, chúng tôi 5, 6 nhà rủ nhau phát mỗi nhà một miếng đất từ dưới chân đồi lên đến đỉnh đồi. Ở dưới chúng tôi làm nhà, trên đồi chúng tôi trồng ngô, trồng sắn, sau đó chuyển sang trồng trẩu và keo. Chúng tôi vẫn nộp thuế hàng năm từ năm 1993. Đến năm 2001, nghe bảo giao cho Công ty giống lâm nghiệp Trung ương 65ha dùng đến đâu thì thỏa thuận đền bù giải phóng đến đó. Đây chỉ có cơ quan nhà nước làm việc với nhau chứ chúng tôi đâu biết mốc giới, chúng tôi không hề được đền bù giải phóng mặt bằng. Đến khi chúng tôi đi làm sổ đỏ, được yêu cầu ký giáp ranh với công ty giống (tức Xí nghiệp Tây Bắc – PV) thì mới vỡ lẽ ra đất được quy hoạch cho Xí nghiệp Tây Bắc quản lý.

Việc Nhà nước thu hồi đất lâm nghiệp giao C.ty giống Lâm nghiệp Trung ương quản lý, sử dụng mà không giao thực địa, không bồi thường giải phóng mặt bằng là trách nhiệm thuộc về chính quyền địa phương cụ thể là UBND tỉnh Lai Châu (cũ nay là Điện Biên) và C.ty giống Lâm nghiệp Trung ương (cụ thể là Xí nghiệp giống lâm nghiệp Tây Bắc được ủy quyền). Còn đất của các hộ dân tại tổ 6, phường Him Lam đang sử dụng và quản lí từ năm 1978 đến nay có một phần đất các hộ nhận lại từ Lâm trường Điện Biên, nghĩa là đất thuộc quyền quản lí của Nhà nước.

Ông Ngôn Ngọc Khuê, Quyền Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường, tỉnh Điện Biên, cho biết: Sở Tài nguyên và Môi trường đã chủ trì, phối hợp cùng Thanh tra tỉnh, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, UBND TP. Điện Biên Phủ; UBND phường Him Lam, xã Thanh Minh và Ban quản lý rừng phòng hộ huyện Điện Biên tiến hành kiểm tra rà soát hồ sơ giao đất, thu hồi đất, hiện trạng sử dụng đất và xác minh trực tiếp tại thực địa, rà soát trên bản đồ địa chính… từ đó sẽ tham mưu cho UBND tỉnh Điện Biên biện pháp xử lí.

Thực tế, C.ty CP giống lâm nghiệp Trung ương – Chi nhánh tại Điện Biên chỉ sử dụng khoảng 1,2ha (trong tổng số 65ha được giao) để xây dựng trụ sở và ươm cây giống.

Được biết, hiện nay UBND tỉnh Điện Biên đã giao cho UBND TP. Điện Biên Phủ, Sở TN&MT phối hợp cùng với một số sở, ngành liên quan và C.ty CP giống lâm nghiệp Trung ương – Chi nhánh tại Điện Biên rà soát lại toàn bộ diện tích đất, báo cáo thực trạng đề ra giải pháp để giải quyết triệt để những tồn tại, vướng mắc liên quan đến 65ha đất giao C.ty CP giống lâm nghiệp Trung ương – Chi nhánh tại Điện Biên, tại quyết định 1343 và đã xử lí kỉ luật một số cán bộ xã,phường, thành phố liên quan đến nội dung này trong việc cấp “sổ đỏ” cho một số hộ trước đó.

Đến nay, Sở TN&MT Điện Biên đã nhận được phương án sử dụng đất của C.ty CP giống lâm nghiệp Trung ương - chi nhánh ở Điện Biên, căn cứ vào đó, Sở TN&MT tỉnh Điện Biên tham mưu cho UBND tỉnh Điện Biên phê duyệt phương án sử dụng đất của đơn vị này theo hiện trạng, hình thức và thời gian sử dụng đất. Diện tích đất còn lại sẽ thu hồi giao cho UBND TP. Điện Biên Phủ quản lí theo quy hoạch và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người dân theo quy định.

Qua sự việc trên và thực tế cho thấy, việc tiếp nhận và xây dựng các phương án sử dụng quỹ đất được các công ty nông, lâm nghiệp và các tổ chức chuyển đổi từ các nông, lâm trường quốc doanh giao cho địa phương còn chậm, lúng túng trong xử lý. Đây được coi là một trong những vụ việc thể hiện sự buông lỏng quản lí đất đai của nhiều địa phương, trong đó có Điện Biên, đặt biệt đối với diện tích đất trước đây giao cho các nông trường, lâm trường quản lí.

Vừa qua, tỉnh Điện Biên phải rà soát, kiểm tra lại toàn bộ diện tích đất nông nghiệp, lâm nghiệp ở các huyện, thị xã và TP. Điện Biên Phủ hiện đang giao cho C.ty CP giống lâm nghiệp Trung ương – có Chi nhánh tại Điện Biên để siết chặt quản lý. 

Báo Tài nguyên và Môi trường sẽ tiếp tục thông tin vụ việc.