Đề xuất nhiều chính sách đặc thù cho Dự án đường Vành đai 4 vùng Thủ đô Hà Nội và Dự án đường Vành đai 3 TP.HCM

Sáng 6/6, tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 3, Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình về Chủ trương đầu tư Dự án đường Vành đai 4 vùng Thủ đô Hà Nội và Dự án đường Vành đai 3 TP.HCM.

Sử dụng 85.813 tỷ đồng cho Dự án đường Vành đai 4 giai đoạn 1

Theo ông Nguyễn Chí Dũng, Dự án đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô Hà Nội có tổng chiều dài khoảng 112,8km (gồm 103,1 km đường Vành đai 4 và 9,7km tuyến nối theo hướng cao tốc Nội Bài - Hạ Long) qua địa phận: Thành phố Hà Nội (dài 58,2km); Hưng Yên (dài 19,3km); Bắc Ninh (dài 25,6km và tuyến nối 9,7km). Dự án đường Vành đai 3 - Thành phố Hồ Chí Minh có tổng chiều dài tuyến là 76,34km (bao gồm: Thành phố Hồ Chí Minh 47,51km; Đồng Nai 11,26km; Bình Dương 10,76km; Long An 6,81km).

Quy mô giải phóng mặt bằng các tuyến đường theo quy mô quy hoạch (6-8 làn xe cao tốc) và hệ thống đường đô thị song hành 2 bên. Riêng đường Vành đai 4 giải phóng mặt bằng dự trữ cho tuyến đường sắt vành đai. Trên cơ sở kết quả dự báo nhu cầu vận tải, phù hợp với các giải pháp đầu tư và nguồn lực giai đoạn 1 đầu tư phân kỳ với quy mô phân kỳ 4 làn xe cao tốc hạn chế, vận tốc thiết kế 80 km/h có các yếu tố hình học được thiết kế theo tiêu chuẩn đường cao tốc và các nút giao liên thông hoàn chỉnh giao cắt với đường hiện trạng có nhu cầu vận tải cao, bảo đảm khai thác an toàn, hiệu quả; đầu tư xây dựng phần đường song hành 2 bên.

Căn cứ Quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 và quy hoạch có liên quan, phương án thiết kế sơ bộ được thiết kế bao gồm các yếu tố (hướng tuyến, trắc dọc, trắc ngang, nút giao); các giải pháp thiết kế nền, mặt đường, các công trình cầu và công trình phòng hộ, an toàn giao thông, hệ thống thu phí, trạm dừng nghỉ bảo đảm các yêu cầu kỹ thuật. Các nội dung về phương án thiết kế sơ bộ đã được thể hiện đầy đủ trong hồ sơ dự án kèm theo.

Về phương án giải phóng mặt bằng, tái định cư, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, Dự án đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô Hà Nội có tổng diện tích đất chiếm dụng khoảng 1.341ha, kinh phí giải phóng mặt bằng, tái định cư khoảng 19.590 tỷ đồng.

Dự án đường Vành đai 3 - Thành phố Hồ Chí Minh khoảng 642,7ha, kinh phí giải phóng mặt bằng, tái định cư khoảng 41.589 tỷ đồng, thực hiện giải phóng mặt bằng một lần theo quy hoạch và giải phóng mặt bằng theo quy mô hoàn chỉnh đối với các nút giao liên thông (đầu tư giai đoạn 1).

UBND các tỉnh, thành phố thuộc phạm vi các Dự án đi qua có trách nhiệm tổ chức thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư bảo đảm tuân thủ quy định của pháp luật, bảo đảm công khai, minh bạch và ổn định cuộc sống cho người dân bị thu hồi đất.

Về hình thức đầu tư và phân chia dự án thành phần, Dự án đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô Hà Nội hình thức đầu tư công kết hợp đầu tư phương thức PPP được chia thành 7 dự án thành phần; tách riêng phần giải phóng mặt bằng và phần xây dựng đường song hành triển khai độc lập theo địa giới hành chính giữa các địa phương, thực hiện theo hình thức đầu tư công; riêng dự án thành phần 3 (đầu tư theo phương thức PPP): hệ thống đường cao tốc toàn tuyến và tuyến nối 9,7 km do UBND Thành phố Hà Nội là cơ quan có thẩm quyền.

Dự án đường Vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh hình thức đầu tư công được chia thành 8 dự án thành phần; tách riêng phần giải phóng mặt bằng và phần xây dựng triển khai độc lập theo địa giới hành chính giữa các địa phương.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, Dự án đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô Hà Nội có sơ bộ tổng mức đầu tư giai đoạn phân kỳ đầu tư (giai đoạn 1) khoảng 85.813 tỷ đồng”, sử dụng nguồn vốn ngân sách Nhà nước và vốn BOT của nhà đầu tư để thực hiện đầu tư Dự án. Bao gồm, ngân sách Trung ương: 173 tỷ đồng; ngân sách địa phương: 28.193 tỷ đồng; vốn BOT: 29.447 tỷ đồng.

Đối với Dự án đường Vành đai 3 - Thành phố Hồ Chí Minh, sơ bộ tổng mức đầu tư giai đoạn phân kỳ đầu tư (giai đoạn 1) khoảng 75.378 tỷ đồng, sử dụng nguồn vốn ngân sách Nhà nước để thực hiện đầu tư Dự án. Bao gồm, ngân sách Trung ương: 38.741 tỷ đồng; ngân sách địa phương: 36.637 tỷ đồng.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, dự kiến, thời gian thực hiện 2 Dự án này từ năm 2022-2027. Việc đầu tư 2 dự án góp phần tăng cường năng lực lưu thông hành khách và hàng hóa, tiết kiệm thời gian và chi phí vận chuyển; giảm thiểu ùn tắc và tai nạn giao thông; tạo việc làm và tăng thu nhập cho người dân; giảm thiểu tác động môi trường về khí thải, bụi, tiếng ồn,..., củng cố quốc phòng - an ninh, phục vụ tốt cho chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; nâng cao tính cơ động, phương án tác chiến đảm bảo quốc phòng - an ninh quốc gia.

Đề xuất cơ chế, chính sách đặc biệt triển khai đầu tư Dự án

Với tính chất là các dự án quan trọng quốc gia, để bảo đảm tiến độ đầu tư, tạo thuận lợi trong quá trình triển khai, căn cứ ý kiến của Bộ Chính trị, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và vận dụng một số cơ chế đã được Quốc hội thông qua, Chính phủ đề xuất áp dụng các nhóm cơ chế, chính sách đặc biệt triển khai đầu tư Dự án.

Theo đó, về nguồn vốn đầu tư: Cho phép điều chỉnh Kế hoạch đầu tư công trung hạn (giai đoạn 2021-2025) đã bố trí cho Bộ Giao thông vận tải về các địa phương để thực hiện theo phương án phân bổ tương ứng các Dự án; cho phép sử dụng nguồn vốn ngân sách trung ương, ngân sách địa phương đầu tư các dự án thành phần theo cơ cấu nguồn vốn đã được phân bổ tại hồ sơ Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án; cho phép tăng tổng mức vốn trung hạn trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 từ các nguồn vốn dự kiến tăng thu của các địa phương.

Về tổ chức thực hiện dự án, Chính phủ đề nghị cho phép giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án trong trường hợp cần thiết, cấp bách trong khoảng thời gian giữa các kỳ họp của Quốc hội.

Đồng thời, cho phép Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định việc chỉ định thầu trong quá trình triển khai thực hiện Dự án đối với các gói thầu tư vấn, các gói thầu phục vụ di dời hạ tầng kỹ thuật, các gói thầu thực hiện đền bù, giải phóng mặt bằng và tái định cư và áp dụng trong 2 năm (2022-2023). Trình tự, thủ tục thực hiện chỉ định thầu thực hiện theo quy định của pháp luật về đấu thầu. Trong thời gian thực hiện Dự án nếu có phát sinh công việc chỉ định thầu, Chính phủ báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định kéo dài thời gian áp dụng cơ chế này.

Đối với khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường để thực hiện dự án, Chính phủ đề xuất cho phép trong giai đoạn triển khai Dự án, nhà thầu thi công không phải thực hiện thủ tục cấp Giấy phép khai thác mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường nằm trong Hồ sơ khảo sát vật liệu xây dựng phục vụ Dự án; việc khai thác mỏ khoáng sản quy định tại khoản này được thực hiện đến khi hoàn thành Dự án. Nhà thầu thi công có trách nhiệm thực hiện đánh giá tác động môi trường; chịu sự quản lý, giám sát đối với việc khai thác, sử dụng khoáng sản; nộp thuế, phí và thực hiện các nghĩa vụ bảo vệ, cải tạo, phục hồi môi trường theo quy định của pháp luật.

Ngoài ra, Chính phủ cũng đề nghị đối với Dự án đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô Hà Nội, phân chia Dự án thành 7 dự án thành phần và do các địa phương quyết định đầu tư, tổ chức thực hiện. Trình tự, thủ tục thực hiện các dự án thành phần tương tự dự án nhóm A theo quy định pháp luật về đầu tư công.

Giao UBND Thành phố Hà Nội chịu trách nhiệm là cơ quan đầu mối tổ chức thực hiện Dự án bảo đảm tính tổng thể, đồng bộ toàn Dự án. Riêng dự án thành phần 3: đầu tư hệ thống đường cao tốc toàn tuyến và tuyến nối 9,7km đi trùng đường cao tốc Nội Bài - Hạ Long, thực hiện theo phương thức PPP (loại hợp đồng BOT) do UBND Thành phố Hà Nội làm cơ quan có thẩm quyền được áp dụng hình thức đấu thầu rộng rãi trong nước để lựa chọn nhà đầu tư, không tính chi phí GPMB trong tổng mức đầu tư dự án thành phần.

Đối với Dự án đường Vành đai 3 - Thành phố Hồ Chí Minh, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng kiến nghị, sau khi dự án hoàn thành đưa vào sử dụng sẽ tổ chức thực hiện thu phí để thu hồi vốn đầu tư Dự án cho ngân sách trung ương và ngân sách địa phương tương ứng theo phần vốn góp đầu tư.

Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh sẽ phối hợp với Bộ Giao thông vận tải, Bộ Tài chính và các bộ, ngành Trung ương nghiên cứu chi tiết trong bước tiếp theo của Dự án và sẽ báo cáo Chính phủ tổ chức thực hiện xây dựng phương án, tổ chức thu hồi vốn đầu tư Dự án để hoàn trả vào ngân sách trung ương và ngân sách địa phương.

Đồng thời, phân chia Dự án thành 8 dự án thành phần và do các địa phương quyết định đầu tư, tổ chức thực hiện. Trình tự, thủ tục thực hiện các dự án thành phần tương tự dự án nhóm A theo quy định pháp luật về đầu tư công. Giao UBND Thành phố Hồ Chí Minh chịu trách nhiệm là cơ quan đầu mỗi tổ chức thực hiện Dự án bảo đảm tính tổng thể, đồng bộ toàn Dự án.

Các mỏ khoảng sản làm vật liệu thông thường cho Dự án đã cấp phép, đang hoạt động, còn thời hạn khai thác, UBND cấp tỉnh được phép quyết định nâng công suất không quá 50% công suất ghi trong giấy phép khai thác không phải lập dự án đầu tư điều chỉnh, đánh giá tác động môi trường.