Đánh thức thác Nàng Tiên

Câu chuyện về Nàng Bằng – Nàng Mường

Thác Nàng Tiên được hình thành từ nguồn nước của dòng suối Tân, hợp lưu lại từ nhánh của bản Suối Lìn, xã Vân Hồ và bản Suối Khem, xã Phiêng Luông, huyện Mộc Châu.

Theo cư dân bản địa, vào thời điểm thác nước đẹp nhất, toàn cảnh ngọn thác như một dải mây trắng vắt từ trên đỉnh núi xuống tận vực sâu. Dòng nước chảy xiết làm cho bọt tung trắng xóa, tạo nên lớp sương mù mờ ảo như mây. Thế là cái tên Thác Mây ra đời.

Nhắc về sự tích thác Nàng Tiên, người Thái thường kể cho nhau nghe về câu chuyện hai thiếu nữ xinh đẹp Khăm Khe và Khăm Kiêu có cha mẹ là những người Thái trắng đầu tiên di cư từ Đà Bắc (Hòa Bình), về khai hoang ở Chiềng Khoa. Họ đặt tên cho vùng đất mới là Mường Mây vì khí hậu thường xuyên có sương mù.

Dân cư muôn nơi dần dần đổ về lập làng, hai nàng Khăm Khe và Khăm Kiêu dạy họ cách làm ruộng, dựng nhà, múa xòe, các điệu khèn, điệu pí... Người dân cảm phục tài đức của hai nàng mà tôn thành tiên và gọi là Nàng Bằng, Nàng Mường.

Dân trong vùng về sau lập đền thờ, tên gọi đền Nàng Bằng - Nàng Mường, hay đền bà Chúa Sơn Lâm. Mỗi năm vào mùa hoa ban tháng 3, người dân lại đến thắp hương, cầu an và mong cho một mùa vụ thuận hòa. Theo thông lệ năm lẻ, người dân cúng con vật 2 chân, năm chẵn cúng con vật 4 chân, và 5 năm một lần lại làm một lễ lớn, mời bản trên, mường dưới về dự.

Mùa đẹp nhất để ghé thăm thác Nàng Tiên là từ tháng 3 đến tháng 5, khi tiết trời giao mùa từ xuân sang hè. Thác Nàng Tiên gồm có 5 tầng thác, trải dài khoảng 1,5km đi đường rừng. Các tầng thác cách nhau khoảng cách không xa, mỗi một tầng lại là một độ cao, một khung cảnh khác nhau, sẽ mang đến những cung bậc trải nghiệm cảm xúc khác nhau tại địa danh được ví như tiên cảnh này.

Hàng năm, khi sắc hoa ban bung nở khắp núi rừng Tây Bắc, các chàng trai, cô gái Thái xúng xính váy áo vui Hội Hoa Ban, với tâm nguyện thỉnh bái “Then” – một vị thần tối cao trong hàng ngũ thánh thần theo quan niệm của người Thái; và thỉnh bái Nàng Ban - nữ nhân vật huyền thoại biểu thị cho sự trong trắng của người thiếu nữ Thái và tình yêu đôi lứa thủy chung, khát vọng tự do.

Lễ hội Hoa Ban còn là dịp để đồng bào dân tộ Thái trắng Chiềng Khoa và cộng đồng các dân tộc nơi đây bày tỏ lòng tri ân công lao của “Hai bà chúa” - người đã có công khai phá ra vùng đất này, dạy bảo người dân làm ăn, biết thêu thùa, dệt vải, dạy nhân dân múa xòe, hát giao duyên… Trong tâm thức của bà con, “Hai bà chúa” trở thành vị nhân thần linh thiêng bảo vệ, che chở bản mường, phù hộ cho nhân dân luôn khỏe mạnh, làm ăn gặp nhiều may mắn.

Khai thác gắn liền với giữ gìn, bảo tồn cảnh quan

Già làng Hoàng Văn Phương, bản Nà Chá, người đã hơn 70 năm gắn bó với mảnh đất này, tâm sự: Theo lời các cụ ngày xưa kể lại, trước đây, khu vực này hoang sơ lắm, nhiều muông thú lắm, đi đường còn thấy sợ.

“

Trước đây, khu vực này hoang sơ lắm, nhiều muông thú lắm, đi đường còn thấy sợ.

Già làng Hoàng Văn Phương

Không để tiềm năng ngủ yên, thực hiện định hướng của huyện Vân Hồ về phát triển nền du lịch xanh – bền vững, năm 2019, 16 hộ gia đình bản Nà Chá đã cùng nhau bàn bạc, thống nhất, mạnh dạn vay vốn, đầu tư xây dựng khu nhà sàn ngay cạnh Thác Nàng Tiên phục vụ du khách.

Năm 2020, HTX Nông nghiệp Dịch vụ du lịch Chiềng Khoa chính thức được thành lập, có nhiệm vụ quản lý, bảo vệ cảnh quan Thác Nàng Tiên, cũng như tạo điều kiện để nhân dân làm du lịch.

“

Du khách đến với thác Nàng Tiên sẽ được trải nghiệm 5 tầng thác. Tại mỗi tầng thác, HTX đều bố trí hướng dẫn viên trực, giới thiệu những nét đặc trưng của tầng thác và chụp ảnh phục vụ du khách, tuyên truyền bảo vệ cảnh quan thác, không để tác động xấu đến môi trường.

Anh Hà Văn Công – Giám đốc điều hành HTX Nông nghiệp Dịch vụ du lịch Chiềng Khoa

Anh Hà Văn Công – Giám đốc điều hành HTX chia sẻ: Du khách đến với thác Nàng Tiên sẽ được trải nghiệm 5 tầng thác. Tại mỗi tầng thác, HTX đã bố trí một hướng dẫn viên trực, giới thiệu những nét đặc trưng của tầng thác đến du khách. Cũng để bảo vệ cảnh quan thác, không để tác động xấu đến môi trường.

Mỗi ngày, nơi đây thu hút trung bình 300 khách. Du khách ngoài việc trải nghiệm các tầng tháp, sẽ được tận hưởng bầu không khí trong lành, mát mẻ, thưởng thức các món ăn ẩm thực dân tộc do chính bà con đồng bào các dân tộc chế biến. Nhờ đó, đời sống bà con nơi đây có nhiều đổi thay.

Với quan điểm phát triển du lịch gắn liền với bảo vệ cảnh quan môi trường, HTX đã thường xuyên tuyên truyền đến du khách, nhân dân trong vùng chung tay giữ gìn ảnh quan môi trường, không vứt rác thải xuống sông suối. Trồng thêm các hàng cây anh đào dẫn dọc tuyến đường vào thác...

Anh Hà Văn Úng, Phó Chủ tịch UBND xã Chiềng Khoa chia sẻ: Từ ngày HTX thành lập, quản lý Thác Nàng tiên, đã giúp ích rất nhiều tạo sinh kế, nâng cao chất lượng đời sống bà con xung quanh thác từ hoạt động du lịch, nấu nướng, trải nghiệm… Với những hộ dân còn lại không tham gia đầu tư, đã cùng nhau tạo thành 5 nhóm liên gia tự quản, thành lập và quản lý các nhóm xe ôm từ 10-15 người/nhóm, phân công trực hàng ngày để đưa đón khách du lịch từ đường xuống khu vực thác.

Đồng thời, chính quyền địa phương đã thường xuyên mở các hội nghị tuyên truyền, ký cam kết với những hộ triển khai dịch vụ xe ôm, yêu cầu ký cam kết không được chèo kéo khách, hay có những hình ảnh xấu làm ảnh hưởng đến du lịch địa phương. Thường xuyên giám sát các hoạt động của HTX cũng như đội nhóm xe ôm trên địa bàn, đảm bảo tình hình an ninh trật tự xã hội.

Vượt qua những khó khăn ban đầu, đến nay, Thác Nàng Tiên đã trở thành địa điểm thu hút khá đông khách du lịch trong và ngoải tỉnh. Tuy nhiên, do đường xá đi lại còn khó khăn, các tour du lịch nếu tổ chức đoàn khách thì khó vào, nên chủ yếu mới thu hút được các bạn trẻ thích khám phá, trải nghiệm, doanh thu từ du lịch chưa cao.

Mong rằng, thời gian tới, các cấp chính quyền sẽ quan tâm, đầu tư bài bản, quy mô hơn để thu hút nhiều du khách đến tham quan, trải nghiệm khu vực thác. Từ đó, tạo thêm sinh kế cho bà con nơi đây. Góp phần đưa hình ảnh Nàng Tiên bay xa đến mọi miền...