Đại biểu Quốc hội thảo luận về phòng ngừa trục lợi chính sách đất đai

Thanh Tùng| 10/01/2022 21:57

(TN&MT) - Sáng 10/1, tại Kỳ họp bất thường lần thứ nhất, các đại biểu Quốc hội khóa XV đã thảo luận trực tuyến về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật Điện lực, Luật Doanh nghiệp, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt và Luật Thi hành án dân sự.

Quang cảnh phiên thảo luận sáng 10/1. Ảnh: quochoi.vn

Một trong những nội dung quan trọng nhận được nhiều ý kiến là việc Chính phủ trình sửa đổi, bổ sung Điểm c Khoản 1 Điều 75 (sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 23 Luật Nhà ở).

Chính phủ đề nghị sửa theo hướng, ngoài đất ở hợp pháp, nhà đầu tư có quyền sử dụng các loại đất khác để xây dự án nhà ở thương mại. Điều kiện là các dự án đất này đã được quy hoạch, có trong kế hoạch sử dụng đất của cơ quan chức năng theo luật về đất đai, trừ trường hợp Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng...

Sau khi được chấp thuận chủ trương đầu tư, nhà đầu tư phải chuyển mục đích sử dụng các loại đất khác thuộc dự án đầu tư sang đất ở và thực hiện các nghĩa vụ tài chính liên quan.

Nguy cơ gây thất thoát lớn

Theo đại biểu Ngô Trung Thành, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội (Đoàn ĐBQH tỉnh Đắc Lắk), đề xuất sửa của Chính phủ cho phép nhà đầu tư không cần thông qua đấu giá đất mà được chuyển đổi đất khác thành đất ở hợp pháp, rồi xây nhà ở xã hội" chỉ giúp gỡ khó cho một số nhà đầu tư, trong khi hệ luỵ mang lại không đơn giản". Theo ông, nếu thực hiện đấu giá, đấu thầu, giá trị địa tô mang lại cho Nhà nước rất lớn.

Đại biểu Ngô Trung Thành, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội phát biểu thảo luận. Ảnh: quochoi.vn

Đại biểu Ngô Trung Thành dẫn chứng, việc đấu giá 1 ha đất Thủ Thiêm vừa rồi có thể mang lại 24.500 tỷ đồng (tương đương 1 tỷ USD). Còn nếu diện tích này không qua đấu thầu, đấu giá đất mà nhà đầu tư chỉ nộp tiền chuyển đổi mục đích sử dụng, giả sử mỗi m2 chỉ phải nộp 100 triệu đồng, số tiền Nhà nước thu được ước khoảng 1.000 tỷ đồng, "chưa bằng số lẻ của đấu giá đất".

Tức là việc sửa như dự thảo chỉ "tháo gỡ vướng mắc cho dự án triển khai được, lợi ích chỉ đem lại cho chủ dự án, người gom đất. Còn với nhà nước sẽ dẫn tới nguy cơ lãng phí nguồn lực đất đai". "Đây là vấn đề rất bất hợp lý", đại biểu Ngô Trung Thành nói và nhấn mạnh, đất đai thuộc sở hữu toàn dân, nên khoản chênh lệch địa tô này phải thuộc về nhà nước, toàn dân.

Cũng theo đại biểu Ngô Trung Thành, với nội dung sửa đổi như vậy, người nào gom được đất đồng nghĩa với việc có khả năng cao được chấp nhận là nhà đầu tư để triển khai dự án. Điều này dẫn đến phong trào gom đất, đẩy giá đất loại này lên cao, hệ lụy phát sinh sẽ rất nhiều và rất lớn. Khi giá đất bị đẩy lên cao thì công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng vốn đã khó sẽ càng khó khăn hơn.

Khiếu nại, tố cáo trong những lĩnh vực đất đai vốn đang chiếm phần lớn các vụ việc khiếu nại, tố cáo chắc chắn sẽ càng tăng nhiều hơn và nóng nhiều hơn. “Bởi vì nguyên nhân sâu xa dẫn đến phát sinh nhiều khiếu nại, tố cáo, dẫn đến khó khăn trong bồi thường, giải phóng mặt bằng chủ yếu là do sự chênh lệch giữa giá bồi thường với giá trên thực tế, nay sự chênh lệch giá này gia tăng hơn nhiều thì chắc chắn tác động tiêu cực sẽ càng tăng hơn”, đại biểu Ngô Trung Thành nói.

Đại biểu Hoàng Văn Cường, Ủy viên Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội phát biểu thảo luận. Ảnh: quochoi.vn

Thảo luận về nội dung này, đại biểu Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội (Đoàn ĐBQH thành phố Hà Nội) cho rằng, việc sửa đổi Khoản 1 Điều 75 của Luật Đầu tư, thực chất là sửa đổi Khoản 1 Điều 23 của Luật Nhà ở.

Theo đại biểu Hoàng Văn Cường, với việc sửa đổi này thì thực chất là chúng ta đã mở rộng quyền cho các chủ đã sử dụng đất hợp pháp, trước đây là chỉ có đất ở, sau đó đến Luật Đầu tư đã sửa là có một phần đất ở và đến lần này là không cần có đất ở, miễn là có đất hợp pháp. “Việc này thì đúng là sẽ giải quyết được việc là nhanh, chúng ta sẽ công nhận các chủ đầu tư. Tuy nhiên về hậu quả tôi đồng tình với đại biểu Ngô Trung Thành là có thể sẽ gây ra tình trạng thất thoát”, đại biểu Hoàng Văn Cường nói.

Đại biểu Hoàng Văn Cường phân tích, khi được công nhận chủ đầu tư và được thực hiện các thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất thì theo Luật Đất đai, người sử dụng đất đấy chỉ cần trả tiền theo quy định của luật hiện nay là lấy giá đất quy định trong bảng giá nhân với hệ số k.

“Tôi ví dụ Hà Nội hiện nay hệ số k cao nhất là 2,15, bảng giá đất cao nhất là 168 triệu đồng/m2 và như vậy thì dù có chuyển đổi mục đích sử dụng đất ở giữa Bờ Hồ (Hà Nội) hoặc là TP. Hồ Chí Minh trên đường Nguyễn Huệ cũng chỉ phải trả tiền đất là 312 triệu đồng/m2. Như vậy, rõ ràng sẽ tạo ra một sự thất thoát rất lớn về mặt nguồn lực cho Nhà nước”, đại biểu Hoàng Văn Cường nói và cho rằng, việc này hết sức phải cân nhắc và nếu như sửa đổi thì buộc phải quy định là phải tính tiền đất theo giá trị thị trường.

Giá trị thu lại lớn hơn nhiều

Ngược lại, một số đại biểu không đồng tình với quan điểm sẽ có chênh lệch địa tô từ chuyển mục đích sử dụng đất và đấu giá. Vì họ cho rằng, giá trị đem lại khi sửa điểm đang vướng mắc thực tế sẽ "thu lại giá trị lớn hơn nhiều".

Đại biểu Trần Hữu Hậu, Đoàn ĐBQH tỉnh Tây Ninh phát biểu thảo luận. Ảnh: quochoi.vn

Đại biểu Trần Hữu Hậu, Đoàn ĐBQH tỉnh Tây Ninh cho biết, nếu chỉ so sánh đơn thuần có thể là đúng và có sự chênh lệch lớn. Nhưng thực tế, đất được chuyển đổi để xây dựng nhà ở thương mại là những dự án nhà đầu tư đã có quyền sử dụng đất và quyền này được pháp luật bảo vệ. "Như vậy, căn cứ pháp luật nào để nhà nước có thể thu hồi đất đem đấu giá? Rồi nếu người trúng đấu giá là người khác lại xây dựng nhà ở thương mại trên đất của họ?", đại biểu Trần Hữu Hậu nêu.

Đại biểu Trần Hữu Hậu cũng nêu bất cập trong Luật Đầu tư năm 2020 mà Chính phủ đề nghị sửa lần này ở chỗ, hai khu đất liền kề nhau, khu đất là đất ở thì được phép đầu tư xây nhà ở thương mại. Còn khu đất kia phải chuyển mục đích, nếu không có m2 đất ở nào, họ không được chuyển mục đích sử dụng, đầu tư. "Đấy là sự trớ trêu của những quy định hiện hành trong thực tiễn áp dụng", đại biểu Trần Hữu Hậu nhấn mạnh.

Đại biểu Phan Thái Bình, Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Nam cũng cho rằng, các quy định về giá do cơ quan Nhà nước có thẩm quyền quyết định. "Chênh lệch địa tô lớn hay không do định giá đất không sát. Thất thoát hay không do cơ quan thẩm quyền định giá", ông Bình nhấn mạnh và đề nghị phải định giá sát với thị trường.

Đại biểu Trần Hữu Hậu khẳng định thêm, quy định hiện hành tạo ra câu chuyện "con gà quả trứng". Đó là, nếu muốn có chủ trương đầu tư phải có quyền sử dụng đất ở, còn nếu muốn có quyền sử dụng đất ở lại phải có chủ trương đầu tư. Điều này gây nên nhiều trì trệ trong thời gian qua. Vì thế, đại biểu cho rằng, việc sửa đổi như đề xuất là hợp lý, hợp tình và hợp thực tiễn. Điều này sẽ tháo được nút thắt trong đầu tư xây dựng dự án nhà ở thương mại phát triển, thu hút được nguồn lực xã hội phát triển lĩnh vực này

Khi đầu tư nhà ở thương mại phát triển sẽ tạo nên khu tập trung dân cư mới, kéo theo sự phát triển thượng mại, dịch vụ, thay đổi bộ mặt đô thị. Nhà nước sẽ thu được nhiều giá trị, trong đó, có những giá trị không thu được bằng tiền và đại biểu tin "giá trị ấy lớn hơn nhiều so với chênh lệch địa tô mà các đại biểu cho rằng Nhà nước sẽ mất".

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng báo cáo thêm về nội dung đại biểu quan tâm. Ảnh: quochoi.vn

Cần thiết sửa đổi quy định về chuyển đổi đất đai

Báo cáo thêm về nội dung sửa này, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc sửa đổi quy định về chuyển đổi đất đai.

Theo Bộ trưởng, quy định hình thức sử dụng đất để làm dự án nhà ở thương mại theo Luật Nhà ở đã phát sinh vướng mắc trong thời gian dài, từ năm 2014. Sau đó, vướng mắc này đã sửa đổi tại điều 75 Luật Đầu tư 2020. Nhưng thực chất chưa xử lí được bất cập tạo ra sự phân biệt đối xử đối với các trường hợp nhà đầu tư có quyền sử dụng đất nhưng không phải là đất ở, hoặc không có phần đất ở thì không được chấp thuận chủ trương đầu tư. Điều này gây lãng phí nguồn lực, thiếu hụt nguồn cung, khiến giá nhà ở tăng lên.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, các quy định nêu trên không thống nhất với quy định về chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời với chấp thuận nhà đầu tư khi họ đã có quyền sử dụng đất theo Khoản 4 Điều 29 Luật Đầu tư. Và quy định người sử dụng đất được quyền chuyển mục đích sử dụng đất để thực hiện dự án trong trường hợp nhà đầu tư đã có quyền sử dụng đất theo Diều 52,57, 58 Luật Đầu tư.

“Theo phản ánh của các địa phương, hiệp hội, nhiều dự án thương mại kiểu này bị ách tắc. Hà Nội có 102 dự án, TP. Hồ Chí Minh có 150 dự án, Bình Dương 40 dự án”… Bộ trưởng nêu con số chứng minh.

Về phương án sửa đổi, Bộ trưởng cho biết, Chính phủ đề xuất sửa Điều 75 Luật Đầu tư cho phép nhà đầu tư đã có quyền sử dụng đất đối với 3 loại đất phù hợp kế hoạch, quy hoạch sử dụng đất thực hiện dự án nhà ở thương mại theo phương thức chấp nhận chủ trương đầu tư đồng thời chấp thuận nhà đầu tư không cần thông qua đấu giá, đấu thầu.

Đồng thời, để kiểm soát chặt chẽ việc chuyển đổi, tránh lợi dụng chính sách, chuyển đổi tràn lan, nội dung đề xuất sửa đổi của Chính phủ đã quy định loại trừ các trường hợp phải thu hồi đất theo quy định bao gồm: Thu hồi đất để đấu giá, đấu thầu; bán tài sản công theo luật tài sản công… Khi chuyển đổi mục đích sử dụng đất phải theo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Xác định nghĩa vụ tài chính theo sát giá thị trường, đúng quy định Luật đất đai. Bộ đã gửi lấy ý kiến địa phương, 21/24 địa phương đồng ý. Một số địa phương đề nghị sửa đổi mạnh mẽ hơn đối với các quy định tại Khoản 4 Điều 23 Luật Nhà ở.

Nhấn mạnh đây là vấn đề lớn, khó, nếu không xử lý thì sẽ ách tắc, không khơi thông được nguồn lực cho phát triển, nhưng nếu làm không chặt chẽ, thận trọng thì sẽ gây hậu quả, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, vì thế cần được nghiên cứu thận trọng, đầy đủ hơn, đảm bảo sự chặt chẽ, hài hòa lợi ích Nhà nước, nhà đầu tư, nhân dân.

Qua ý kiến đại biểu và cơ quan thẩm tra, Bộ trưởng đề xuất 2 phương án. Phương án thứ nhất như Chính phủ trình, có rà soát lại chặt chẽ quy định chuyển đổi sử dụng đất.

Phương án 2 là theo đề xuất của Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, đó là đề nghị xây dựng đề án thí điểm riêng để áp dụng hình thức xử lý đối với loại đất khác không phải đất ở để trình kỳ họp thứ 3 tháng 5/2022 của Quốc hội đối với những người đang có quyền sử dụng đất phù hợp với kế hoạch, quy hoạch sử dụng đất.

Sau khi tiếp thu, giải trình, dự thảo Luật sẽ được trình Quốc hội quyết định cuối cùng vào phiên bế mạc, chiều 11/1.

(0) Bình luận
Nổi bật
Đừng bỏ lỡ
Đại biểu Quốc hội thảo luận về phòng ngừa trục lợi chính sách đất đai
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO