Chàng trai Cơ Tu làm du lịch để bảo tồn văn hóa truyền thống

Nghề dệt thổ cẩm của đồng bào Cơ Tu

Từ mô hình du lịch cộng đồng…

Đồng bào dân tộc Cơ Tu sinh sống ở hai thôn Tà Lang - Giàn Bí (xã Hòa Bắc, huyện Hòa Vang, TP. Đà Nẵng) nằm ở thượng nguồn sông Cu Đê. Nơi đây, được thiên nhiên ưu đãi với địa hình đồi núi, cảnh quan hoang sơ, mát mẻ, động thực vật phong phú, đa dạng. Tuy nhiên, những năm gần đây, hoạt động du lịch tự phát đã khiến nơi đây trở nên ô nhiễm, hệ sinh thái bị tác động, nét văn hóa đặc sắc của người Cơ Tu cũng bị pha trộn, ngày càng mai một. 

Là người con của đồng bào Cơ Tu sinh ra trong câu hát, điệu múa tân tung da dá, ngủ trưa với tiếng kẽo kẹt của khung cửa dệt và lớn lên với những món ăn của núi rừng, anh Đinh Như (Alăng Như) – chọn gắn bó với quê hương, dù đi đâu cũng sẽ trở về cội nguồn để sinh sống, lập nghiệp. Nhìn du khách lui tới quê hương mình ngày càng nhiều, các nét văn hóa mới, xa lạ cứ thế lấn át và làm mai một những nét văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu. Ngặt một nỗi, anh không thể cấm du khách tới đây hay cấm du khách tiếp xúc với người dân, nỗi lo mai một văn hóa cứ đau đáu trong anh, chính vì thế anh quyết định làm du lịch. “Làm du lịch để khai thác hợp lý cảnh quan thiên nhiên quê hương kết hợp khôi phục và gìn giữ nét văn hóa đặc sắc của đồng bào Cơ Tu. Đó là một mô hình du lịch cộng đồng”, anh Như bày tỏ suy nghĩ.

Từ đề án Bảo tồn và phát triển văn hóa cộng đồng người Cơ Tu tại Đà Nẵng, nhiều hoạt động được triển khai nhằm giúp cho người dân thích nghi dần với làm du lịch cộng đồng: tổ chức cho đồng bào Cơ tu đi tham quan các mô hình du lịch tại các tỉnh; tập huấn kỹ năng hướng dẫn thuyết minh cho 10 hướng dẫn viên người Cơ tu; huấn luyện và thành lập nhóm du lịch thám hiểm núi rừng cho thanh niên Tà Lang - Giàn Bí và tập huấn kỹ năng nấu nướng, dệt vải, trình diễn cồng chiêng…

Nắm bắt những cơ hội đó, anh Như tập hợp 45 người thành lập một tổ hợp tác du lịch cộng đồng và được chính quyền tại xã ủng hộ, tổ hợp tác đã tổ chức các tour trải nghiệm trong ngày để đón khách du lịch. Các tour này sẽ đưa hoạt động du lịch tại địa bàn đi vào nề nếp, bài bản, quản lý được điểm đến của du khách từ đó thu gom được rác thải, hạn chế tác động tiêu cực đến môi trường, hệ sinh thái tự nhiên, giảm được các rủi ro tiềm ẩn cho du khách. Ngoài ra, tour trải nghiệm còn đưa du khách đi khám phá các nét văn hóa truyền thống của người Cơ Tu, các món ăn dân dã của núi rừng Tây Bắc. Tổ hợp tác dần dần khôi phục các nghề truyền thống vừa để giữ gìn văn hóa vừa để tạo thêm thu nhập cho đồng bào Cơ Tu.

Dự án homestay của anh Đinh Như đơn sơ, giản dị nhưng giữ được văn hóa của người Cơ Tu lại không phá vỡ quang cảnh thiên nhiên của núi rừng

… đến dự án homestay

Sau hơn 2 năm triển khai mô hình tổ hợp tác, lượng du khách ngày càng đông và có chiều hướng ngày một gia tăng, nhu cầu của khách cũng tăng theo. Nhiều khách muốn tìm hiểu sâu về văn hóa người Cơ Tu, họ cần nơi lưu trú, ăn nghỉ. Để đáp ứng nhu cầu du khách nhưng không làm ảnh hưởng cảnh quan và văn hóa quê hương, anh Như đứng ra vay tiền làm nhà lưu trú (homestay).

Tháng 6/2019, dự án Homestay Đinh Như chính thức khởi công. Dự án nằm trong khuôn viên gia đình anh Như, nhìn ra bờ sông được bao quanh bởi những rặng tre và có hàng cau thẳng tắp dẫn lối vào. Giai đoạn 1 của dự án đã hoàn thành và khánh thành vào đầu tháng 10/2019.

Dự án nhận được sự quan tâm và theo dõi của UBND huyện Hòa Vang. Xã Hòa Bắc và huyện Hòa Vang đã hỗ trợ cho anh Như vay không lãi suất để xây dựng dự án. “Hiện, tổ hợp tác làm du lịch đã thành lập được 7 nhóm để phục vụ du khách và bước đầu khôi phục được nghề dệt thổ cẩm, đan lát , sắp đến sẽ khôi phục nghề điêu khắc hình tượng gỗ và cho ra các sản phẩm bán kèm theo như: chè dây, mật ong rừng, ớt xim rừng và thuốc thảo dược của người đồng bào”, anh Như cho biết.

Ông Bùi Nam Dũng - Phó Chủ tịch UBND huyện Hòa Vang cho biết, mô hình homestay Đinh Như được đưa vào đề án “Xây dựng mô hình du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn văn hóa truyền thống người Cơ Tu tại thôn Tà Lang - Giàn Bí, xã Hòa Bắc, huyện Hòa Vang đến năm 2020”. Dự án thí điểm homestay Đinh Như và đề án này nhận được sự quan tâm rất lớn của chính quyền và người làm du lịch nói chung. Và muốn thành công, cần có sự chung tay của chính quyền, các chuyên gia du lịch và người dân bản địa, dựa trên văn hóa bản địa để tạo lên những sản phẩm du lịch có nét văn hóa đặc trưng riêng của núi rừng Hòa Bắc và đồng bào Cơ Tu.

Anh Alăng Như (áo thổ cẩm) giới thiệu về homestay

Còn ông Nguyễn Xuân Bình - Phó Giám đốc Sở Du lịch TP. Đà Nẵng nhìn nhận, mô hình du lịch cộng đồng của đồng bào Cơ tu là sản phẩm có ý nghĩa, góp phần quảng bá văn hóa đồng bào dân tộc Cơ Tu cũng như đóng góp vào sự phát triển chung của du lịch Đà Nẵng. Trong thời gian tới, Sở Du lịch cũng sẽ kết hợp với UBND huyện Hòa Vang tăng cường quảng bá hình ảnh, hướng dẫn du khách biết và trải nghiệm.

“Tôi nghĩ rằng, muốn bảo tồn văn hóa của đồng bào thì không có cách nào tốt hơn là để các giá trị đó “sống” trong cộng đồng. Tôi hy vọng những nỗ lực của các thành viên tổ hợp tác và bà con 2 thôn Tà Lang – Giàn Bí sẽ là nền tảng để du lịch cộng đồng tại nơi đây phát triển tốt, tạo thêm công việc mới cho người dân góp phần thu nhập để dân có điều kiện thoát nghèo. Và nếu khả thi có thể nhân rộng mô hình này cho các hộ khác và toàn thôn”, anh Đinh Như chia sẻ.

Tuy nhiên, bên cạnh những thế mạnh về cảnh quan, văn hóa và sự ủng hộ của chính quyền thì dự án homestay của anh Như vẫn còn vướng nhiều khó khăn về cơ sở hạ tầng giao thông, trình độ văn hóa và cách là du lịch của các thành viên trong tổ nói riêng và người dân trong thôn còn lúng túng, kiến thức về du lịch còn hạn chế. Bên cạnh đó, hiện mới có một mô hình lưu trú, sản phẩm du lịch còn ở số ít chưa đa dạng, phong phú để đáp ứng nhu cầu du khách.