Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Thay đổi tư duy xây dựng luật từ quản lý sang kiến tạo phát triển

Tiếp tục Kỳ họp thứ 8, sáng 6/11, Quốc hội thảo luận tại hội trường về Dự thảo Luật Đầu tư công sửa đổi.

Phát biểu giải trình, làm rõ hơn nội dung được các ĐBQH quan tâm, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng thay mặt cho cơ quan soạn thảo trân trọng cảm ơn các ý kiến của các ĐBQH đã phát biểu tại tổ cũng như tại hội trường hôm nay. Các ý kiến đều sâu sắc, trách nhiệm, tâm huyết, sát thực tế, rất trúng và đúng các vấn đề vướng mắc hiện nay, đặc biệt có gợi mở ra rất nhiều vấn đề cần phải quy định chi tiết hơn, rõ hơn, cụ thể hơn.

Về quan điểm sửa và nguyên tắc sửa Luật Đầu tư công sửa đổi, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh việc thay đổi tư duy xây dựng pháp luật như Tổng Bí thư đã phát biểu, Quốc hội và Chủ tịch Quốc hội đã có văn bản với các đại biểu Quốc hội. Nếu trước đây, tư duy xây dựng luật chỉ tập trung vào khâu quản lý, lần này phải vừa quản lý, vừa kiến tạo cho phát triển, tạo ra các không gian mới, khơi thông được các điểm nghẽn, giải phóng được các nguồn lực, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước. “Đây là yêu cầu hết sức quan trọng và là tư duy thay đổi rất lớn”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.

Ngoài ra, theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, phải chuyển từ phương thức tiền kiểm sang hậu kiểm và đẩy mạnh phân cấp phân quyền. Bộ trưởng dẫn kinh nghiệm Trung Quốc, một tỉnh làm được 2.000 km đường cao tốc chỉ trong 3 năm. “Khi hỏi lý do có thể làm được khối lượng lớn trong thời gian ngắn, giá rẻ, họ cho biết là phân cấp mạnh cho địa phương, dám vay và lập các công ty nhà nước để làm các dự án hạ tầng giao thông. Sau khi đầu tư xong thì chuyển cho tư nhân khai thác và thu hồi vốn…”. Vì thế, nếu tiếp tục làm theo tư duy cũ sẽ rất chậm, nên cần phân cấp mạnh hơn, ông nói thêm.

“Trung ương, Quốc hội, Chính phủ tập trung giữ vai trò kiểm soát, kiến tạo, hoàn thiện thể chế, môi trường đầu tư, đơn giản thủ tục hành chính, giảm xin cho, giảm quyền anh, quyền tôi và đùn đẩy, né tránh”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nêu quan điểm.

Liên quan đến đề xuất nâng quy mô vốn đầu tư công của dự án quan trọng quốc gia lên 30.000 tỷ đồng trở lên (hiện tại là 10.000 tỷ đồng), một số ý kiến đại biểu cho rằng, chỉ nên nâng lên 20.000 tỷ đồng, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng giải thích, tiêu chí dự án quan trọng quốc gia đưa ra từ năm 1997 là 10.000 tỷ đồng. Từ đó đến nay, quy mô nền kinh tế đã tăng 10 lần so với năm 2000 và 2,5 lần so với năm 2013. Mức trượt giá bình quân từ năm 2020 đến nay là 3% một năm. Với dự kiến vòng đời của luật khoảng 5-10 năm, Bộ trưởng lo ngại nếu nâng lên như ý kiến đại biểu thì vài năm nữa sẽ không còn phù hợp. Vì thế, ông đề nghị giữ quy mô vốn dự án quan trọng là 30.000 tỷ đồng như Chính phủ đề xuất.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng thông tin thêm, thực tế giai đoạn 2021-2025 Quốc hội quyết nghị 10 dự án quan trọng quốc gia, trong đó 5 dự án trên 30.000 tỷ đồng. Dự kiến 2026-2030 tới đây, sẽ có 40 dự án trên 10.000 tỷ đồng, trong đó có 30 dự án hơn 30.000 tỷ đồng. Việc xem xét, quyết nghị số lượng lớn dự án trong một nhiệm kỳ Quốc hội là nhiều. Nếu giảm quy mô xuống 20.000 tỷ đồng thì Quốc hội mất nhiều công trong xem xét, phê duyệt dự án quan trọng quốc gia. "Đây cũng là đẩy mạnh tăng phân cấp, phân quyền để Quốc hội tập trung làm các quyết sách lớn của đất nước”, Bộ trưởng giải thích.

Về đề xuất phân cấp điều chỉnh chủ trương đầu tư công trung hạn nguồn ngân sách trung ương từ Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho Thủ tướng, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng khẳng định việc này không vi phạm Hiến pháp. Đồng thời cũng đảm bảo tính linh hoạt vì việc điều chỉnh dự án diễn ra hàng ngày hàng tháng, chứ không theo đợt. “Chính phủ không thể trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét từng dự án, từng tỉnh. Dù mấy tuần Ủy ban Thường vụ Quốc hội họp 1 lần thì cũng khó. Còn chờ gom vào một lượt để trình lại lỡ việc của địa phương. Chuyện điều chỉnh phát sinh hàng ngày, hàng tháng nên phân cấp như dự thảo luật sẽ đảm bảo linh hoạt, phù hợp thực tế phát sinh”, Bộ trưởng thông tin.

Hồi âm các ý kiến không đồng tình phân cấp thẩm quyền từ HĐND sang UBND quyết định chủ trương đầu tư với dự án nhóm B và C, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, Điều 17 của Luật hiện hành đã cho phép, là trong trường hợp cần thiết HĐND có thể giao UBND. Thực tế đã có 43 tỉnh thực hiện. Vừa rồi Chính phủ lấy ý kiến 63 địa phương thì đều đồng ý. Tuy vậy, Bộ trưởng cho biết sẽ nghiêm túc tiếp thu, cùng cơ quan thẩm tra nghiên cứu kỹ lưỡng xem phân cấp cho UBND hay giữ nguyên như hiện nay, sau đó báo cáo Chính phủ và Quốc hội. Phương án có thể là tách và phân cấp theo nguồn ngân sách của tỉnh hoặc huyện.

Về vấn đề tách dự án giải phóng mặt bằng, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nói, theo quy định hiện nay, dự án qua 3 bước là chuẩn bị đầu tư, chuẩn bị dự án và thực hiện dự án. Giải phóng mặt bằng nằm ở khâu chuẩn bị dự án, làm trước và song song với thủ tục đầu tư. Khi xong thủ tục đầu tư thì thực hiện được ngay, thay vì xong quyết định đầu tư mới quay sang giải phóng mặt bằng. Bộ trưởng nhấn mạnh, việc tách dự án giải phóng mặt bằng ra thành dự án riêng là “cuộc cách mạng”. Dù vậy, theo Bộ trưởng “mở để phát triển nhưng vẫn cần quản lý chặt chẽ, tránh tràn lan, lãng phí”. Do đó, Dự thảo Luật đưa ra quy định khi tách dự án giải phóng mặt bằng phải phù hợp với quy hoạch, kế hoạch và phân bổ, huy động vốn.

Phát biểu kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, trong phiên thảo luận đã có 27 đại biểu phát biểu, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã giải trình, làm rõ một số ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội. Qua thảo luận, các đại biểu nhất trí về sự cần thiết sửa đổi Luật Đầu công để thể chế hóa chủ trương của Đảng, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc có tính cấp bách theo tinh thần đổi mới tư duy, xây dựng pháp luật. Đổi mới, nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng vốn đầu tư công, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, phấn đấu đạt kết quả cao nhất các mục tiêu Đại hội Đảng lần thứ XIII đã đề ra. Khắc phục những bất cập trong xây dựng và thực hiện kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025. Kịp thời áp dụng cho việc xây dựng kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026-2030.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhấn mạnh, ý kiến của các ĐBQH đã được ghi âm, ghi chép đầy đủ. Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ chỉ đạo cơ quan thẩm tra phối hợp chặt chẽ với cơ quan soạn thảo và các cơ quan liên quan nghiên cứu các ý kiến phát biểu tại hội trường hôm nay và các ý kiến thảo luận tại tổ để tiếp thu, hoàn chỉnh dự án luật trình Quốc hội xem xét, quyết định.