Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Rà soát nguyên tắc và tiêu chí của cơ chế đặc thù về đầu tư xây dựng công trình giao thông đường bộ

Cần áp dụng cơ chế đặc thù trong việc chuyển mục đích sử dụng rừng

Nêu ý kiến tại phiên thảo luận, đại biểu Hà Sỹ Huân (đoàn ĐBQH Bắc Kạn) bày tỏ sự đồng tình với sự cần thiết ban hành Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình giao thông đường bộ, nhằm tháo gỡ những vướng mắc trong quá trình tổ chức triển khai thực hiện.

Về cơ chế đặc thù sử dụng nguồn tăng thu ngân sách năm 2022, đại biểu nhất trí với thiết kế của các nội dung áp dụng cơ chế đặc thù gồm bốn khoản như trong dự thảo và nhất trí với việc phải có danh mục kèm theo nghị quyết, để phù hợp với nguyên tắc thí điểm được nêu tại khoản 3 Điều 3 là có địa điểm, thời gian thực hiện rõ ràng, cụ thể.

Đối với các dự án chưa đủ điều kiện đại biểu đề nghị tiếp tục hoàn thiện các thủ tục đầu tư trình Quốc hội hoặc trình Ủy ban Thường vụ quốc hội nếu được Quốc hội ủy quyền xem xét quyết định trong thời gian nghị quyết có hiệu lực thi hành. “Quy định này rất linh hoạt và đúng với quan điểm hiện nay là phải thích ứng linh hoạt để tạo điều kiện cho các địa phương giảm bớt thủ tục hành chính và giảm các chi phí không chính thức”, đại biểu nói.

Về việc chuyển mục đích sử dụng rừng, mặc dù nội dung này không được Chính phủ đưa vào cơ chế đặc thù trình tại kỳ họp nhưng đại biểu cho biết, hầu hết các địa phương thực hiện các dự án đầu tư công liên quan đến đất rừng, chuyển mục đích sử dụng rừng đang là rào cản lớn làm ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện dự án, nhất là những diện tích có rừng tự nhiên. Nội dung này Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang đã ghi nhận tại phiên Trả lời chất vấn sáng ngày 7 tháng 11 vừa qua.

Đại biểu cho rằng, việc chuyển mục đích sử dụng rừng để làm công trình giao thông ở một địa phương phải làm rất nhiều thủ tục hành chính, do đó, đại biểu đề nghị trong khi Luật Đất đai đang sửa đổi một số điều của Luật Lâm nghiệp chưa được Quốc hội thông qua, nếu được tại kỳ họp này Quốc hội bổ sung nội dung này, phân cấp cho các địa phương việc chuyển mục đích sử dụng rừng cũng được áp dụng cơ chế đặc thù, để tiến độ thực hiện tất cả các dự án đầu tư công đã và đang triển khai được thực hiện thuận lợi hiệu quả hơn.

Nên giao chủ đầu tư đánh giá tác động môi trường dự án

Còn Đại biểu Vũ Tiến Lộc (đoàn ĐBQH Hà Nội) cho rằng việc ban hành nghị quyết đặc biệt, đặc thù trong bối cảnh hiện nay là một sáng kiến lập pháp rất quan trọng. Bởi trong khi chờ đợi cải cách toàn diện đồng bộ cả hệ thống thì những biện pháp đặc biệt, đặc thù sẽ giúp giải quyết tháo gỡ những khó khăn vướng mắc và cũng là bước thử nghiệm quan trọng để có được thực tiễn để có thể tạo nên bước đột phá về hệ thống pháp luật trong thời gian tới.

Đại biểu Vũ Tiến Lộc cho rằng không nên ban hành một danh mục các dự án, cũng như không nên để cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội hay là Ủy ban Kinh tế quá nặng nề với nhiệm vụ phải khảo sát, đánh giá và cam kết trước Quốc hội về những dự án này đảm bảo đủ các điều kiện. Đại biểu đề nghị Quốc hội chỉ ban hành những tiêu chí, điều kiện cho những dự án được áp dụng cơ chế. Khi đó, dự án nào hội đủ các điều kiện thì được áp dụng các quy chế đặc biệt, đặc thù. Chính phủ chịu trách nhiệm về việc công nhận danh mục dự án. Đại biểu cũng cho rằng cần tăng cường phân cấp, phân quyền cho Chính phủ, địa phương.

Đại biểu Vũ Tiến Lộc cũng đề nghị đánh giá tác động môi trường dự án nên giao cho chủ đầu tư không nên giao cho nhà thầu; đồng thời việc giải tỏa mặt bằng cho các mỏ cũng rất quan trọng.

Đại biểu Nguyễn Văn Cảnh (đoàn ĐBQH Bình Định) bày tỏ sự đồng tình với chính sách đặc thù trong khai thác mỏ, khoáng sản làm vật liệu xây dựng tại Điều 7, đại biểu Nguyễn Văn Cảnh cho rằng, để dự án triển khai nhanh và hiệu quả thì các dự án liên quan tới vấn đề đẩy nhanh tiến độ cũng như góp phần vào hiệu quả của dự án cũng cần phải được hưởng cơ chế đặc thù này.

Đại biểu Nguyễn Văn Cảnh nêu ví dụ muốn đẩy nhanh tốc độ, dự án tái định cư cũng phải thực hiện nhanh do vậy cần được hưởng chế độ về khoáng sản là vật liệu thông thường; hay muốn nâng cao hiệu quả của đường cao tốc thì dự án trạm dừng nghỉ cũng phải cần được hưởng cơ chế đặc thù. Nếu chính sách này được áp dụng, đại biểu đề nghị tại Điều 1 về phạm vi điều chỉnh, bổ sung các dự án liên quan giúp đẩy nhanh tiến độ và nâng cao hiệu quả của các dự án đường bộ thì cũng trong phạm vi điều chỉnh.

Trao đổi thêm về triển khai trạm dừng nghỉ, tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải, nguyên nhân tiến độ triển khai các trạm dừng nghỉ chậm do chưa cơ chế xã hội hóa và trạm dừng nghỉ chỉ 1ha không đủ. Đại biểu cho rằng, để xã hội hóa thì bố trí 1ha xây dựng trạm dừng nghỉ là không đủ, nhưng nếu chỉ là trạm dừng chân thì 0,5ha cũng đủ. Đại biểu cho biết, ở các quốc gia khác có ba dạng trạm dừng nghỉ, vì vậy Việt Nam cũng cần tham khảo triển khai hiệu quả, đề nghị Bộ trưởng quan tâm đến khoảng cách giữa các trạm dừng nghỉ và có quy hoạch bố trí các loại trạm dừng nghỉ phù hợp với điều kiện thực tế.

Giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, qua thảo luận tại Tổ và Hội trường cho thấy về cơ bản các đại biểu ủng hộ đề xuất của Chính phủ với các chính sách như dự thảo Nghị quyết, đồng thời nêu nhiều vấn đề cần rà soát hoàn thiện. Bộ trưởng cho biết sẽ nghiêm túc tiếp thu ý kiến đại biểu để hoàn thiện dự thảo.

Theo Bộ trưởng, về tỉ lệ vốn Nhà nước tham gia vào dự án PPP là vấn đề khó và nhạy cảm, trước đây không quy định tỷ lệ, sau này có Luật PPP đưa ra tỉ lệ 50%, dù thời điểm đó đưa ra tỉ lệ này đều có căn cứ rõ ràng nhưng đến nay nhận thấy quy định này không còn phù hợp như các dự án đi qua các địa phương có lưu lượng xe thấp nhu cầu vận tải không cao thì nhà đầu tư không quan tâm, hay các dự án đi qua các đô thị thì chi phí giải phóng mặt bằng là rất lớn…

Do đó sự cần thiết nâng tỉ lệ vốn Nhà nước với yêu cầu là bảo đảm hài hòa lợi ích của Nhà nước, nhà đầu tư và người dân và bảo đảm tính khả thi. Bởi nếu tỉ lệ thấp thì không thu hút nhà đầu tư, nhưng nếu nâng cao quá thì không còn ý nghĩa của dự án PPP nữa.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư nêu rõ, nâng tỉ lệ vốn Nhà nước lên là vấn đề cần tính toán, cân nhắc. Qua tính toán cho thấy mức 70 – 75% là hợp lý, tuy nhiên một số dự án có thể cao hơn song từng dự án cụ thể, tùy khả năng cân đối vốn của Nhà nước để quyết định tỉ lệ vốn Nhà nước tham gia. Bộ trưởng cho biết sẽ tiếp thu các ý kiến đại biểu Quốc hội để trong thời gian tới rà soát nghiên cứu sửa đổi Luật PPP.

Về nguyên tắc, tiêu chí, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nhất trí về việc cần có quy định về nguyên tắc và tiêu chí để có cơ sở để triển khai thực hiện. Tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng cho biết sẽ phải rà soát lại để bảo đảm toát lên được tính đặc thù, đặc biệt riêng cần phải có một cơ chế này. “Bộ sẽ phối hợp với Ủy ban Kinh tế để rà soát, đồng thời có báo cáo lại Chính phủ để báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội trước trình Quốc hội với tinh thần là phải rà soát kỹ nguyên tắc và tiêu chí”, Bộ trưởng nói.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng cho hay, các dự án trình lần này đều là những dự án đã được xác định trong đầu tư công trung hạn đã chuẩn bị thủ tục đầu tư, đã bố trí nguồn vốn nhưng có vướng mắc. Do đó nếu khi được Quốc hội thông qua cơ chế, chính sách đặc thù thì sẽ giúp đẩy nhanh tiến độ.

Đồng thời, do nhiều địa phương có đề nghị nên Chính phủ đã thiết kế “quy định mở”. Theo đó, một số dự án mà chưa kịp hoàn thiện thủ tục với yêu cầu từ nay đến khi Quốc hội thông qua thì phải hoàn thiện; cũng như trong quá trình thực hiện tiếp theo có phát sinh một số dự án nữa thì căn cứ vào nguyên tắc tiêu chí để nếu đáp ứng đủ thì sẽ trình Chính phủ để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội...