Bộ trưởng Đỗ Đức Duy: Phát triển ngành Lâm nghiệp bền vững, đa mục tiêu

Sáng 6/3, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy chủ trì cuộc họp nghe hình thực tế và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý, bảo vệ rừng cũng như thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp. Tham dự cuộc họp có Thứ trưởng Nguyễn Quốc Trị; lãnh đạo Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm; lãnh đạo các đơn vị chuyên môn trực thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Hiện nay, ngành lâm nghiệp Việt Nam đang đối mặt với không ít thách thức trong công tác quản lý, bảo vệ và phát triển tài nguyên rừng. Tuy nhiên, với tiềm năng to lớn của mình, ngành này cũng mang lại nhiều cơ hội để đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế đất nước. Tại cuộc làm việc quan trọng với các đơn vị quản lý nông nghiệp, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Đỗ Đức Duy đã có những đánh giá sâu sắc về ngành lâm nghiệp, đồng thời đề xuất các giải pháp cấp thiết để thúc đẩy phát triển bền vững trong tương lai.

Đóng góp gần 60% xuất siêu của cả nước

Theo báo cáo của Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm, ngành lâm nghiệp Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận. Đặc biệt, diện tích rừng cả nước đã được khôi phục từ mức thấp vào những năm 90, khi độ che phủ rừng chỉ đạt 27%, đến nay đã đạt khoảng 42%. Bộ trưởng Đỗ Đức Duy đánh giá đây là một thành tựu lớn, phản ánh sự nỗ lực không ngừng của các cơ quan chức năng trong công tác bảo vệ và phát triển tài nguyên rừng.

Một yếu tố quan trọng khác là sự cải thiện trong hệ thống pháp luật và tổ chức sản xuất trong ngành lâm nghiệp. Những thay đổi tích cực trong các chính sách, đặc biệt là Chỉ thị 18 về đóng cửa rừng tự nhiên, đã giúp ngăn chặn tình trạng suy giảm diện tích rừng. Đồng thời, ngành lâm nghiệp còn góp phần lớn vào xuất khẩu với gần 1 tỷ đô la Mỹ, chiếm khoảng 80% xuất siêu của ngành nông nghiệp và gần 60% xuất siêu của cả nước.

Khó khăn trong quản lý và phát triển ngành lâm nghiệp Việt Nam

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, Cục trưởng Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm Trần Quang Bảo cho biết ngành lâm nghiệp cũng phải đối mặt với không ít khó khăn. Các đại biểu tham dự cuộc họp cũng chia sẻ thêm về những vướng mắc, giao thoa của ngành lâm nghiệp Việt Nam dẫn đến nhiều thách thức nghiêm trọng trong công tác bảo vệ rừng và phát triển bền vững.

Một trong những khó khăn lớn là thiếu đầu tư tài chính. Trong đó, các dự án bảo vệ rừng, phát triển rừng trồng và nghiên cứu khoa học chưa được đầu tư đầy đủ. Việc huy động vốn cho rừng bền vững gặp khó khăn do chu kỳ sản xuất dài và lợi ích kinh tế không thể thu hồi ngay lập tức.

Thiếu nhân lực chuyên môn cũng là một yếu tố quan trọng. Ngành đang thiếu nhân lực có trình độ cao trong nghiên cứu, quản lý và khai thác bền vững rừng. Hơn nữa, lực lượng bảo vệ rừng thiếu chế độ đãi ngộ hợp lý, khiến công việc khó thu hút nhân sự chất lượng. Ngoài ra, việc phân tán trong công tác quản lý là một yếu tố khó khăn khác. Vì hiện nay hệ thống chủ rừng hiện tại quá phân tán và thiếu đồng bộ, gây ra sai sót trong việc khoanh vùng và quản lý tài nguyên rừng.

Một trong những khó khăn nữa là áp lực phát triển kinh tế - xã hội khiến diện tích rừng bị thu hẹp. Nhu cầu xây dựng cơ sở hạ tầng, đô thị, công nghiệp và du lịch ngày càng gia tăng, dẫn đến chặt phá rừng và lấn chiếm đất rừng. Ngoài ra, cạnh tranh thương mại và rào cản xuất khẩu cũng gây sức ép lên ngành lâm nghiệp. Các thị trường yêu cầu kiểm soát nguồn gốc gỗ hợp pháp, trong khi khoa học công nghệ chưa được áp dụng mạnh mẽ trong khai thác và bảo vệ rừng.

Cuối cùng, biến đổi khí hậu và vấn đề thống kê cũng đang gây tác động tiêu cực, làm giảm hiệu quả công tác bảo vệ và phát triển rừng, đồng thời dẫn đến thất thu tài chính.

Bên cạnh những ý kiến của các đại biểu tham dự cuộc họp, Thứ trưởng Nguyễn Quốc Trị cũng bổ sung thêm một số giải pháp để nâng cao hiệu quả công tác quản lý, bảo vệ và phát triển bền vững ngành này. Theo đó, cần xây dựng cơ chế, chính sách đặc thù cho công tác quản lý và bảo vệ rừng, đặc biệt là chế độ đãi ngộ cho lực lượng trực tiếp bảo vệ rừng.

Trình Bộ Chính trị ban hành nghị quyết để giải quyết các vấn đề liên quan đến quyền sử dụng đất đai và chồng chéo trong quản lý; rà soát, đơn giản hóa hệ thống chính sách và chương trình liên quan, tránh sự chồng chéo, bất cập; tăng cường phối hợp giữa các bộ, ngành và địa phương trong công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ và chuyển giao kỹ thuật cho các địa phương trong công tác truy xuất nguồn gốc và quản lý sản xuất nông sản.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Quốc Trị, các giải pháp này không chỉ nhằm cải thiện hiệu quả quản lý mà còn đóng góp vào việc phát triển bền vững ngành nông nghiệp, lâm nghiệp Việt Nam trong tương lai.

Phát triển ngành lâm nghiệp bền vững, đa mục tiêu

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy đánh giá ngành lâm nghiệp đóng vai trò then chốt không chỉ trong phát triển kinh tế mà còn trong việc bảo vệ môi trường, chống biến đổi khí hậu và bảo tồn đa dạng sinh học. Với khoảng 14,8 triệu ha rừng, Việt Nam sở hữu một nguồn tài nguyên thiên nhiên quý giá, được thế giới quan tâm. Tuy nhiên, để ngành lâm nghiệp thực sự phát huy được tiềm năng, cần phải có các giải pháp đồng bộ, mạnh mẽ và kiên quyết từ phía các cơ quan chức năng, cộng đồng và các doanh nghiệp.

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cũng nhấn mạnh rằng, trong tương lai, ngành lâm nghiệp cần trở thành một phần không thể thiếu trong các cuộc đàm phán chính trị quốc tế, đặc biệt là trong việc phát triển và ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường và tạo ra các nguồn thu bền vững từ tín chỉ carbon.

Ngành lâm nghiệp Việt Nam đang đứng trước nhiều cơ hội và thách thức, do đó, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cho rằng, để phát triển bền vững, cần có sự nỗ lực và phối hợp đồng bộ giữa các cấp chính quyền, cộng đồng và doanh nghiệp. Việc hoàn thiện thể chế, ứng dụng khoa học công nghệ, phát triển các mô hình kinh tế mới và cải thiện cơ sở hạ tầng là những yếu tố quan trọng giúp ngành lâm nghiệp đóng góp vào sự phát triển bền vững của đất nước.

Về những khó khăn, tồn tại hiện nay đã được chỉ ra, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cho rằng muốn tháo gỡ được vướng mắc thì phải nhận diện rõ từng vấn đề, thực hiện từng bước một, có kế hoạch rõ ràng và hành động phải quyết liệt. Lấy ví dụ ngành cần phải giải bài toán vừa chuyển đổi rừng để phát triển kinh tế nhưng vẫn phải đảm bảo tỷ lệ độ che phủ rừng theo mục tiêu đặt ra. Giải bài toán này, Bộ trưởng cho rằng cần có các chính sách về tăng diện tích rừng sinh khối, áp dụng khoa học trong bảo vệ, khai thác, các tiêu chuẩn quy chuẩn để tận dụng hết được những sản phẩm của rừng…

“Chỉ khi giải quyết được những khó khăn hiện tại, ngành lâm nghiệp mới có thể thực sự trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn, góp phần không nhỏ vào việc bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng sống cho người dân, đặc biệt là các cộng đồng người dân sống quanh các khu vực rừng. Quan điểm của ngành trong thời gian tới phải phát triển lĩnh vực lâm nghiệp bền vững và đa mục tiêu” – Bộ trưởng Đỗ Đức Duy nói.

Trước những vấn đề này, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy nêu ra một loạt giải pháp chiến lược để phát triển ngành lâm nghiệp một cách bền vững. Trong đó, rà soát và hoàn thiện thể chế chính sách, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cho rằng, việc xử lý mâu thuẫn và chồng chéo giữa các lĩnh vực như đất đai, bảo tồn thiên nhiên, đa dạng sinh học là rất cần thiết để đảm bảo phát triển ngành lâm nghiệp một cách toàn diện và hiệu quả. Các văn bản quy phạm pháp luật cần phải được rà soát và điều chỉnh sao cho phù hợp với thực tế phát triển.

Việc cơ cấu lại ngành kinh tế nông nghiệp và lâm nghiệp cũng là một trong những nhiệm vụ trọng tâm cần được quan tâm. Việc phát triển ngành kinh tế lâm nghiệp không chỉ là thay đổi phương thức sản xuất mà còn là cải cách trong tổ chức và quản lý. Việc mở rộng diện tích rừng, làm giàu rừng và nâng cao giá trị gia tăng từ rừng là điều kiện tiên quyết để nâng cao hiệu quả kinh tế từ tài nguyên rừng.

Nghiên cứu các mô hình phát triển kinh tế dưới tán rừng. Bộ trưởng nhấn mạnh, thay vì khai thác gỗ đơn thuần, cần phát triển các mô hình kinh tế dưới tán rừng, như du lịch sinh thái và trồng các loại cây có giá trị cao. Các mô hình này không chỉ bảo vệ rừng mà còn mang lại nguồn thu ổn định cho cộng đồng dân cư.

Ứng dụng khoa học công nghệ trong quản lý rừng, một trong những giải pháp trong bối cảnh hội nhập khoa học hiện nay là tăng cường ứng dụng công nghệ vào công tác quản lý và bảo vệ rừng. Ví dụ, việc sử dụng công nghệ máy bay không người lái (drone) để giám sát và theo dõi tình trạng rừng sẽ giúp tăng hiệu quả và giảm chi phí trong công tác tuần tra, phòng chống cháy rừng.

Ngoài ra, Bộ trưởng cho rằng cần nghiên cứu và xây dựng các cơ chế, chính sách mới để gắn kết việc phát triển kinh tế lâm nghiệp với bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu. Đặc biệt là việc phát triển thị trường tín chỉ carbon. “Đây là cơ hội lớn để chúng ta nghiên cứu và áp dụng các tiêu chuẩn khoa học công nghệ mới nhằm nâng cao hiệu quả bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu.” - Bộ trưởng Đỗ Đức Duy nhấn mạnh.

Ngoài ra, Bộ trưởng cho rằng vấn đề quản lý các khu vực rừng như rừng đặc dụng, vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên cũng cần được làm rõ. Mỗi khu vực rừng có một mục tiêu quản lý riêng, và việc các cơ quan quản lý cần tìm cách để hài hòa các mục tiêu này, giữa bảo tồn đa dạng sinh học, phát triển kinh tế, và bảo vệ cảnh quan thiên nhiên. Theo Bộ trưởng Đỗ Đức Duy, đây là một vấn đề vô cùng quan trọng, vì mỗi khu vực rừng có những chức năng và nhiệm vụ khác nhau, và việc phát triển du lịch, bảo tồn thiên nhiên hay khai thác tài nguyên rừng cần phải được thực hiện một cách hợp lý, không xung đột với nhau.

Cuối cùng, công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức về vai trò của rừng và lợi ích của việc bảo vệ tài nguyên rừng cần được chú trọng. Các mô hình cộng đồng tham gia bảo vệ rừng, như khoán dịch vụ bảo vệ rừng cho cộng đồng dân cư, cần được mở rộng và cải tiến.

“Với tầm quan trọng của ngành lâm nghiệp đối với sự phát triển bền vững của đất nước, tôi hy vọng rằng trong thời gian tới, chúng ta sẽ có những bước đi quyết liệt, khoa học và hiệu quả để phát huy tối đa giá trị của rừng, và bảo vệ môi trường sống trong lành.” - Bộ trưởng Đỗ Đức Duy chia sẻ.