Bắc Hà (Lào Cai): Ngát thơm hương quế Cốc Lầu

Cây quế trả ơn người trồng

Những ngày này có dịp trở lại xã vùng cao Cốc Lầu, Bắc Hà, tôi thực sự ấn tượng trước đổi thay to lớn đang diễn ra. Dọc tuyến đường đến các thôn Hà Tiên, Bản Giàng, Làng Chảng... Đâu đâu cũng bắt gặp những nương đồi, rừng quế xanh ngát, những bản làng trù phú với những ngôi nhà xây mới, những ngôi biệt thự nhà vườn khang trang mọc lên thấp thoáng sau những đồi cây nằm soi mình bên con sông Chảy êm đềm trôi. Một cuộc sống mới ấm no đang dần hiện hữu và cây quế chính là cây mũi nhọn giúp đồng bào các dân tộc thiểu số nơi đây thoát nghèo vươn lên khá giả.

Bản Giàng là một trong những thôn mới trồng quế với diện tích lớn của xã Cốc Lầu huyện Bắc Hà (Lào Cai). Thôn hiện có 130 ha quế, trong đó trồng mới 7 ha năm 2024. Thôn có 70 hộ với 305 khẩu thuộc 4 dân tộc Tày, Nùng, Dao, Kinh. Nhờ cây quế trong 2 năm gần đây thôn có 8 hộ thoát nghèo.

Dẫn tôi đi thăm những ngôi nhà khang trang của bản ông Quan A Chuyển, trưởng thôn Bản Giàng, xã Cốc Lầu, Bắc Hà tự hào cho biết, thời gian qua được Nhà nước quan tâm đầu tư, nhất là hỗ trợ giống quế, lúa lai, phân bón cho hộ nghèo có điều kiện vươn lên. Hiện trong thôn chủ yếu trồng cây quế hữu cơ là chủ lực giảm nghèo với diện tích hơn 130 ha đã và đang cho thu hoạch đem lại nguồn thu lớn cho nhân dân. Trong thời gian tới, theo chủ trương của xã, thôn tiếp tục tuyên truyền vận động người dân trồng quế hữu cơ nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế từ cây quế, tạo động lực giảm nghèo bền vững”.

Cũng như các hộ trồng quế khác trong xã Cốc Lầu và khu hạ huyện Bắc Hà những ngày này, gia đình ông Đỗ Văn Sáng, 63 tuổi, thôn Hà Tiên bắt đầu thu hoạch quế. Nhà ông Sáng hiện có trên 1 vạn cây quế tương đương hơn 1 ha cây quế từ 5-10 tuổi. Vụ này nhà ông Sáng bắt đầu thu hoạch cây to, bóc vỏ làm quế ống sáo, ống điếu bán có giá trị cao hơn. Theo ông Sáng quế trúng giá cao giai đoạn 2019 đến hết 2022 sau đó giảm xuống do dịch Covid - 19. Còn từ năm 2023 đến nay giá quế khá ổn đinh, vỏ quế tươi từ 20- 23 ngàn đồng/kg, vỏ quế khô từ 45- 47 ngàn đồng/kg và khá cao so với các loại cây trồng khác. Nhờ có trồng quế mà 3 năm nay nhà ông đã từ hộ nghèo vươn lên thành hộ khá của thôn.

Chỉ tay về phía xa xa, nơi hiện hữu ngôi nhà vẫn còn thơm mùi sơn mới, ông Sáng chia sẻ, đó gia đình chị Phàn Thị Mai, thôn Khe Thượng- Làng Mới xã Cốc Lầu trồng hơn 5000 cây quế từ 1- 15 năm tuổi. Hiện, những đồi quế mới chồng vài năm của gia đình chị Mai có thể tỉa cành lá, quế bán có thêm nguồn thu trang trải đời sống và mua sắm nông cụ, vật tư nông nghiệp cho sản xuất. Những đồi quế 15 năm tuổi gia đình chị cũng cho bóc vỏ và tỉa cây nhỏ bán, giá vỏ quế tươi, khô vẫn cao và ổn định so với năm 2023. Năm nay, gia đình chị Mai đã xây được ngôi nhà mới khang trang, vừa mới quét sơn vẫn còn chưa dọn về ở.

Vừa phát triển kinh tế giảm nghèo vừa trồng rừng

Đi lượn một vòng quanh xã Cốc Lầu, dừng lại tại các ngôi nhà đang nhộn nhịp thu mua quế của người dân. Vụ quế thứ 2 trong năm hay người dân quen gọi là vụ 4, diễn ra trong 02 tháng 6 -7 dương lịch, tư thương trong tỉnh Lào Cai, nhất là huyện Bảo Thắng, Bảo Yên, quanh khu chợ Nậm Lúc đã tiến hành đến khắp các thôn, bản của các xã khu hạ huyện, trong đó có xã Cốc Lầu để thu gom, mua các sản phẩm quế cho người dân.

Anh Phàn Văn Yên, ở thôn nậm Kha 2, xã Nậm Lúc có nhà và đại lý thu mua nông lâm sản quy mô lớn ở đầu xã Cốc Lầu chia sẻ: “Nhà mình có khu vực tập kết, xưởng quy mô lớn, lại ở khu vực ngã 3 trung tâm của vùng quế khá tiện lợi cho việc thu mua quế của các hộ dân trong xã Nậm Lúc, Cốc Lầu và Bản Cái. Nói chung từ năm 2023 đến nay giá quế ổn định. Vỏ quế tươi giá dao động từ 20 - 23 ngàn đồng/kg, quế khô từ 45- 48 ngàn đồng/kg, giá cao, dân vẫn bóc, bán đều và vẫn có nguồn thu lớn, vùng này dân hầu như nhà nào cũng có nhà xây hoặc biệt thự, nhà vườn. Nói chung chỉ có trồng quế mới giàu, có nhà lầu, xe hơi.

Chia tay anh Phàm Văn Yên, men theo những con đường bê tông ngoằn nghèo nhưng phẳng phiu chúng tôi đến với UBND xã Cốc Lầu (Bắc Hà) gặp Ông Lý Văn Hồng, phó chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Cốc Lầu. Tiếp chúng tôi bên ấm nước trà nóng hổi ông Hồng vui vẻ tâm sự, với sự đồng thuận của người dân và sự nỗ lực của chính quyền địa phương và tính hiệu quả của trồng quế năm 2022 Cốc Lầu chỉ còn 308 hộ nghèo chiếm 46,6%; năm 2023 chúng tôi giảm được 59 hộ nghèo, số hộ nghèo của xã còn 249 hộ tương đương với khoảng 37,7%. 6 tháng 2024 chúng tôi tiếp tục giảm được khoảng 20 hộ, hy vong cây quế sẽ giúp người dân Cốc Lầu thoát nghèo vào năm 2030.

Xác định cây quế là cây mũi nhọn giảm nghèo bền vững, lại là cây lâm sản giúp trồng rừng phủ xanh đất trống đồi núi trọc, đây chính là động lực chính duy trì xã nông thôn mới, trong đó trọng tâm là nâng cao chất lượng tiêu thí thu nhập và hộ nghèo nên Cốc Lầu đã chú trọng mở rộng diện tích một cách cụ thể, không phát triển ồ ạt mà chậm, chắc, tập trung phát triển cây quế hữu cơ gắn với giao đất giao rừng cho nhân dân nhận khoanh nuôi, bảo vệ và trồng rừng.

Hiện, Cốc Lầu đã phát triển được 1.600 ha quế, trong đó có 36 ha được hỗ trợ chăm sóc theo hướng hữu cơ. Năm 2023 cây quế đã mang lại nguồn thu khoảng 12 tỷ đồng, cải thiện, nâng cao đời sống bà con nông dân. Năm 2024, xã Cốc Lầu đã bước vào thu hoạch quế vụ 4- vụ thứ 2 trong năm, dự kiến 6 tháng đầu năm 2024 thu trên 3 tỷ đồng. Qua đánh giá của xã tình hình thu hoạch, giá cả, thị trường khá ổn định so với năm 2023. Đồng thời xã cũng đã trồng mới 23 ha quế, nâng tổng diện tích toàn xã lên 1.623 ha quế.

Cây quế trên đồng đất vùng cao Cốc Lầu đã và đang góp phần giúp đời sống của đồng bào Mông, Dao, Tày … từng bước cải thiện, nâng cao, có điều kiện đóng góp công sức, tiền của xây dựng nông thôn mới, nhất là nâng cao việc thực hiện các tiêu chí khó về thu nhập, hộ nghèo... giúp xã Cốc Lầu phấn đấu giữ vững xã đạt chuẩn nông thôn mới và hướng tới xã nông thôn mới kiểu mẫu nâng cao ở huyện cao nguyên trắng Bắc Hà.