Bà con vùng cao xóa đói, giảm nghèo nhờ thuần hóa cây sơn tra

Sơn tra đã trở thành một trong những loại cây chủ lực của Sơn La, giúp xóa đói, giảm nghèo cho bà con vùng cao

Sơn Tra còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như táo mèo, táo rừng, chi tô dì… Sản vật đặc trưng của vùng cao này được Cục Sở hữu Trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp Giấy chứng nhận Nhãn hiệu táo sơn tra Sơn La năm 2018. Đặc biết, sơn tra nằm trong số 16 sản phẩm nông sản tiêu biểu của tỉnh Sơn La.

Cây sơn tra mọc tự nhiên trên những dãy núi cao, sườn đồi, con dốc... Quả sơn tra có vị chát, chua, ngọt, thơm đặc trưng, được sử dụng rộng rãi trong chế biến nước quả và rượu. Trong đông y, loại quả này cũng là vị thuốc quý, giúp chữa một số bệnh về đường tiêu hóa. Điểm đặc biệt là mọc ở những nơi càng cao, quả sơn tra càng có màu vàng tươi, thơm hơn và có vị chua ngọt độc đáo.

Tại Sơn La, quả sơn tra được trồng nhiều ở huyện Bắc Yên. Sơn Tra ngày càng phát triển do rất dễ trồng và không tốn nhiều công chăm sóc, vì thế đã trở thành một loại quả đặc sản của vùng. Hơn nữa, nhờ thực hiện chủ trương chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất dốc của tỉnh Sơn La, huyện Bắc Yên ngày càng tăng diện tích trồng cây sơn tra, mang lại thu nhập tương đối ổn định cho nhiều hộ gia đình.

Được biết, diện tích cây Sơn Tra tại huyện Bắc Yên hiện vào khoảng 2.320 ha, trong đó 1.129 ha đã cho thu hoạch, sản lượng 2.450 tấn và giá bán trung bình từ 15.000 - 20.000 đồng/kg.

Quả sơn tra được tiêu thụ dưới 2 hình thức: dạng tươi và chế biến thành phẩm. Trong đó, hình thức tiêu thụ chủ yếu quả sơn tra tươi chiếm khoảng 80% tổng sản lượng ra thị trường trong và ngoài tỉnh, được thương lái từ các nơi đến thu mua; 20% sản lượng còn lại được chế biến thành các sản phẩm như rượu vang sơn tra, rượu táo mèo, nước ép.

Ông Phạm Quang An - Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Sơn La

Ngoài ra, UBND huyện Sơn Tra đã hỗ trợ HTX Nông nghiệp sơn tra Bắc Yên xây dựng vườn ươm cây sơn tra ghép lưu vườn với diện tích 1,4 ha, công suất gieo ươm đạt hơn 30 vạn cây/năm. Trong đó, sử dụng các cây trội để ghép cải tạo và trồng sơn tra giống ghép, tạo sản phẩm quả đồng nhất về chất lượng và tổ chức quản lý giống theo chuỗi. Theo kế hoạch xuất khẩu năm 2019, tỉnh Sơn La giao xuất khẩu 380 tấn, các xã đăng ký xuất khẩu hơn 550 tấn, trong đó 59 hộ và 1 HTX đăng ký hơn 190 ha.

Theo ông Phạm Quang An - Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Sơn La, Sở đã thử nghiệm "Xây dựng mô hình sản xuất thử nghiệm một số sản phẩm từ quả Sơn Tra tại huyện Bắc Yên" hồi năm 2014. Đơn vị thực hiện xây dựng mô hình này là Công ty TNHH Bắc Sơn.

“Công ty này đã sử dụng enzim pectinaza trong sản xuất rượu vang, nước quả và các nước uống không cồn một cách có hiệu quả nhằm tạo ra một số sản phẩm từ quả Sơn Tra được thị trường đón nhận và tiêu thụ. Enzim pectinaza còn góp phần chiết rút chất màu, tanin và những chất hòa tan, góp phần hiệu quả cho việc làm tăng thêm chất lượng thành phẩm” – ông Phạm Quang An nhấn mạnh.

Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Sơn La cho biết: "Công ty TNHH Bắc Sơn hiện đang tiếp tục quá trình sản xuất các sản phẩm từ quả sơn tra, trong đó mỗi năm sản xuất 90.000 lít rượu táo mèo, 10.000 lít rượu vang, tạo lợi nhuận khoảng 500 - 700 triệu đồng mỗi năm. Các sản phẩm này được khách hàng tin tưởng lựa chọn".

Cây Sơn Tra dần xuất hiện trong những cánh rừng vốn là những đồi núi trọc trước đây ở huyện Bắc Yên, góp phần phủ xanh đất trống đồi trọc, đồng thời tạo thu nhập, ổn định cuộc sống của bà con các xã vùng cao trong huyện.