Yên Thành (Nghệ An): Cần sớm làm rõ nguyên nhân hàng loạt cây lim quý chết khô trong rừng đặc dụng

Nghi cây lim bị “hạ độc”

Những ngày vừa qua, PV nhận được phản ánh của bạn đọc ở huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An về việc nhiều cây Lim có tuổi đời lên đến gần 100 năm tuổi chết khô, nghi có người xấu “hạ độc”.

Trong các ngày mùng 05 và 10/6/2024, PV đã có mặt tại rừng lim ở khu vực tổ liên gia động Hòn Sáo (thuộc xóm 2, xã Lăng Thành, huyện Yên Thành) để tìm hiểu thực tế. Theo quan sát, rừng lim này nằm ngay sát khu dân cư, xen lẫn trong rừng lim có rất nhiều keo tràm của người dân được trồng với tuổi đời khác nhau.

Tại khu vực sát đập Bồng Sơn, có 10 cây lim có kích thước khác nhau đã chết khô. Dưới đất dấu vết của việc đốt thảm thực bì vừa mới xảy ra không lâu, nhiều cây lim bị cháy lẹm từ gốc tới gần ngọn.

Tại vị trí này và khu vực sát ngoài đường giao thông liên xã, có nhiều cây lớn (chưa rõ loại cây gì) bị cưa bỏ. Phần thân cây đã được đưa đi nơi khác, chỉ còn lại phần gốc cây. Đường kính các gốc cây lớn bị cắt có thể lên đến hơn 50 cm. Các cây này được cưa sát mặt đất và bị ai đó dùng cành cây bụi và cỏ dại che lấp lại.

Dựa theo hiện trạng gốc cây, thì có những cây đã bị cưa bỏ từ lâu, gỗ đã mục nát; nhưng cũng có những cây mới bị cưa không bao lâu.

Trong khi đó, ở sườn đồi phía sau lưng vị trí đập Bồng Sơn cũng có hàng chục cây Lim đã bị chết khô, vỏ cây bị bong ra, lớp gỗ bên trong bắt đầu mục dần.

Qua đo đạc, có nhiều gốc cây có kích thước vanh cây lên đến 170- 180 cm. Xen lẫn trong những cây lim khổng lồ là vườn keo tràm của người dân đã cao tới đầu người lớn.

Một người dân có trang trại tại đây cho biết, hiện tượng cây lim chết bắt đầu tư khoảng đầu năm 2023 đến nay.

Khi được hỏi nhận định về nguyên nhân những cây lim chết, người này cho biết thêm rằng, có những thời điểm lim bị sâu rất nhiều. Nhưng nếu chết vì sâu bệnh thường cây có biểu hiện khác, không chết khô như hiện tại. Nhiều người dân địa phương bàn tán nhau, hay là cây bị kẻ xấu tiêm thuốc, bỏ thuốc để “hạ độc” với mục đích rõ ràng.

Khó xử lý?

Trước thực tế này, ông Nguyễn Thái Sơn, Phó Chủ tịch UBND xã Lăng Thành, huyện Yên Thành xác nhận có chuyện nhiều cây lim trong vùng quy hoạch rừng đặc dụng khu vực động Hòn Sáo bị chết khô chưa rõ nguyên nhân.

Theo ông Sơn, giữa tháng 6/2023, qua kiểm tra địa phương phát hiện trong tổng số gần 30 cây lim trong rừng lim khu vực động Hòn Sáo thì có 1 cây đường kính 38 cm, cao 8 m bị chết khô; còn hơn 10 cây kích thước tương tự có dấu hiệu rụng lá, bị khô.

So sánh, đối chiếu với các diện tích cây lim nơi khác thì các diện tích khác cây phát triển mọc xanh tốt bình thường khác với khu vực này.

Qua kiểm tra trực quan, không thấy có hiện tượng tác động của con người như vạc vỏ, tiện, đốt ở gốc…

“Lúc ấy, do điều kiện về mặt chuyên môn của địa phương không đáp ứng được yêu cầu kiểm tra để tìm ra nguyên nhân. Nên xã đã có công văn đề nghị Trung tâm Dịch vụ Nông nghiệp huyện Yên Thành cử các bộ chuyên môn phối hợp với xã trực tiếp kiểm tra để có hướng khắc phục số diện tích cây lim trên. Sau đó, qua kiểm tra lại, chúng tôi thấy một số cây lại mọc chồi, xanh lá trở lại”, ông Sơn nói.

Cũng theo ông Sơn thì theo lịch sử Đảng bộ xã, rừng lim quý trên địa bàn xã được ông cha trồng từ những năm 50 của thế kỷ XX.

Xã sẽ cử cán bộ đi kiểm tra ngay phản ánh của phóng viên. Nếu đúng sẽ tiếp tục có văn bản gửi Trung tâm trung tâm dịch vụ nông nghiệp huyện và các đơn vị chức năng có liên quan để phối hợp tìm nguyên nhân, hướng xử lý.

Xác nhận thông tin, ông Nguyễn Viết Khánh, Hạt trưởng Hạt Kiểm Lâm huyện Yên Thành cho biết, vào ngày 05/6/2024, cán bộ kiểm lâm địa bàn kiểm tra thì phát hiện gia đình ông Hoàng Danh Hợp (ở xóm Làng Danh, xã Lăng Thành) đốt thực bì sau khai thác keo tại lô 254, khoảnh 7, tiểu khu 877 (khu gần ); cũng tại đây có nhiều cây lim bị chết.

Ngày 06/6, hạt kiểm lâm đã phối hợp với các cơ quan chức năng liên quan và chính quyền địa phương tiến hành kiểm tra, xác minh nguyên nhân lim chết. Kết quả, diện tích gia đình ông Hợp đốt thực bì sau khai thác keo là hơn 4.800m2; thời gian đốt xử lý thực bì là chiều ngày 04/6/2024.

Tại khu vực này có 10 cây lim chết đứng, đã mục phần vỏ thân cây. Quan sát các gốc cây lim không có hiện tượng ken cây, đẽo vỏ, khoan gốc…

Đoàn kiểm tra cũng xác định việc đốt xử lý thực bì sau khai thác keo không làm chết cây lim vì xung quanh các gốc cây lim được dọn sạch thực bị trước khi đốt nên không bị cháy lem. Tuy nhiên, việc đốt xử lý thực bì của gia đình ông Hoàng Danh Hợp là chưa đúng quy trình quy định nên đã ra quyết định xử phạt 1,5 triệu đồng.

“Từ kết quả kiểm tra trực quan, có thể kết luận 10 cây lim chết đứng không rõ nguyên nhân; không có yếu tố tác động từ con người. Còn để có kết quả phân tích cây có bị “hạ độc chết” như một số thông tin lan truyền thì phải nhờ cơ quan chuyên môn cao hơn”, ông Khánh nói.

Cũng theo Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm huyện Yên Thành, việc quản lý và xử lý những cây lim gặp rất nhiều khó khăn vì có những vướng mắc, chồng chéo. Theo Quyết định 48/2014 của UBND tỉnh Nghệ An thì khu vực rừng lim ở Lăng Thành là rừng đặc dụng. Tuy nhiên, trên thực tế, trước đó rừng đã được giao cho dân, đã cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất với nguồn gốc là rừng sản xuất, rừng phòng hộ.

Ngoài ra việc xác định nguồn gốc, chủ sở hữu các cây lim này cũng chưa rõ ràng. Theo lịch sử Đảng bộ xã Lăng Thành thì cây được trồng từ những năm 50 của thế kỷ XX; nhưng có người nói là của hợp tác xã, có người nói của các dòng họ, hộ cá thể trồng…

“Chính sự chưa rõ ràng và chồng chéo nên ngay việc xử lý những cây lim bị chết cũng rất khó thực hiện”, ông Khánh nói.

Điều này cũng được ông Nguyễn Ngọc Ánh, Trưởng Ban Quản lý rừng phòng hộ huyện Yên Thành xác nhận: Quy hoạch là rừng đặc dụng nhưng trước đó đất rừng đã được giao cho người dân và cấp bìa. Khi có sự vụ, sự việc thì giấy chứng nhận quyền sử dụng đất vẫn có giá trị pháp lý cao hơn.

Có thế nói rằng, rừng lim cổ thụ ở Yên Thành từ lâu đã trở thành niềm tự hào của vùng đất này, là cánh rừng quý. Tuy nhiên, việc hàng loạt cây lim chết bất thường trong suốt thời gian qua khiến cho nhiều người dân không khỏi lo lắng và bức xúc vì họ nhận định rằng có âm mưu “đậu độc” để cây lim chết. Vì vậy, các cơ quan chức năng huyện Yên Thành, Chi cục Kiểm lâm tỉnh Nghệ An cần nhanh chóng vào cuộc, xác định rõ nguyên nhân và có hướng ngăn chặn, xử lý kịp thời.