Sau ba năm triển khai Quyết định số 1946/QĐ – TTg của Thủ tướng Chính phủ, công tác xử lý tồn lưu thuốc bảo vệ thực vật tại các địa phương trên cả nước bước đầu đã gặt hái được những hiệu quả rõ rệt, bên cạnh đó còn tồn tại nhiều khó khăn cần tháo gỡ.
Những tín hiệu đáng mừng
Theo báo cáo của Tổng cục Môi trường (TCMT) cho biết, hiện cả nước có 1153 điểm ô nhiễm hóa chất thuốc BVTV tồn lưu trên địa bàn 39 tỉnh, thành phố. Sau ba năm cùng với sự vào cuộc tích cực của các Bộ, ngành và địa phương thì hiện cả nước đã có 251/864 khu vực bị ô nhiễm do hóa chất tồn lưu thuốc BVTV gây ra đã được cải thiện để xây dựng nhà ở. Trong đó có 14/864 khu vực được xây dựng và cải tạo thành trường mầm non, trường học ngay chính trên nền khu vực có tồn lưu thuốc BVTV, 26/864 đã được xây dựng để làm trụ sở các đơn vị hành chính sự nghiệp.
Theo Quyết định số 1946/QĐ – TTg của Thủ tướng Chính phủ, phê duyệt kế hoạch phòng ngừa, xử lý ô nhiễm môi trường do hóa chất BVTV tồn lưu trên cả nước thì từ năm 2010 tới năm 2015 cả nước sẽ xử lý được 240 điểm ô nhiễm môi trường nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng. Công việc này được giao cho Bộ TN&MT và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các Bộ, ngành, các Ủy ban tỉnh thành phố triển khai thực hiện. Trong ba năm từ 2011 – 2013, cả nước đã xử lý được tổng cộng 40 điểm ô nhiễm do hóa chất BVTV tồn lưu trong đó có 10 điểm đã được xử lý và 30 điểm đang được tiến hành xử lý.
Xử lý thành công kho hóa chất độc hại tồn lưu tại Thái Nguyên.
Ngoài các điểm hóa chất BVTV tồn lưu có trong phụ lục Quyết định 1946/ QĐ – TTg, các địa phương cũng đã tiến hành điều tra, khảo sát, bổ sung mới 383 điểm bị ô nhiễm môi trường do hóa chất BVTV tồn lưu trên cả nước, điển hình như Hà Tĩnh 154 điểm, Quảng Bình 80 điểm... Ông Hồ Kiên Trung, Phó Cục trưởng Cục Quản lý chất thải và Cải thiện môi trường cho biết, khi triển khai thực hiện xử lý ô nhiễm môi trường do hóa chất BVTV tồn lưu, Bộ TN&MT cùng các Bộ, ngành liên quan đã từng bước hoàn thiện dần cơ chế chính sách bảo vệ môi trường tại các khu vực bị ô nhiễm do hóa chất BVTV tồn lưu.
Đồng thời, góp phần nâng cao nhận thức cho các cấp chính quyền và người dân về vấn đề ô nhiễm môi trường do hóa chất BVTV tồn lưu. Nhờ vậy, vốn phân bổ cho công tác khắc phục ô nhiễm và cải thiện môi trường được tăng lên qua các năm. Công nghệ xử lý, cải tạo và phục hồi môi trường do hóa chất BVTV phát triển và ngày càng đa dạng.
Hoàn thiện pháp luật - ngăn chặn hành vi
Có được những tín hiệu đáng mừng sau ba năm triển khai tuy nhiên, theo đánh giá của các cơ quan chức năng, những hệ thống pháp luật hiện hành trong xử lý ô nhiễm tồn dư thuốc BVTV vẫn còn nhiều hạn chế, gây khó khăn khi thực hiện; các quy định còn thiếu và chung chung, khó triển khai áp dụng trên thực tiễn. Bên cạnh đó, chưa có sự thống nhất trong việc phân công trách nhiệm cụ thể cho Bộ TN&MT hay bộ NN&PTNT sẽ là cơ quan chủ trì xây dựng và ban hành các quy định về xử lý ô nhiễm môi trường do thuốc BVTV tồn lưu. Các văn bản pháp luật vẫn còn thiếu các biện pháp chế tài phù hợp đối với các hành vi vi phạm; chưa có quy định hợp lý về việc thải bỏ bao bì đựng hóa chất BVTV và thải bỏ hóa chất BVTV quá hạn sử dụng…
Theo đánh giá của nhiều chuyên gia, giải pháp quan trọng để quản lý và xử lý các điểm ô nhiễm thuốc BVTV hiện nay là việc cụ thể, chi tiết hóa các văn bản pháp luật về xử lý, cải tạo và phục hồi ô nhiễm môi trường do hóa chất BVTV. Bên cạnh đó, các lực lượng chức năng, các địa phương cần tiến hành tập trung cô lập các điểm ô nhiễm và dần xử lý giảm thiểu mức độ ô nhiễm. Để làm được điều này, vấn đề quan trọng là nâng cao nhận thức của cộng đồng, đồng thời cần có sự tham gia của chính quyền cơ sở, các cơ quan chức năng và các tổ chức, cá nhân khác.
Ngoài ra, cần thống nhất quan điểm pháp lý về xử lý ô nhiễm môi trường tại các điểm tồn lưu thuốc BVTV, qua đó tạo cơ sở pháp lý thống nhất cho việc triển khai xử lý ô nhiễm môi trường tại các điểm tồn lưu thuốc BVTV trên phạm vi cả nước.
Nguyễn Cường
