Xây dựng một “Việt Nam không khói thuốc”

Ngày 27/5, Bộ Y tế tổ chức Lễ mít tinh hưởng ứng Ngày Thế giới không thuốc lá 31/5 và Tuần lễ Quốc gia không thuốc lá từ ngày 25 - 31/5/2023.

Tham dự buổi lễ, có GS.TS. Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế, Phó Chủ tịch Hội đồng Y khoa Quốc gia, Uỷ viên thường trực Hội đồng Quản lý liên ngành Quỹ Phòng chống tác hại của thuốc lá; TS.Angela Pratt, Trưởng Đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam, PGS.TS. Lương Ngọc Khuê, Phó Chủ tịch Hội đồng Y khoa Quốc gia; Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh - Bộ Y tế, Giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá.

Chương trình còn có sự tham dự của đại diện các Ban, Bộ ngành Trung ương, các tổ chức và đông đảo đoàn viên thanh niên trên địa bàn TP.Hà Nội.

“Chúng ta cần thực phẩm, không cần thuốc lá”

Phát biểu khai mạc, GS.TS.Trần Văn Thuấn - Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết, Ngày Thế giới không thuốc lá 31/5 năm nay, Tổ chức Y tế Thế giới lựa chọn chủ đề "Chúng ta cần thực phẩm, không cần thuốc lá". Thông qua chủ đề này, Tổ chức Y tế Thế giới kêu gọi các quốc gia thúc đẩy các hoạt động nâng cao nhận thức của cộng đồng về tác hại của thuốc lá tới sức khỏe, kinh tế, môi trường, an ninh lương thực và dinh dưỡng; đề cập đến mối liên hệ giữa sử dụng, trồng cây thuốc lá và đói nghèo; kêu gọi bỏ thuốc lá để tăng chi cho thực phẩm.

Tại Việt Nam, với sự quan tâm, chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ, thời gian qua, Bộ Y tế đã phối hợp với các Bộ, ngành, các tổ chức chính trị - xã hội, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố tăng cường nâng cao nhận thức trong cộng đồng về tác hại của việc hút thuốc, xây dựng môi trường không khói thuốc, tổ chức công tác tư vấn cai nghiện thuốc lá, tổ chức giáo dục về phòng chống tác hại (PCTH) thuốc lá trong các cấp học, công tác kiểm tra giám sát...

Công tác PCTH thuốc lá đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận: So với năm 2015, Tỷ lệ nam giới hút thuốc năm 2020 đã giảm từ 45,3% xuống 42,3%. Đặc biệt tỷ lệ hút thuốc thụ động cũng giảm đáng kể tại các địa điểm như: nơi làm việc, cơ sở giáo dục, trên phương tiện giao thông công cộng và khu vực trong nhà. Tỷ lệ sử dụng thuốc lá trong thanh niên độ tuổi 15-24 giảm từ 26% (năm 2015) xuống 13% (năm 2020). Ở lứa tuổi học sinh 13-15 tuổi, tỷ lệ hút thuốc lá cũng giảm từ 2,5% năm 2014 xuống 1,9% năm 2022.

“Đây là những kết quả rất đáng khích lệ trong việc ngăn ngừa hút thuốc lá trong giới trẻ, bảo đảm thành công bền vững của chương trình PCTH thuốc lá” – Thứ trưởng Trần Văn Thuấn đánh giá.

Báo động gia tăng sử dụng thuốc lá điện tử

Bên cạnh những thành tích sau gần 10 năm thực hiện Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, công tác PCTH thuốc lá ở Việt Nam lại đang đối diện với thách thức mới, đó là sự xuất hiện các sản phẩm được gọi là thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisa. Các sản phẩm này hiện nay chưa được phép nhập khẩu, kinh doanh và lưu hành tại thị trường trong nước, tuy nhiên việc mua bán, quảng cáo đang diễn ra phổ biến, đặc biệt trên môi trường mạng internet. Các sản phẩm này được thiết kế đa đạng với nhiều kiểu dáng và nhiều hương vị rất hấp dẫn với giới trẻ, điều này dẫn đến việc sử dụng thuốc lá điện tử đang có xu hướng gia tăng nhanh tại nước ta, đặc biệt trong lứa tuổi học sinh.

“Nếu chúng ta không tiếp tục thực hiện các biện pháp PCTH thuốc lá mạnh mẽ và kịp thời ngăn chặn các sản phẩm thuốc lá mới tại Việt Nam thì tỷ lệ sử dụng thuốc lá sẽ gia tăng trở lại”, Thứ trưởng Trần Văn Thuấn cảnh báo.

Dù gây tác hại khó lường song việc phòng chống thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử lại gặp nhiều khó khăn. Theo PGS.TS. Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh - Bộ Y tế, thuế thuốc lá của Việt Nam còn rất thấp, thuốc lá được bày bán khắp nơi, giá rẻ, người dùng có thể tiếp cận với các sản phẩm thuốc lá dễ dàng, xuất hiện các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới (thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử) được ngành công nghiệp thuốc lá đa quốc gia quảng cáo và giới thiệu với các thông tin không đầy đủ, sai sự thật và gây nhầm lẫn cho người sử dụng, đặc biệt là giới trẻ.

Thúc đẩy việc phòng chống tác hại thuốc lá ở Việt Nam, TS. Angela Pratt - Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam nêu số liệu: Ở Việt Nam, ít nhất 40.000 người đã bị thuốc lá lấy đi sinh mạng mỗi năm. Để giảm số người tử vong sớm này và để đạt được mục tiêu giảm 30% tỷ lệ hút thuốc vào năm 2030, vẫn còn rất nhiều việc phải làm.

Theo bà, cần ưu tiên tăng thuế và giá thuốc lá vì giá thuốc lá ở Việt Nam hiện thuộc loại rẻ nhất trên thế giới. Điều này khiến những người trẻ tuổi dễ tiếp cận và dễ bắt đầu hút thuốc. Hơn nữa giá thuốc lá thấp sẽ làm cho việc bỏ thuốc của những người đang hút thuốc trở nên khó khăn hơn.

"Chúng ta cũng cần ngăn chặn, kiểm soát việc sử dụng các sản phẩm thuốc lá mới. Các sản phẩm hiện vẫn được bán trên thị trường và quảng cáo theo những cách thức gây hiểu lầm đối với những người trẻ tuổi dễ bị tổn thương" - TS. Angela Pratt nói.

Chiến lược mới về phòng chống thuốc lá

Để tiếp tục tăng cường hơn nữa công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá trong thời gian tới, Thứ trưởng Trần Văn Thuấn thông tin, ngày 24 tháng 5 vừa qua, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đã thay mặt Chính phủ ký Quyết định số 568/QĐ-TTg ban hành Chiến lược Quốc gia về phòng, chống tác hại của thuốc lá đến năm 2030, với các mục tiêu và giải pháp mạnh mẽ, đồng bộ để tăng cường hiệu quả của công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá. Chiến lược quốc gia về PCTH thuốc lá đến năm 2030 sẽ là định hướng quan trọng cho công tác PCTH thuốc lá trong thời gian tới.

Chiến lược đặt ra mục tiêu chung là giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá, tỷ lệ tiếp xúc thụ động với khói thuốc lá nhằm giảm bệnh tật và tử vong do sử dụng các sản phẩm thuốc lá gây ra tại nước ta. Cụ thể, mục tiêu phấn đấu đến năm 2030 sẽ giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá ở nam giới từ 15 tuổi trở lên xuống dưới 36% và ở nữ giới từ 15 tuổi trở lên xuống dưới 1%; Giảm tỷ lệ tiếp xúc thụ động với khói thuốc lá tại nơi làm việc xuống dưới 25%, tại nhà hàng xuống dưới 65%, tại quán bar/cà phê xuống dưới 70%, tại khách sạn xuống dưới 50% và tiếp tục ngăn ngừa việc sử dụng các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha và các sản phẩm thuốc lá mới khác trong cộng đồng.

Để thực hiện Chiến lược quốc gia về PCTH thuốc lá, nhân dịp Lễ mít tinh, Bộ Y tế kêu gọi các Bộ, ngành, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố tiếp tục chỉ đạo tăng cường thực thi Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá và tổ chức các hoạt động thiết thực hưởng ứng Ngày thế giới không thuốc lá. Bộ Y tế muốn gửi đến những người hút thuốc thông điệp: Hãy bỏ thuốc lá ngay hôm nay, cùng chung tay xây dựng MÔI TRƯỜNG SỐNG VÀ LÀM VIỆC KHÔNG KHÓI THUỐC để bảo vệ sức khoẻ cho chính bản thân mình, cho gia đình và cho cộng đồng.