Tổ chức Y tế Thế giới ước tính mỗi năm có khoảng 890.000 người tử vong do thường xuyên hít phải khói thuốc lá thụ động. Với hơn 7000 chất hóa học, trong đó có 69 chất là tác nhân gây ung thư, sử dụng thuốc lá là nguyên nhân của hơn 25 căn bệnh nguy hiểm như ung thư phổi, ung thư miệng, ung thư thanh quản, bệnh tim mạch, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính… cho cả người hút và những người không hút nhưng thường xuyên hít phải khói thuốc.
Ngày 18/6/2012, Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã ban hành Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Luật PCTH thuốc lá). Một trong những nội dung quan trọng của Luật là quy định về các địa điểm cấm hút thuốc, trong đó cơ sở lưu trú du lịch, khu vực trong nhà của các nhà hàng là nơi cấm hút thuốc lá.
Nhằm giúp các cơ sở thực hiện tốt các quy định của Luật PCTH của thuốc lá, Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá, Bộ Y tế đã xây dựng tài liệu hướng dẫn xây dựng khách sạn, nhà hàng, các điểm du lịch không khói thuốc lá với các tiêu chí và các bước xây dựng cụ thể.
Xây dựng môi trường khách sạn không khói thuốc lá
Đối với tiêu chí xây dựng khách sạn không khói thuốc lá, theo hướng dẫn Bộ y tế, cơ sở khách sạn phải có biển báo cấm hút thuốc lá tại các địa điểm cấm hút thuốc như sảnh khách sạn, phòng nghỉ, hành lang, cầu thang, phòng ăn, phòng làm việc, các khu vực trong nhà khác của khách sạn. Biển báo cấm hút thuốc cần rõ ràng, treo/đặt tại những vị trí dễ quan sát; có nơi dành riêng cho người hút thuốc đảm bảo các điều kiện: có phòng và hệ thống thông khí tách biệt với khu vực không hút thuốc lá; có dụng cụ chứa các mẩu, tàn thuốc lá; có biển báo tại các vị trí phù hợp, dễ quan sát; có thiết bị phòng cháy, chữa cháy. Đối với các khách sạn không đủ điều kiện bố trí khu vực dành riêng cho người hút thuốc theo đúng quy định của Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá thì cần cấm hút thuốc hoàn toàn tại các khu vực trong nhà của khách sạn.
Bên cạnh đó, khách sạn phải không có hiện tượng mua, bán thuốc lá tại các địa điểm cấm hút thuốc; không trưng bày, sử dụng tên, nhãn hiệu, biểu tượng thuốc lá với các sản phẩm, dịch vụ khác; không có hiện tượng hút thuốc và đầu mẩu thuốc lá tại các địa điểm cấm hút thuốc lá; không quảng cáo, khuyến mại, tiếp thị các sản phẩm thuốc lá dưới mọi hình thức.
Để xây dựng khách sạn không khói thuốc lá gồm 5 bước, cụ thể: Một là, xây dựng nội quy cấm hút thuốc. Nội quy cần được niêm yết tại nơi dễ quan sát và nhiều người qua lại. Hai là, phổ biến nội quy cấm hút thuốc cho nhân viên, khách bằng nhiều hình thức: niêm yết tại sảnh khách sạn, trong phòng nghỉ, thông báo khi khách đặt phòng... Ba là, treo biển cấm hút thuốc, phát tờ thông tin về quy định cấm hút thuốc, bố trí nơi để các thông tin quy định việc không hút thuốc tại khách sạn. Bốn là, triển khai các hoạt động phòng chống tác hại thuốc lá như: tập huấn cho nhân viên về tác hại của thuốc lá, kỹ năng nhắc nhở khách không hút thuốc tại các địa điểm có quy định cấm hút thuốc; duy trì việc truyền thông về tác hại của thuốc lá và quy định cấm hút thuốc; có chính sách khen thưởng, khuyến khích đối với nhân viên khi họ thực hiện tốt nội quy hoặc khi họ bỏ hút thuốc lá; tuyên truyền và vận động toàn thể cán bộ nhân viên xây dựng thương hiệu “môi trường du lịch trong lành không khói thuốc lá”. Năm là giám sátviệc tuân thủ và nhắc nhở.
Xây dựng môi trường nhà hàng không khói thuốc lá
Về tiêu chí thực hiện nhà hàng không khói thuốc lá, theo hướng dẫn của Bộ Y tế phải có nội quy hoặc biển báo cấm hút thuốc nội dung rõ ràng, được treo hoặc đặt ở những vị trí dễ quan sát. Trong nhà hàng, có nhân viên thường xuyên nhắc nhở khách hàng không hút thuốc; không có các hoạt động mua, bán, quảng cáo, khuyến mại và tiếp thị các sản phẩm thuốc lá dưới mọi hình thức; không nhận bất kì sự hỗ trợ trực tiếp hoặc gián tiếp của công ty sản xuất, kinh doanh thuốc lá cho các hoạt động của nhà hàng. Có hình thức nhắc nhở hoặc phạt đối với nhân viên có hành vi hút thuốc lá, không có hiện tượng hút thuốc lá, không có gạt tàn, đầu mẩu thuốc lá trong nhà hàng.
Xây dựng môi trường nhà hàng không khói thuốc lá
Các bước thực hiện nhà hàng không khói thuốc lá gồm: Trang bị cho nhân viên các kiến thức cơ bản về tác hại của hút thuốc và hút thuốc thụ động và kỹ năng nhắc nhở khách không hút thuốc; thông báo quy định của pháp luật về việc cấm hút thuốc trong nhà hàng; phổ biến những lợi ích của việc thực thi nhà hàng không khói thuốc... Trong nhà hàng, loại bỏ tất cả các vật dụng dành cho việc hút thuốc tại khu vực ăn uống; loại bỏ các áp phích quảng cáo thuốc lá, các vật dụng như gạt tàn, bật lửa trên bàn ăn. Treo, đặt biển báo cấm hút thuốc tại các khu vực bên trong nhà hàng: phòng ăn, nhà bếp, phòng làm việc... Đào tạo cho nhân viên các kỹ năng ứng xử khi có hành vi hút thuốc trong nhà hàng. Theo dõi thường xuyên việc thực hiện quy định cấm hút thuốc.
Xây dựng môi trường không khói thuốc tại các địa điểm du lịch
Đối với tiêu chí xây dựng điểm, khu du lịch không khói thuốc, các cơ sở phải treo biển báo cấm hút thuốc lá nội dung rõ ràng ở những vị trí dễ quan sát tại các khu vực trong nhà của điểm, khu du lịch.
Tại điểm, khu du lịch không có hiện tượng hút thuốc, đầu mẩu thuốc lá ở các khu vực trong nhà, không có hiện tượng mua bán thuốc lá, không có việc quảng cáo, khuyến mai, tiếp thị các sản phẩm thuốc lá; đồng thời không nhận bất kỳ sự hỗ trợ hoặc tài trợ trực tiếp hoặc gián tiếp của các công ty thuốc lá hay các tổ chức liên quan đến công ty thuốc lá và có tổ chức phổ biến quy định cấm hút thuốc cho cán bộ, nhân viên, hướng dẫn viên du lịch.
Các bước xây dựng môi trường không khói thuốc tại điểm, khu du lịch gồm: Xây dựng nội quy với các nội dung: cấm hút thuốc hoàn toàn tại các khu vực trong nhà, những biện pháp xử lý người vi phạm.
Phổ biến nội quy tới toàn thể cán bộ nhân viên, những người làm việc tại địa điểm, khu du lịch, hướng dẫn viên du lịch, khách du lịch.
Giám sát việc tuân thủ nội quy: Người đứng đầu điểm, khu du lịch chỉ đạo việc theo dõi, giám sát việc thực hiện quy định cấm hút thuốc tại các khu vực trong nhà. Dựa trên các nội dung giám sát cơ bản, cán bộ được phân công viết báo cáo gửi tới người đứng đầu, người quản lý các địa điểm du lịch, khu du lịch.
Hướng tới xây dựng môi trường du lịch không khói thuốc không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe du khách, giảm thiểu các vụ cháy, nổ ở các địa điểm du lịch, mà còn góp phần xây dựng môi trường du lịch văn minh, lịch sự và giải pháp thiết thực để thu hút du khách, phát triển du lịch một cách bền vững.
Đưa nội dung Phòng chống tác hại thuốc vào tiêu chuẩn xếp hạng
Để triển khai thực hiện nghiêm túc, hiệu quả Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá, thời gian qua, Bộ Y tế đã phối hợp với Tổng cục Du lịch tổ chức nhiều buổi hội thảo, tập huấn cho các cán bộ quản lý khách sạn 3 miền Bắc, Trung, Nam. Đồng thời phối hợp với Vụ Khách sạn – Tổng cục Du lịch xây dựng tài liệu hướng dẫn môi trường du lịch không khói thuốc, tổ chức tập huấn, chỉnh sửa, hoàn thiện nội dung tiêu chí, tiêu chuẩn quốc gia về xếp hạng Nhãn du lịch bền vững Bông sen xanh cho các cơ sở lưu trú.
Theo đó, Tiêu chí Nhãn du lịch bền vững Bông sen xanh bổ sung thêm một số nội dung theo Luật phòng chống tác hại thuốc lá nhằm nâng cao ý thức của quản lý cơ sở lưu trú và khách du lịch về môi trường du lịch không khói thuốc. Trong đó tiêu chuẩn xếp hạng cơ sở lưu trú, không có hiện tượng hút thuốc và đầu mẩu thuốc lá tại các địa điểm cấm hút thuốc lá của cơ sở lưu trú du lịch; nơi dành riêng cho người hút thuốc phải đảm bảo các điều kiện như: có phòng và hệ thống thông khí tách biệt với khu vực không hút thuốc lá; có dụng cụ chứa các mẩu, tàn thuốc lá; có biển báo tại các vị trí phù hợp, dễ quan sát; có thiết bị phòng chống cháy nổ; không có hiện tượng kinh doanh thuốc lá tại cơ sở lưu trú du lịch...
