Vườn Quốc gia (VQG) Cúc Phương là VQG đầu tiên của Việt Nam và được thành lập vào ngày 7/7/1962. Vườn có diện tích hơn 22.000 ha, nằm trên địa bàn 3 tỉnh Ninh Bình, Thanh Hóa, Hòa Bình.
60 xây dựng và phát triển, VQG Cúc Phương đã đạt được nhiều kết quả đáng tự hào, đặc biệt là quản lý tốt ranh giới và bảo vệ rừng tận gốc. Vườn đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, ứng dụng công nghệ trong tuần tra và chủ động phối hợp với hệ thống chính trị, cộng đồng cư dân địa phương để tuyên truyền, đấu tranh, ngăn chặn, xử lý kịp thời các hành vi xâm hại rừng. Nhờ đó, số loài và tần suất xuất hiện cá thể động vật hoang dã trong rừng ngày càng tăng.
Cúc Phương cũng là một trong những Vườn quốc gia đi đầu trong việc điều tra, nghiên cứu đa dạng sinh học; bảo tồn các loài động, thực vật quý hiếm. Đến nay, đã ghi nhận ở Cúc Phương có hơn 2.500 loài thực vật, 300 loài nấm, 669 loài động vật có xương sống, 1.900 loài động vật không xương sống... Vườn thực vật ở đây cũng đang sưu tập và bảo tồn hơn 800 loài thực vật. Thời gian qua, VQG Cúc Phương đã thực hiện cứu hộ trên 4.600 cá thể động vật, sinh sản trên 650 cá thể và tái thả về tự nhiên trên 1.200 cá thể. Số đang cứu hộ, bảo tồn tại Vườn là 78 loài với trên 2.700 cá thể quý hiếm.
Song hành với công tác bảo tồn, Vườn cũng chủ trì thực hiện nhiều đề tài nghiên cứu khoa học, qua đó, giúp bổ sung lí luận về diễn thế rừng, cấu trúc rừng, đặc điểm sinh thái học loài quí hiếm, góp phần bảo tồn loài Quốc gia. Trên cơ sở tiềm năng về đa dạng sinh học, cảnh quan tự nhiên, các thành tựu nghiên cứu khoa học, kết quả công tác bảo tồn, giữ gìn các giá trị văn hóa cộng đồng bản địa, Cúc Phương đã và đang hoàn thiện "hệ sinh thái" du lịch với nhiều chương trình và sản phẩm thú vị, ý nghĩa, từng bước đưa Vườn trở thành "trường học" lớn về thiên nhiên, là điểm đến hàng đầu của học sinh, sinh viên, các nhà khoa học, du khách trong nước và quốc tế. Liên tiếp 4 năm, từ năm 2019 đến 2022, Vườn được tổ chức World Travel Awards bình chọn là Vườn quốc gia hàng đầu Châu Á.
Theo ông Nguyễn Văn Chính, Giám đốc VQG Cúc Phương, hành trình 60 năm xây dựng và phát triển của VQG Cúc Phương nằm trọn trong gần 80 năm truyền thống ngành Lâm nghiệp cách mạng Việt Nam. VQG đã vinh dự được Đảng, Nhà nước, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tặng thưởng nhiều phần thưởng cao quý, đó là Huân chương Lao động hạng Ba, hạng Nhì và hạng Nhất; Huân chương Độc lập hạng Ba, hạng Nhì; hạng Nhất; danh hiệu Anh hùng Lao động trong thời kỳ đổi mới; nhiều Cờ thi đua của Chính phủ, của Bộ Nông nghiệp, Bằng khen của tỉnh.
Nhân dịp này, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đã gửi thư chúc mừng tới toàn thể cán bộ, công chức, viên chức và người lao động của VQG Cúc Phương và ngành lâm nghiệp nói chung qua các thời kỳ. Chủ tịch nước đánh giá cao tinh thần đoàn kết, sáng tạo, vượt qua khó khăn, thực hiện tốt nhiệm vụ giữ gìn và phát huy các giá trị tài nguyên, đa dạng sinh học của các hệ sinh thái rừng, di sản thiên nhiên vô cùng quý giá của đất nước.
Ghi nhận những thành tích và đóng góp của VQG Cúc Phương vào sự nghiệp phát triển Nông nghiệp và Nông thôn, dịp này, Chủ tịch nước đã quyết định trao tặng Huân chương Lao động hạng Nhất cho Tập thể VQG Cúc Phương.
Cũng trong dịp này, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT tặng bằng khen, kỷ niệm chương "Vì sự nghiệp phát triển Nông nghiệp và Phát triển nông thôn" cho một số tập thể, cá nhân của Vườn. Ghi nhận những đóng góp quan trọng của VQG Cúc Phương đối với địa phương, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Ninh Bình đã quyết định tặng bằng khen cho 1 tập thể và 2 cá nhân của Vườn.
Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Quốc Trị đề nghị VQG Cúc Phương tiếp tục phối hợp với chính quyền các địa phương trong vùng bằng nhiều giải pháp xác định bảo vệ rừng là gốc, là nền tảng triển khai toàn diện nhiệm vụ theo chức năng nhiệm vụ được giao, hướng đến mục tiêu bảo vệ hệ sinh thái rừng. Việc Vườn xây dựng đề án du lịch sinh thái về lâm nghiệp trong thời gian tới cũng sẽ giúp tạo nguồn thu ổn định giúp vườn phát triển bền vững, nâng cao đời sống của viên chức, người lao động để yên tâm công tác, cống hiến.