Vỡ cửa xả đáy hồ chứa nước thải sau tuyển quặng, người dân gánh chịu hậu quả

Ghi nhận của phóng viên Báo TN&MT vào sáng 18/1, trên dọc chiều dài nhiều km của con suối các loại thủy sinh lớn nhỏ, cá sinh sống trong suối bị chết rải rác phơi mình ven bờ khi dòng nước đi qua. Nhiều diện tích hoa mầu và ao nuôi thủy sản bị nước ngập và phủ kín bèo của hồ chứa nước thải chảy xuống.

Ông Hoàng Văn Hủ thôn 3 xã Đồng Tuyển, TP Lào Cai, 1 trong 2 hộ dân bị thiệt hại nặng nề nhất trong vụ vỡ cửa xả đáy chỉ tay về ao cá của gia đình hiện đã bị dòng nước thải san phẳng chỉ còn lại bèo và bùn, bức xúc cho biết: Khoảng 8h30 sáng 17/1, ông đang ngồi trong nhà thì nghe tiếng ào ào như nước lũ đổ về nên chạy ra ngoài xem thì thấy dòng nước đục ngầu từ phía nhà máy Bắc Nhạc Sơn tràn vào ao nhà. Ngay lập tức ông ra cống đầu nguồn quan sát thì phát hiện miệng cống chứa đầy nước bùn đen xì đang phun ra ầm ầm. Chỉ chừng 10 phút sau quay lại ao cá của gia đình đã thấy mênh mông biển nước.

Gia đình ông Hủ có 4000 m2 ao nuôi cá và 3000 m2 trồng su su và rau mầu sắp đến ngày thu hoạch, trận nước tràn qua toàn bộ số ao nuôi cá đều bị san phẳng, giàn su su cũng bị nước cuốn trôi, giờ chỉ còn lại đất không và bèo từ hồ thải chảy xuống đọng lại. Một năm nhà ông Hủ thu hoạch bán cá, su su và rau khoảng 150 triệu đồng. Không chỉ thế, giếng nước ăn của gia đình nước cũng tràn vào không thể sử dụng được phải đi xin nước của hàng xóm về dùng.

Cùng cảnh ngộ với gia đình ông Hoàng Văn Hủ, là hộ gia đình ông Phí Văn Chi tại thôn 3 xã Đồng Tuyển. Gia đình ông Chi có một ao cá khoảng 866m2 và 400m 2 rau màu đã bị nước thải quặng san phẳng. Ao gia đình ông thả cá đã 3 năm  chưa thu hoạch đang dự định ít hôm tới tát ao bán cá lấy tiền ăn tết thì sự cố xảy ra. Ước tính thiệt hại lần này lên tới hàng trăm triệu đồng.

Không chỉ 2 hộ gia đình trên, rất nhiều hộ gia đình tại các thôn trong xã Đồng Tuyển bị nước xả của nhà máy tuyển quặng Bắc Nhạc Sơn tràn vào gây thiệt hại nghiêm trọng.

Ông Lâm Hoài Vũ, Chủ tịch xã Đồng Tuyển cho biết: Sau khi sự cố xảy ra, nhờ huy động tối đa máy xúc, xe tải cùng lực lượng công nhân nỗ lực khắc phục sự cố, đến khoảng 12h30 cùng ngày, lực lượng chức năng đã cơ bản chặn được dòng nước và phải đến 16h ngày 17/1 thì dòng nước mới được chặn lại hoàn toàn.

Nguyên nhân ban đầu được xác định do sự cố gãy trục phải xả tràn của hồ thải Nhà máy tuyển Bắc Nhạc Sơn. Sự cố này đã làm một lượng nước lớn dồn về hạ du gây ảnh hưởng đến 54 hộ ở các thôn Củm Thượng 1, Củm Thượng 2, Củm Hạ 1, Củm Hạ 2, Làng Đen, Kim Thành, trong đó có 2 hộ ngập nhà và tài sản, khoảng 7ha hoa màu, ao cá bị thiệt hại. Ước tính tổng thiệt hại khoảng 8 tỷ đồng. Ngay khi nhận được thông tin xã đã huy động toàn bộ lực lượng giúp bà con di chuyển đồ đạc, vật nuôi, không có thiệt hại về người.

Ông Nguyễn Mạnh Thắng - Giám đốc Nhà máy Tuyển Bắc Nhạc Sơn – Công ty Apatit Việt Nam cho biết: Ước tính đã có khoảng 84.000 m3 nước thải bị tràn ra môi trường sau sự cố này. Rất may vì sự cố xảy ra vào ban ngày nên lãnh đạo nhà máy ngay lập tức khắc phục nên hậu quả chỉ xảy ra ở mức tối thiểu. Hồ thải của Nhà máy tuyển Bắc Nhạc Sơn được thiết kế để chứa bùn và nước thải sau tuyển quặng Apatit, với diện tích bề mặt 70ha, dung tích chứa 17 triệu mét khối. Hồ thải được đưa vào hoạt động từ tháng 12/2012, đến thời điểm xảy ra sự cố, lượng nước và bùn thải chiếm khoảng 70% tổng dung tích của hồ. Không chỉ riêng nước thải, một lượng bùn cũng theo chỗ vỡ của cửa xả đáy thoát ra môi trường, vùi lấp một số diện tích canh tác và ao nuôi cá của người dân phía hạ lưu.

Được biết, sau khi cơ quan chức năng tiến hành quan trắc, đánh giá thì nước và bùn thải bị thất thoát vẫn nằm trong ngưỡng an toàn với môi trường.

Hiện, phía Nhà máy cùng với Công ty Apatit Việt Nam đang tiếp tục phối hợp với các cơ quan chức năng khắc phục triệt để sự cố, đồng thời thống kê thiệt hại để có phương án đền bù cụ thể cho những hộ dân xung quanh chịu ảnh hưởng.

Được biết, lần quan chắc gần nhất của nhà máy là vào 21/9/2017, nghĩa là đã cách đây 4 tháng với nhiều kết quả như lượng ki, lạo nặng như đồng, chì, kẽm đều ở mức cho phép. Tuy nhiên đến thời điểm xẩy ra sự cố còn ở mức cho phép hay không thì cần chờ kết quả phân tích của các cơ quan chức năng tỉnh Lào Cai.

Trong sáng ngày 18/1 phóng viên Báo TN&MT đã có cuộc phỏng vấn nhanh qua điện thoại với ông Lê Mạnh An, Phó Giám đốc Trung tâm Quan trắc môi trường tỉnh Lào Cai. Ông An cho biết: Ngay sau khi xảy ra sự cố lãnh đạo tỉnh Lào Cai, sở TN&MT và lãnh đạo Trung tâm Quan trắc đã có mặt tại hiện trường, khắc phục sự cố; đồng thời lấy 8 mẫu nước và 5 mẫu bùn để phân tích đánh giá tác động của sự cố tới môi trường. Qua quan trắc nhanh thì nồng độ PH tại các mẫu vẫn ở ngưỡng cho phép còn các chỉ số khác phải đợi trong 1,2 ngày tới mới có kết quả.

Báo TN&MT sẽ tiếp tục thông tin về sự việc.