Trưng bày chuyên đề Nét vàng son - Sưu tập đồ gỗ sơn son thếp vàng

Từ ngày 20/6/2017 cho tới cuối tháng 11/2017, tại số 1 Tràng Tiền (TP. Hà Nội), bảo tàng Lịch sử quốc gia sẽ giới thiệu đến công chúng gồm gần 100 hiện vật là các loại hình đồ thờ, tượng thờ với các đề tài trang trí tứ linh, tứ quý … Đây là lần đầu tiên bảo tàng Lịch sử quốc gia giới thiệu tới công chúng một bộ sưu tập quy mô, tương đối toàn diện về các hiện vật đồ gỗ sơn thếp.

Tượng Phật Thích Ca Mầu Ni. Gỗ sơn son thếp vàng. Thời Lê Trung Hưng, thế kỷ XVII-XVIII

Trong lịch sử mỹ thuật, điêu khắc, kiến trúc của Việt Nam, những dấu tích đồ gỗ sơn son đã xuất hiện trong văn hóa Đông Sơn từ 2000 năm trước và được các nghệ nhân kế thừa, phát triển suốt chiều dài lịch sử và đạt thành tựu rực rỡ nhất ở thời Lê, Nguyễn. Những nét chạm khắc vàng son, biểu tượng ở những nơi tôn nghiêm trong quá khứ, ở chốn cung đình, ở nơi thờ tự ... là những tác phẩm nghệ thuật thực sự có giá trị …

Tại các di chỉ khảo cổ thời Đông Sơn, các chuyên gia đã phát hiện nhiều đồ sơn mang tính bản địa. Cùng với những diễn tiến lịch sử, sự phát triển của các tôn giáo, tín ngưỡng, nghề sơn son thếp vàng ngày càng trở nên phát triển, hưng thịnh. Tuy nhiên, việc bảo tồn loại hình di sản này hiện đang gặp nhiều khó khăn, thách thức như: vật liệu hữu cơ dễ bị tổn thương dưới tác động của thời tiết, việc tu sửa, phục chế theo phương pháp cổ truyền đòi hỏi đầu tư rất lớn.

Vì thế qua việc tổ chức trưng bày lần này, đơn vị tổ chức hi vọng sẽ vừa khơi gợi niềm tự hào, vừa góp phần nâng cao nhận thức về công tác bảo tồn, gìn giữ, phát huy di sản đồ gỗ sơn thếp tại các bảo tàng, di tích trong cả nước.

Tranh thờ “Thập điện Diêm vương”. Gỗ sơn son thếp vàng. Thời Lê Trung Hưng, thế kỷ XVII-XVIII

Bảo tàng Lịch sử quốc gia sẽ trưng bày các hiện vật tiêu biểu theo dạng tổ hợp - nhóm các hiện vật liên quan trong các không gian thờ tự tôn giáo, tín ngưỡng tương ứng kết hợp với việc trưng bày theo loại hình, kiểu dáng, công năng sử dụng. Bên cạnh đó là những hiện vật độc đáo trong nhóm hiện vật ban thờ thần, gồm các hương án, khám thờ, ngai thờ, bài vị, hộp đựng sắc phong, bình, lọ hoa, lỗ bộ, hoành phi câu đối; nhóm hiện vật ban thờ gia tiên gồm các hương án, khám thờ, hộp đựng bài vị, bình, lọ hoa, hoành phi câu đối ...

Các hiện vật tham gia trưng bày đều là những hiện vật gốc, có giá trị thẩm mỹ cao. Mỗi hiện vật là một câu chuyện vọng về từ quá khứ, với những dấu tích vàng son một thuở, với những thông điệp gửi gắm đến người xem về sức sống mãnh liệt của một nghề cổ truyền thống của cha ông, dẫu đã có những thăng trầm, có những lúc tưởng chừng mai một nhưng ngày nay đã được phục hồi và ngày càng phát triển.

Phạm Thiệu