Tro, xỉ thải ra là thách thức lớn với môi trường

Hiện nay, trên thế giới thì việc sử dụng tro xỉ từ các nhà máy nhiệt điện làm VLXD, làm vật liệu san lấp, lót nền đường là rất phổ biến. Thậm chí nhiều nhà máy nhiệt điện than của một số quốc gia lớn trong khu vực như Nhật Bản, Hàn Quốc có bãi xỉ gần như trống trơn vì ngay khi có tro xỉ các đối tác đã tiêu thụ rất nhanh chóng.

Ở nước ta, một số loại VLXD được sản xuất từ tro, xỉ của nhà máy nhiệt điện hiện đang được nghiên cứu hoặc ứng dụng tại Việt Nam như: sử dụng tro tuyển làm phụ gia bê tông; tro, xỉ làm phụ gia xi măng; làm vật liệu gia cố nền; vật liệu san lấp; làm gạch không nung, gạch bê tông nhẹ, gạch bê tông chưng áp...

Việc tái sử dụng tro, xỉ, thạch cao là yêu cầu cấp thiết hiện nay. Ảnh minh họa

Hiện nay, cả nước có 21 nhà máy nhiệt điện than đang hoạt động, tiêu thụ khoảng 45 triệu tấn than/năm, thải ra hàng năm hơn 16 triệu tấn tro xỉ, thạch cao và tổng diện tích các bãi thải xỉ khoảng hơn 700 ha. Dự kiến tới năm 2020 có thêm 12 dự án NĐT đi vào hoạt động với tổng công suất lắp đặt NĐT là 24.370 MW, tiêu thụ khoảng 60 triệu tấn than.

Khu vực ĐBSCL hiện có 3 cụm nhiệt điện là Duyên Hải, nhiệt điện Long Phú và nhiệt điện Sông Hậu, trong đó các nhà máy đang vận hành là nhiệt điện Duyên Hải I, III thải ra khoảng 1,8 triệu tấn tro, xỉ/năm. Từ sau năm 2020 đến năm 2030 sẽ có thêm 9 nhà máy hoạt động sẽ thải ra khoảng 13,67 triệu tấn tro, xỉ, thạch cao.

Vấn đề tro, xỉ, thạch cao của các nhà máy nhiệt điện than thời gian qua đang là thách thức đối với việc phát triển bền vững nhiệt điện than, thách thức rất lớn đối với môi trường cũng như sự phát triển kinh tế, xã hội của đất nước. Do đó, việc đẩy mạnh xử lý, sử dụng một lượng lớn tro, xỉ, thạch cao là yêu cầu cấp thiết hiện nay đối với Chính phủ, cũng như các Bộ, ngành, các địa phương. Tuy nhiên, do thiếu các cơ chế, chính sách, các tiêu chuẩn, quy chuẩn phù hợp mà tro xỉ từ các nhà máy NĐT vẫn được xem là chất thải nguy hại.  

Xuất phát từ thực tế hiện nay các công trình giao thông, công trình đường bộ tại khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long đã phải nhập cát từ Campuchia với giá rất cao; công tác sản xuất xi măng mặc dù được đầu tư rất tốt, nhưng chi phí cho chất liên kết này còn cao.

Thêm vào đó, có rất nhiều khu vực có địa chất rất yếu, đặc biệt là các tuyến đi qua khu vực dồng bằng ngập nước, các khu vực hồ ao. Khi đó chi phí cho việc xử lý, gia cố nền đất bằng các chất liên kết vô cơ cũng vô cùng tốn kém. Nhu cầu về vật liệu thay thế cho vật liệu tự nhiên (khi đắp nền) hoặc thay thế một phần chất liên kết vô cơ (khi gia cố nền đường) là vô cùng cần thiết đối với ngành xây dựng đường bộ phục vụ giao thông. Bộ này đang nghiên cứu sử dụng tro, xỉ làm nguyên liệu sản xuất VLXD và sử dụng làm vật liệu cho các công trình xây dựng, vật liệu xây không nung thay thế gạch đất sét nung trong sản xuất gạch…

Thứ trưởng Bộ XD Bùi Phạm Khánh cho biết: “Hiện nay chúng ta đang dùng cát từ các dòng sông để san lấp nền đường của ĐBSCL là rất lãng phí. Bộ Xây dựng đang rất kỳ vọng vào đề tài của Trường ĐH Xây dựng nhằm sớm sử dụng tro xỉ từ các nhà máy nhiệt điện để san lấp nền đường nhằm tăng hiệu quả hiệu quả kinh tế chung của xã hội. Ngoài ra, các nhà máy xi măng sử dụng tro bay với chất lượng đảm bảo làm một phần nguyên liệu đầu vào ngày một nhiều hơn”.

Tuyết Chinh