TP.HCM: Quyết tâm sắp xếp lại lực lượng thu gom rác dân lập

Chủ trương đúng đắn

Hiện nay, mỗi ngày, TP.HCM phát sinh khối lượng khoảng 9.000 tấn rác thải sinh hoạt (trung bình tăng từ 5 - 6%/năm). Công tác thu gom tại nguồn được thực hiện bởi hai hệ thống: Hệ thống thu gom công lập, chiếm tỷ lệ thu gom khoảng 40%; hệ thống thu gom rác dân lập, chiếm khoảng 60%.

Mặc dù, lực lượng thu gom  rác dân lập chiếm tỷ trọng thu gom  chất thải rắn inh hoạt (CTRSH) tại nguồn >60%, nhưng quy mô hoạt động của lực lượng thu gom  rác dân lập còn nhỏ lẻ, phân tán. Phương tiện thu gom tại nguồn hầu hết còn khá thô sơ (đa số là xe ba gác, xe thùng gắn vào xe máy kéo…) chưa đảm bảo điều kiện vệ sinh môi trường có phát tán mùi hôi, rơi vãi chất thải và rò rỉ nước rỉ rác trong quá trình thu gom ảnh hưởng đến chất lượng vệ sinh môi trường và mỹ quan đô thị. Ở một số địa bàn vẫn còn tình trạng lực lượng thu gom bỏ rác 2-3 ngày mới thu gom gây mất mỹ quan, đô thị, gây bức xúc cho người dân.

Chính vì vậy, trong những năm qua, TP.HCM đang triển khai từng bước nâng cao chất lượng hoạt động của lực lượng thu gom rác dân lập theo hướng chuyên nghiệp, phương tiện thu gom được đồng bộ, thống nhất đáp ứng yêu cầu vệ sinh môi trường đô thị. Năm 2017, HĐND TP.HCM đã ban hành Nghị quyết số 03 về công tác bảo vệ môi trường đô thị, khu dân cư và quản lý chất thải trên địa bàn thành phố trong đó đặt ra mục tiêu: Đến năm 2020, hoàn thành việc chuyển đổi lực lượng thu gom rác dân lập thành các hợp tác xã  (HTX) hoặc doanh nghiệp có tư cách pháp nhân; đến năm 2021, toàn bộ dịch vụ thu gom, vận chuyển CTRSH được đấu thầu định kỳ; đảm bảo phương tiện, thiết bị thu gom, vận chuyển phù hợp với các nhóm chất thải đã được phân loại.

Ngày 10/01/2018, UBND TP.HCM đã có văn bản chỉ đạo về tổ chức sắp xếp lực lượng thu gom rác dân lập theo 03 hình thức: Vận động thành lập HTX vệ sinh môi trường; Vận động chuyển đổi phát triển lên Công ty, doanh nghiệp vệ sinh môi trường; Vận động người thu gom rác dân lập gia nhập vào tổ chức hoạt động của Công ty Dịch vụ công ích quận, huyện.

Đến nay, UBND các quận huyện  đã vận động được hơn 616 Tổ, đường dây rác dân lập gia nhập vào HTX Vệ sinh môi trường hoặc chuyển đổi lên Công ty tư nhân. Hiện nay, Thành phố  có 23 HTX vệ sinh môi trường đang hoạt động (tăng thêm 11 HTX so với năm 2016) và 160 Công ty tư nhân thu gom rác (tăng thêm 80 Công ty so với năm 2016).

Bên cạnh đó, ngày 02/10/2018, UBND TP.HCM đã ra văn bản yêu cầu các đơn vị thu gom hoàn tất việc chuyển đổi phương tiện thu gom, vận chuyển đạt chuẩn về môi trường chậm nhất đến hết tháng 10/2019. Như vậy, chỉ còn khoảng 5 tháng là đến thời điểm hoàn tất chuyển đổi, tuy nhiên đến nay nhiều thành viên của lực lượng rác dân lập vẫn còn nhiều băn khoăn và chưa thật sự sẵn sàng.

Còn nhiều băn khoăn

Trình bày ý kiến tại Hội nghị, ông Võ Văn Hùng, Giám đốc HTX Dịch vụ môi trường Bình Chánh cho biết:  HTX được thành lập từ năm 2017 với sự tham gia của 100% tổ thu gom rác dân lập và 06 công ty dịch vụ vệ sinh môi trường trên địa bàn.  Khi tham gia vào HTX, các “đường rác” của các thành viên không mất đi, thậm chí còn được bảo vệ, không để xẩy ra tình trạng chồng lấn địa bàn giữa các thành viên với nhau. Về chuyển đổi phương tiện thu gom rác để đảm bảo vệ sinh môi trường  là chủ trương đúng, HTX cũng hoàn toàn ủng hộ.

Tuy nhiên, ông Võ Văn Hùng kiến nghị Thành phố cần có những bước đi phù hợp với điều kiện của lực lượng thu gom rác và đặc thù của từng địa bàn. Hiện nay, HTX Dịch vụ Môi trường Bình Chánh có 153 phương tiện phải chuyển đổi, nếu tính bình quân 400 triệu/ xe thì HTX phải cần hơn 60 tỷ đồng. Đây là mức kinh phí quá lớn nên cần phải có lộ trình dài hơi và hợp lý.

Ngoài ra, nhiều đơn vị rác dân lập khác cũng cũng bày tỏ nhiều lo lắng về mức giá để mua mới phương tiện thu gom, vận chuyển rác đạt chuẩn; kể cả khi đã được hỗ trợ vốn  vay mua phương tiện thì việc sử dụng có đảm bảo bù chi phí, một phần có lợi nhuận hay không. Ông Phạm Văn Tuyên, một đường dây rác dân lập tại phường Phú Trung (quận Tân Phú) cho biết, việc mua xe gom rác đạt chuẩn trước thời điểm tháng 10/2019 là “quá sức” và hiện tại đang rất lo lắng.

Phát biểu tại Hội nghị, ông Lê Trương Tuấn Anh, Trưởng phòng Quản lý chất thải rắn, Sở TN&MT TP.HCM cho biết: Định hướng của Thành phố là toàn bộ dịch vụ thu gom, vận chuyển CTRSH được đấu thầu, do đó việc tổ chức, sắp xếp lực lượng thu gom  rác dân lập vào HTX hoặc doanh nghiệp, thực hiện đồng thời việc chuyển đổi phương tiện thu gom tại nguồn phù hợp với quy định nhằm giúp cho lực lượng thu gom rác dân lập đủ năng lực, điều kiện tham gia vào công tác đấu thầu thu gom, vận chuyển CTRSH tại nguồn khi thành phố triển khai đồng bộ trên địa bàn 24 quận, huyện.

Ông Lê Trương Tuấn Anh cũng cho biết: ngày 22/10, UBND TP.HCM đã ban Quyết định số 38 về  khung giá dịch vụ thu gom, vận chuyển CTRSH trên địa bàn thành phố với tinh thần tính đúng tính đủ, tiến tới mục tiêu người xả rác (chủ nguồn thải) phải chi trả  toàn bộ chi phí thu gom, vận chuyển, xử lý rác. Vì vậy, các quận, huyện cần nhanh chóng ban hành khung giá dịch vụ (không được vượt quá quy định của Thành phố)  để triển khai, đảm bảo hỗ kịp thời cho hệ thống thu gom, vận chuyển rác nói chung là lực lượng rác dân lập nói riêng.

Còn đối với những kiến nghị của lực lượng rác dân lập, Sở TN&MT TP.HCM sẽ tổng hợp, phân tích và đánh giá cụ thể để có những điều chỉnh, bổ sung kịp thời nhằm hoàn thành mục tiêu của Thành phố về sắp xếp lại lực lượng rác dân lập cũng như chuyển đổi các phương tiện thu gom, vận chuyển rác đạt chuẩn môi trường.

Cũng tại Hội nghị, một số doanh nghiệp như: Công ty Samco, Công ty Hiệp Hòa, Công ty Nhựa Sài Gòn đã giới thiệu nhiều mẫu phương tiện thu gom chất thải rắn sinh hoạt chuyển đổi phù hợp, với giá thành tối ưu. Đặc biệt, đại diện Công ty Hiệp Hòa cho biết, doanh nghiệp này có thể chuyển đổi các phương tiện thu gom cơ giới hiện hữu của người dân thành các phương tiện thu gom đạt chuẩn, với giá thành chỉ khoảng 100 triệu đồng/xe.