Tham mưu không đúng gây tranh chấp
Theo chủ trương đầu tư xây dựng Nhà máy Thủy điện Hòa Thuận (Phục Hòa, Nguyên Bình) thiết kế với công suất 20 MW và Thủy điện Tiên Thành (Quảng Uyên) với công suất 15 MW nhằm phát huy tiềm năng tự nhiên và thế mạnh của tỉnh Cao Bằng trên sông Bằng Giang. Do tranh chấp nguồn nước, dù được triển khai từ năm 2006, 2008, nhưng đến nay, hai thuỷ điện mới bắt đầu được khởi động, sau khi cả hai đều phải đổi chủ đầu tư mới tìm được tiếng nói chung.
Nguyên nhân của việc này do Thủy điện Hòa Thuận nếu như xây dựng và đưa vào vận hành, mực nước dâng của hồ thủy điện này sẽ ngập lên thân đập cũng như nhà máy thủy điện Tiên Thành. Để giải quyết mối bất hòa này, ngày 4/12/2012, khi Bộ Công Thương có Văn bản số 11687/BCT-TCNL gửi UBND tỉnh Cao Bằng với nội dung điều chỉnh quy hoạch dự án thủy điện Hòa Thuận, hai bên đã đi đến thống nhất là nhà máy thủy điện Hòa Thuận chấp thuận hạ mực nước dâng xuống 3 m so với thiết kế ban đầu và giảm công suất phát điện từ 20 MW xuống 17,4 MW (đã được Bộ Công Thương phê duyệt) và chủ đầu tư nhà máy thủy điện Tiên Thành chi trả cho thủy điện Hòa Thuận 3,7 tỷ đồng tiền bồi thường. Từ đó đến nay, sau rất nhiều cuộc họp, gặp gỡ giữa các doanh nghiệp do UBND tỉnh Cao Bằng tổ chức, hai thủy điện đã thi công trở lại.
 |
Tuy vậy, kết luận Thanh tra của UBND tỉnh Cao Bằng ngày 12/2/2015 về việc chấp hành pháp luật, các quy định của tỉnh, của Nhà nước đối với hai nhà máy thủy điện này cho thấy, dự án thủy điện Hòa Thuận có 14 sai phạm và dự án thủy điện Tiên Thánh 19 sai phạm, trách nhiệm về hai chủ đầu tư và cơ quan tư vấn đầu tư và một số cơ quan quản lý Nhà nước.
Buông lỏng quản lý xây dựng
Thời gian qua, các cơ quan chức năng của tỉnh Hà Giang rất khó khăn trong việc giải quyết tranh chấp nguồn nước, xây dụng không thiết kế giữa Công ty cổ phần thủy điện Sông Miện 5 (Công ty Sông Miện 5) và Công ty cổ phần thủy điện Thuận Hòa (Công ty Thuận Hòa). Bởi khi Thủy điện Sông Miện 5 tích nước gây ngập, khó khăn trong việc xây dựng Thuận Hòa.
Theo nội dung Quyết định số 976/QĐ-UBND ngày 2/6/2015 của UBND tỉnh Hà Giang, Thủy điện Sông Miện 5 đã có hàng loạt sai phạm trong quá trình xây dựng và vận hành. Theo đó, việc xây dựng đập, dâng nước thực tế ở vị trí san ủi mặt bằng của hồ chứa Thủy điện Sông Miện 5 ở cao trình 162,7m, chủ đầu tư đã vận hành hồ chứa cao hơn so với mực nước dâng bình thường theo thiết kế cơ sở được phê duyệt là 7,7m, cao hơn mực nước lũ thiết kế là 5,4m. Cao trình ngưỡng xả tràn đập hiện trạng là 153,8m, thiết kế cơ sở được phê duyệt là 147,7m, chủ đập đã xây dựng cao hơn thiết kế cơ sở được duyệt là 6,1m. Cao trình đập hiện trạng là 163,1m, so với thiết kế cơ sở được phê duyệt là 159,8m, chủ đập xây dựng cao hơn thiết kế cơ sở được duyệt là 3,3m.
Thủy điện Sông Miện 5 còn vi phạm pháp luật trong việc Xây dựng đập và vận hành hồ thủy điện. Cụ thể như: Vi phạm Luật Xây dựng năm 2003, gồm: Khoản 1 Điều 4 (nguyên tắc cơ bản trong xây dựng phải bảo đảm xây dựng công trình theo quy hoạch, thiết kế); vi phạm Khoản 2 Điều 10 (hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động xây dựng, xây dựng công trình sai quy hoạch); Khoản 3 Điều 54 (đối với công trình phải thực hiện thiết kế hai bước trở lên, các bước thiết kế tiếp theo chỉ được triển khai thực hiện trên cơ sở bước thiết kế trước đã được duyệt)…
Mãi tới tháng 8/2015, Bộ Công Thương đã có báo cáo Chính phủ và tháng 9/2015, Chính phủ đã có Văn bản số 6977 về việc giải quyết khiếu nại giữa Thủy điện Thuận Hòa và Sông Miện 5, hai bên đã thỏa thuận duy trì mực nước dâng bình thường của hồ thủy điện Sông miện ở cao trình 158m và giữ nguyên hiện trạng cả hai nhà máy này. Vào cuối tháng 4/2017, theo quan sát của phóng viên, hiện công trình thủy điện Thuận Hòa đang được gấp rút thi công.
Theo Báo cáo kiểm tra của Sở Công Thương tỉnh Hà Giang số 120 ngày 13/4/2017 cho thấy, nếu nhà máy thủy điện Sông Miện 5 vận hành ở mức cao hơn cao trình mực nước 158 thì dự án xây dựng thủy điện Thuận Hòa có thể xảy ra sự cố khi đang thi công.
Trao đổi về việc vấn đề trên, Chủ tịch UBND tỉnh Hà Giang Nguyễn Văn Sơn cho biết, việc xảy ra tranh chấp, khiếu kiện giữa chủ đầu tư Nhà máy Thủy điện Thuận Hà với Sông Miện 5 là do quy trình đầu tư xây dựng, vận hành của Thủy điện Sông Miện 5 chưa tuân thủ nghiêm túc quy trình vận hành hồ chứa được Bộ Công Thương phê duyệt.
“UBND tỉnh đã chỉ đạo các Sở, ngành chức năng thường xuyên kiểm tra việc chấp hành quy trình vận hành đối với thủy điện Sông Miện 5 đã được Bộ Công Thương phê duyệt, đảm bảo thi công cũng như vận hành sau này cho Thủy điện Thuận Hòa”, ông Sơn nói.
Trường Giang
