Theo tìm hiểu của PV, dự án thủy điện A Lưới được xây dựng trên sông A Sáp, huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế từ tháng 6/2007. Dự án đã ảnh hưởng gần 2.000 héc ta đất rừng của hơn 1.300 hộ dân trên địa bàn huyện. Trong đó, có 205 hộ dân nằm trong lòng hồ phải di dời, hơn 100 hộ đồng bào dân tộc Tà Ôi, Pa Kô… thuộc 3 xã Sơn Thủy, Hồng Thái và Hồng Thượng phải di dời đến khu tái định cư (TĐC) A Lưới (xã Hồng Thượng), ngoài ra còn gần 100 hộ dân khác tự tìm nơi ở mới.
Khu TĐC thủy điện A Lưới được thành lập năm 2011, gồm 106 hộ dân với 567 nhân khẩu. Từ 106 hộ dân đầu tiên đến nay, khu TĐC được chia thành 2 thôn A Đên và A Sáp với 165 hộ dân, 607 nhân khẩu, sau nhiều năm xây dựng, đa số các hộ dân ở đây vẫn còn nhiều khó khăn do đất cấp đổi đến vùng TĐC lẫn nhiều đá, không có nước tưới nên không sản xuất được; việc tách hộ khiến các gia đình thiếu đất sản xuất. Mặt khác, nhà cửa, hạ tầng giao thông xuống cấp. Đặc biệt, nhà ở của nhiều hộ dân bị nứt nẻ nặng.
 |
|
Đất ruộng tại khu tái định cư thủy điện A Lưới khô cằn, thiếu nước |
Bà Hồ Thì Liên đến khu TĐC đã 9 năm nhưng đất lúa nước không sản xuất được. Theo bà, mấy năm trước xã có đầu tư hệ thống kênh mương thủy lợi tương đối hoàn chỉnh, nhưng cũng không có nước mà tưới. Buổi đầu lên đây, bà con phải vác cuốc, xẻng đi bới đá mới trồng được cây.
“Trước đây, nhà tôi ở xã Hồng Thượng, năm 2011 sau khi nhượng 1 ha đất trồng sắn (diện tích nằm trong lòng hồ thủy điện), tôi đến khu TĐC. Ngoài được cấp đất ở, tôi còn được cấp đất rẫy và đất trồng lúa. Thế nhưng, diện tích đất trồng lúa nằm gần nhánh sông A Sáp lẫn nhiều đá không cày cấy được, địa hình cao nên có hệ thống thủy lợi nhưng khan hiếm nguồn nước tưới”, bà Liên chia sẻ.
Các hộ dân cũng cho rằng phần lớn không muốn sinh sống ở nơi này nữa. Nhiều người muốn bán nhà để đi nơi khác sống nhưng không có ai mua. Cũng theo họ, những hộ được bồi thường và di dời chỉ là những hộ dân ảnh hưởng trực tiếp từ dự án thủy điện, còn khá nhiều hộ dân khác cũng nằm gần khu vực thủy điện A Lưới hằng năm vẫn phải gánh chịu những thiên tai từ dự án nhưng lại không được hỗ trợ …
 |
|
Mặt bằng đất có nhiều đá, khó canh tác lúa nước |
Theo báo báo cáo của UBND huyện A Lưới, thực hiện chủ trương về việc di dời tái định cư, định canh của dự án thủy điện, đến nay người dân đã đến nơi ở mới 9 năm. Tuy nhiên, việc cấp đổi đất để sản xuất lúa nước cho người dân mới chỉ thực hiện được 9/24ha, diện tích 15 ha còn lại không sản xuất được do sỏi đá quá nhiều, tầng canh tác không đảm bảo, lượng nước tưới thủy lợi không đủ.
Khảo sát thực tế của PV thì nhận thấy, mặt bằng chủ yếu là đá, tầng đất mỏng không phù hợp canh tác lúa nước. Ngoài ra, lượng nước thủy lợi không đủ cũng là nguyên do không canh tác được.
Ông Lê Quang Vinh, Chủ tịch UBND xã Hồng Thượng thông tin, các hộ dân thuộc diện di dời của dự án thuỷ điện A Lưới được cấp đổi đất ở bình quân mỗi hộ 2.000m2, đất sản xuất 10.500m2. Trong đó, đất trồng lúa nước 2.500m2, đất trồng rừng sản xuất 8.000m2. Diện tích được cấp đổi tại khu TĐC tương ứng với diện tích trước đây các hộ gia đình bị ảnh hưởng bởi dự án.
Hiện nay, đời sống của người dân TĐC thuỷ điện dần đi vào ổn định, tuy nhiên, nhiều hộ dân vẫn còn gặp khó khăn do đất cấp đổi không sản xuất được hoặc thiếu đất sản xuất sau khi tách hộ. Tổng số hộ nghèo hiện nay của hai thôn TĐC thuỷ điện A Đên và A Sáp là 36 hộ, chiếm tỷ lệ 37,5% tổng số hộ nghèo của toàn xã (tổng số hộ nghèo của toàn xã là 96 hộ). Thu nhập bình quân đầu người ở khu TĐC thuỷ điện là 15,7 triệu đồng/người/năm, so với thu nhập bình quân đầu người của toàn xã thấp hơn 6,45 triệu đồng.
 |
|
Lãnh đạo Thừa Thiên Huế nghiên cứu thực địa của khu tái định cư |
Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch UBND huyện A Lưới thông tin, trước tình hình khó khăn của cư dân khu TĐC thủy điện, mới đây, Sở NN&PTNT phối hợp với UBND huyện tiến hành khảo sát thực tế tại khu TĐC và thống nhất đề xuất UBND tỉnh phương án hỗ trợ sản xuất đối với các hộ dân ở đây.
Theo đó, các phương án đưa ra là tìm quỹ đất có thể sản xuất lúa nước khác để cấp đổi cho người dân, đồng thời phải đảm bảo nước tưới đầy đủ và đất đai phải phù hợp với diện tích trồng cây lúa nước. Dự trù kinh phí khoảng 17 tỷ đồng, bao gồm kinh phí giải phóng mặt bằng, khai hoang, xây dựng hệ thống thủy lợi; hoặc địa phương sẽ thu hồi và bồi thường toàn bộ 15 ha không sản xuất được lúa nước với kinh phí dự kiến khoảng 15 tỷ đồng, địa phương sẽ hướng dẫn người dân chuyển đổi ngành nghề phù hợp và sử dụng nguồn vốn được bồi thương hiệu quả.
Tại buổi kiểm tra khu TĐC mới đây, Phó Chủ tịch UBND tỉnh - Nguyễn Văn Phương chỉ đạo tùy vào thực tế lãnh đạo địa phương và các đơn vị liên quan cần có phương án phù hợp hỗ trợ người dân, giúp người dân ở khu TĐC thuỷ điện A Lưới sớm ổn định cuộc sống.
“Với đất không thể canh tác được do đất xấu, nhiều đá thì các đơn vị nghiên cứu phương án chăn nuôi mới như trang trại chăn nuôi lợn, hồ cá, giống cây phù hợp với thổ nhưỡng... để bàn giao cho người dân; đối với đất có khả năng canh tác được thì xây dựng các trạm bơm để có nguồn nước phục vụ sản xuất lúa nước cho người dân”, ông Phương gợi ý.
