Thứ trưởng Lê Công Thành thăm mô hình thí điểm thu phí rác thải theo lượng phát sinh tại phường Cẩm Nam

Tiên phong thu phí rác theo thể tích

Từ giữa năm 2023, được sự chấp thuận của UBND tỉnh Quảng Nam và sự hỗ trợ của Liên minh Bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN), Hội An đã chọn phường Cẩm Nam làm thí điểm thu phí rác thải theo lượng phát sinh. Giai đoạn đầu địa phương thực hiện thí điểm cho 450 hộ dân dọc đường Nguyễn Tri Phương, Cẩm Nam (TP Hội An) theo cách thức “tính tiền rác hằng tháng bằng thể tích, cân nặng thông qua túi ni lông. Thay vì các hộ gia đình đóng 30.000 đồng phí vệ sinh hàng tháng, nay họ chuyển sang mua các túi ni lông với thể tích khác nhau để đựng rác.

Đến nay, đã có 84% số hộ thực hành phân loại rác tại nguồn (năm 2022 đạt 46%). Tuy nhiên, mới chỉ có khoảng 800/1000 hộ dân hình thành thói quen dùng túi ni lông được cấp phát (trên 50%). Nguyên nhân do hiện nay mới chỉ dừng ở việc tuyên truyền vận động người dân thực hiện mà chưa có chế tài xử phạt cụ thể. Công tác thu gom vẫn được thực hiện khi người dân chứa rác trong các vật dụng khác.

Theo bà Kiều Thị Kính – đại diện đơn vị tư vấn của Trung tâm Xây dựng và Thúc đẩy Phát triển Bền vững (BUS), Hội An có nhiều thuận lợi để triển khai mô hình này vì địa phương đã triển khai hoạt động phân loại rác tại nguồn được 10 năm. Khi phân loại tốt thì việc triển khai thu phí rác theo khối lượng là hoàn toàn khả thi. Điều quan trọng nữa là sự nhiệt tình và quyết liệt của chính quyền địa phương để mô hình được lan rộng.

Tuy nhiên, để nhân rộng mô hình này ra toàn thành phố thì Hội An đang gặp những thách thức đó là chi phí chênh lệch lớn giữa hộ bình thường và hộ buôn bán nhỏ lẻ, giữa chi trả của hộ “mặt tiền” và trong “kiệt kẻm”. Chúng ta cũng chưa có chế tài để xử phạt các trường hợp vi phạm không thực hiện phân loại rác thải tại nguồn và không thực hiện dùng túi ni lông được cấp phát để chứa rác. Bên cạnh đó, Hội An cũng chưa có sự đồng bộ, chỉ mới thí điểm ở một phường nên người dân chưa sẵn sàng để thực hiện….

Cần tiếp tục duy trì, phát triển mô hình

Ông Nguyễn Thế Hùng – Phó Chủ tịch UBND TP. Hội An cho rằng, mô hình thu phí rác thải theo khối lượng là một thách thức lớn, đòi hỏi sự giám sát chặt chẽ của chính quyền và sự hợp tác của người dân. Tuy nhiên, thành phố quyết tâm triển khai để việc thu phí theo khối lượng phát thải có thể trở thành hiện thực và mang lại hiệu quả tích cực cho môi trường.

“Dự kiến từ nay đến hết năm 2024, cơ quan quản lý sẽ duy trì cơ chế thí điểm tại phường Cẩm Nam, tiếp tục thu thập số liệu giám sát thực hành của người dân. Đồng thời, nghiên cứu xây dựng đề án triển khai thu phí trên toàn TP.Hội An để trình tỉnh phê duyệt.”- ông Nguyễn Thế Hùng cho biết.

Tham quan và lắng nghe ý kiến của chính quyền và bà con phường Cẩm Nam, Thứ trưởng Lê Công Thành ghi nhận, đánh giá cao những kết quả tích cực đạt được của mô hình và đề nghị chính quyền địa phương và người dân cần tiếp tục duy trì, phát triển mô hình.

Theo Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành, theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường 2020, giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý rác sinh hoạt từ hộ gia đình, cá nhân được tính toán phù hợp với pháp luật về giá và dựa trên khối lượng hoặc thể tích. Các quy định về thu phí xử lý rác sinh hoạt được thực hiện chậm nhất trước ngày 31/12/2024.

Hiện nay Bộ TN&MT đang hoàn thiện Thông tư ban hành quy trình kỹ thuật và Thông tư ban hành định mức kinh tế, kỹ thuật về thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt. Do vậy, những kiến nghị, đề xuất của chính quyền và người dân Cẩm Nam sẽ được Bộ TN&MT tiếp thu, nghiên cứu.

“Những thông tin mà bà con kiến nghị như chi phí giám sát, chế tài xử phạt… sẽ được Bộ TN&MT tiếp thu nghiên cứu. Tôi cũng đề nghị đề nghị các bên liên quan cần nâng cao vai trò giám sát của tổ cộng đồng, tăng cường truyền thông vận động để tạo sự đồng thuận cao của người dân trong việc lan tỏa mô hình để Luật sớm đi vào cuộc sống” – Thứ trưởng Lê Công Thành nhấn mạnh