Số hóa công dân, giảm phiền hà thủ tục

   

  Theo ông Hà Hùng Cường, Bộ trưởng Bộ Tư pháp, việc ban hành Luật Hộ tịch là rất cần thiết nhằm tạo cơ sở pháp lý lâu dài, ổn định và thống nhất cho công tác đăng ký và quản lý hộ tịch, khắc phục những tồn tại, bất cập hiện nay. Vấn đề được chú ý nhất tại dự luật là Số định danh cá nhân. Dự thảo quy định Số định danh cá nhân là dãy số tự nhiên được lập trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư được cấp cho mỗi cá nhân, nhằm mã hóa những thông tin cơ bản của cá nhân.

   

  Theo Bộ Tư pháp, hiện nay, mỗi công dân có thể sở hữu khoảng 20 loại giấy tờ cá nhân, mỗi loại giấy tờ đều có số khác nhau. Các giấy tờ đều có chung đặc điểm là chứa đựng những thông tin cơ bản về hộ tịch của cá nhân (họ và tên; ngày, tháng, năm sinh; giới tính; dân tộc; quốc tịch...). Tuy nhiên, trên một số loại giấy tờ của cùng một người thông tin của cá nhân cũng không trùng nhau, gây khó khăn trong việc sử dụng. Các số - mã số trên mỗi loại giấy tờ cũng có tính độc lập và không thể chia sẻ, kết nối được với nhau, nên dẫn đến sự cát cứ, khép kín thông tin cá nhân ở mỗi cơ quan quản lý, không phát huy được tính thống nhất trong công tác quản lý nhà nước.

   

  Do đó, để khắc phục hạn chế, bất cập trên, trong điều kiện phát triển của công nghệ kỹ thuật số hóa, việc quy định Số định danh cá nhân là hết sức cần thiết. Số định danh cá nhân chỉ được cấp một lần duy nhất cho cá nhân, được ghi vào Sổ bộ hộ tịch, trích lục hộ tịch và giấy tờ khác theo quy định của pháp luật (Điều 10 dự thảo Luật). Về bản chất, Số định danh cá nhân được coi như “chìa khóa” để tra cứu thông tin cá nhân, phân biệt người này với người khác. Đồng thời, khi xây dựng thành công Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và mỗi công dân có một số định danh, sẽ tạo ra sự đột phá quan trọng trong quản lý Nhà nước, quản lý dân cư, phục vụ tích cực cho việc giải quyết thủ tục hành chính trực tuyến cho người dân, cũng như trong lĩnh vực hộ tịch.

   

   

   

  Với vai trò của Số định danh cá nhân và Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử, dự thảo Luật (Điều 8) cho phép cá nhân lựa chọn phương thức tối ưu trong yêu cầu đăng ký hộ tịch. Cá nhân chỉ cần thông báo Số định danh của mình, không cần xuất trình giấy tờ gì. Đây là sự đơn giản hóa thủ tục hành chính một cách tối đa. Đương nhiên, trong giai đoạn chuyển tiếp, khi chưa có Số định danh, thì cá nhân cần xuất trình giấy tờ nhân thân.

   

  Đại diện cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý đồng ý với đề xuất về số định danh cá nhân. Cơ chế này sẽ tạo sự đột phá về quản lý dân cư và nếu áp dụng sẽ loại bỏ được nhiều giấy tờ trùng lặp. Song, nếu triển khai, cần tính toán kỹ lộ trình để tránh tốn kém, chồng chéo. Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp, ông Nguyễn Văn Hiện nêu quan điểm: “Nhiều người đặt kỳ vọng số định danh sẽ thay thế nhiều loại giấy tờ. Nhưng ngoài hộ tịch, vẫn còn hộ khẩu, chứng minh thư, hộ chiếu... Sao chúng ta không đặt vấn đề gom những thứ này lại vào cùng 1 loại. Rõ ràng thêm thủ tục mà không thấy lợi ích gì?”.

   

  Cũng còn nhiều băn khoăn, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng cho rằng, cái gì lợi cho dân thì khó mấy cũng làm. Ông hỏi thẳng: “Một người phải mang hơn 20 loại giấy tờ. Vậy sau khi có số định danh thì còn bao nhiêu giấy? Cơ quan soạn thảo, thẩm tra đã tính chưa? Trước và sau khi có luật, người dân phải đi qua mấy “cửa”? Chỉ cần bỏ được một nửa số giấy dân đang phải mang vác thì chắc chắn dân vỗ tay ầm ầm!”

   

  Giải trình thêm với UBTVQH, Bộ trưởng Hà Hùng Cường thừa nhận, dự luật vẫn còn 2-3 vấn đề chưa nhận được nhất trí của UBTVQH. Hiện nay, Chính phủ đã phê duyệt đề án tổng thể về đơn giản hóa thủ tục hành  chính, giấy tờ công dân và cơ sở dữ liệu dân cư đến năm 2020. Dự kiến, nếu luật có hiệu lực từ 1-1-2016, đến năm 2020, tất cả công dân đều có số định danh. Khi đó, số định danh sẽ mang theo suốt đời, gắn trên các giấy tờ (nếu có) của người dân. Cuối cùng, sẽ còn duy nhất một cái thẻ công dân điện tử thay thế tất cả giấy tờ khác.

   

  Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu chốt lại: “Các cơ quan liên quan chưa thuyết minh, giải trình một cách thuyết phục. Cần phải ngồi rà soát lại các vấn đề, rồi khẳng định giữ hay bỏ cái gì để có lợi cho dân, xã hội, Nhà nước. Phải chỉ ra bớt được bao nhiêu giấy tờ, cơ quan nào làm...”.