Siết chặt quản lý kháng sinh ngoài môi trường

Thông tin được đưa ra tại cuộc họp Nhóm công tác kỹ thuật đa ngành về kháng kháng sinh thuộc Đối tác Một sức khỏe về phòng chống dịch bệnh từ động vật sang người, được tổ chức ngày 26/7, tại Hà Nội.

Tham dự có đai diện của 3 Bộ đồng chủ trì Khung Đối tác một sức khỏe, gồm: Bộ Y tế, Bộ Tài nguyên và Môi trường; Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) và các cơ quan, tổ chức liên quan. Cuộc họp nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường cam kết đa ngành và hợp tác đa phương về quản lý, giám sát và ngăn chặn kháng kháng sinh.

Kết quả rà soát quy định về sản xuất, phân phối, sử dụng và thải bỏ kháng sinh tại Việt Nam chỉ ra, hiện có tổng cộng 89 văn bản pháp luật liên quan đến thuốc kháng sinh. Trong đó, 7 văn bản (6 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và 1 của Bộ Tài nguyên và Môi trường) đã không còn hiệu lực; 34 văn bản thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, 42 văn bản thuộc Bộ Y tế và 6 văn bản thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Các quy định liên quan đến thuốc, trong đó có thuốc kháng sinh, được đề cập trong Luật Thú y, Luật Chăn nuôi (Bộ NN&PTNT) và Luật Dược (Bộ Y tế). Các Nghị định, Thông tư liên quan đến thuốc kháng sinh do Bộ NN&PTNT và Bộ Y tế ban hành nhằm hướng dẫn, quy định chi tiết. Tuy vậy, chưa có quy định chi tiết liên quan đến thuốc kháng sinh trong chất thải, cũng như chưa có quy định hay tiêu chuẩn nào liên quan đến việc thải kháng sinh ra môi trường. Điều này chỉ ra những khoảng những khoảng trống quan trọng trong quản lí kháng sinh ngoài môi trường

Trách nhiệm quản lý kháng sinh hiện nay chủ yếu thuộc về Bộ Y tế và Bộ NN&PTNT. Bộ TN&MT, Bộ Công Thương sẽ phối hợp 2 Bộ trên để triển khai các quy định. Các chuyên gia cũng chỉ ra thực tế: Việt Nam được đánh giá là một trong những nước có hệ thống quy định về kháng kháng sinh khá toàn diện và có kế hoạch hành động quốc gia về kháng kháng sinh sớm so với các nước. Tuy nhiên, việc thực thi về kháng kháng sinh đang là nhiệm vụ cấp bách, cần huy động và đầu tư nguồn lực để triển khai các quy định về kháng kháng sinh.

Theo Tiến sỹ Nguyễn Thu Thủy, Phó Cục Trưởng Cục Thú y: Kháng kháng sinh là một nội dung đặc biệt quan trọng, quy định tại nhiệm vụ số 3 trong Khung đối tác đa ngành Một sức khoẻ giai đoạn 2021-2025 “tăng cường quản lý, giám sát việc sử dụng kháng kháng sinh và ngăn chặn kháng kháng sinh”. Nhóm công tác kháng kháng sinh đa ngành là một trong những cơ chế tốt để hiện thực hoá các Luật, kế hoạch hành động quốc gia về phòng chống kháng thuốc trong y tế, môi trường và nông nghiệp.

Gần đây nhất, mục tiêu và nhiệm vụ về quản lý, giám sát và kiểm soát KKS được quy định rất rõ trong “Chiến lược Quốc gia về phòng, chống kháng thuốc tại Việt Nam giai đoạn 2023 – 2030, tầm nhìn đến năm 2045”, trong đó nhấn mạnh việc áp dụng phương pháp tiếp cận “Một sức khỏe” nhằm hướng tới mục tiêu đến năm 2045 kiểm soát cơ bản tình hình kháng thuốc, có hệ thống giám sát kháng thuốc, sử dụng, tiêu thụ kháng sinh.

Tại cuộc họp, đại diện các cơ quan quản lý nhà nước về kháng kháng sinh đã cùng cập nhật tiến độ công tác phòng chống kháng kháng sinh trong thú y, y tế và môi trường. Các đối tác quốc tế và trong nước chia sẻ các kết quả nghiên cứu đã và đang triển khai; đề xuất các cơ hội để lồng ghép chính sách kháng kháng sinh vào hợp tác đa bên. Đồng thời, đề xuất các giải pháp thúc đẩy vai trò đối tác công tư trong việc phòng chống và ngăn ngừa sử dụng kháng kháng sinh bừa bãi hoặc không theo chỉ định.

Các đại biểu kiến nghị cần tăng cường tuyên truyền các quy định về kháng sinh trong cộng đồng và kêu gọi tài trợ cho các nghiên cứu liên ngành để đánh giá tác động của việc sử dụng thuốc kháng sinh, bao gồm các tác động đến môi trường cũng như sức khỏe con người và động vật. Các cơ quan liên quan sẽ xây dựng các hướng dẫn chung về chiến lược giảm thiểu sử dụng thuốc kháng sinh và xác định các giới hạn pháp lý về ô nhiễm thuốc kháng sinh trong môi trường. Bên cạnh đó, cần đảm bảo các tài liệu pháp lý về kháng sinh trong môi trường được xây dựng dựa trên các kết quả nghiên cứu khoa học.

Theo đó, các đối tác phát triển quốc tế cũng khẳng định chia sẻ trách nhiệm phòng chống kháng kháng sinh với Chính phủ Việt Nam và tiếp tục cam kết đồng hành hỗ trợ các nguồn lực. Đại diện của Chatham House, Vương quốc Anh, bà Robyn Alder nhấn mạnh, kháng kháng sinh là một trong những rủi ro sức khỏe cần được quan tâm mạnh mẽ hơn. Việc tận dụng tốt nhất các nguồn lực sẵn có, phối hợp đa ngành trong các chính sách quản lý kháng sinh và cùng hành động là chìa khóa để đạt được kết quả tổng hợp thông qua phối hợp đa ngành.

Đại diện Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cam kết sẽ cùng với 2 Bộ chủ trì làm tốt vai trò điều phối, tạo ra các cơ chế, diễn đàn chia sẻ, nhân rộng những kết quả nghiên cứu, bài học, kinh nghiệm thực tế về các hoạt động, chương trình kháng kháng sinh quốc tế và quốc gia. Đồng thời, làm cầu nối, kết nối các bên liên quan trong nước và đối tác phát triển quốc tế có mặt ngày hôm nay để lắng nghe những như cầu thực tế từ các cơ quan chính phủ Việt Nam để hỗ trợ kỹ thuật hoặc bố trí nguồn lực phù hợp với tình hình và điều kiện của Việt Nam.