Từ nhiều năm nay, mỗi khi mùa mưa đến, hàng trăm người dân ở vùng quê đồng bằng thuộc các xã Bình Long, huyện Bình Sơn; Tịnh An, TP. Quảng Ngãi lại rủ nhau đi săn “lộc trời”, đó là nấm mối. Đây là một loại đặc sản quý mà thiên nhiên ban tặng cho vùng đất ở nơi đây.
Sau mưa, nấm mối đua nhau trồi lên dưới lớp lá mục ở trên các rừng keo, bụi rậm. Mỗi ngày, người dân Quảng Ngãi có thể hái được 5- 7 kg nấm bán cho thương lái 150- 200 nghìn đồng/kg. Mỗi ngày người hái nấm có thể thu về từ 800-1.000 triệu đồng/ngày.
Ông Phạm Mãi (thôn An Phú, xã Tịnh An, TP. Quảng Ngãi) cho hay, đi hái nấm mối vào tờ mờ sáng khoảng từ 4-6 giờ sáng. Đây là thời điểm cây nấm chưa nở nên sẽ ngon hơn, bán có giá cao hơn. Khi mặt trời lên cao, ánh nắng sẽ làm cây nấm bị hỏng. Nấm mối chỉ xuất hiện sau những đợt mưa lạnh và việc thu hoạch chỉ kéo dài vài ba tuần là chấm dứt.
Không chỉ người lớn mà còn cả những em nhỏ hăng hái đi “săn” nấm mối, sau nhừng giờ đến lớp thời gian còn lại các em theo bố mẹ đi hái nấm để phụ giúp gia đình kiếm thêm thu nhập.
Nấm mối có thân màu trắng đục, mặt ngoài màu xám và gốc hơi ngả vàng. Chiều dài của loại nấm khoảng từ 5-7cm, với kích cỡ thân to bằng ngón tay út của người lớn.
Nấm mối hái về chỉ cần ngâm nước muối và nhẹ nhàng rửa sạch (để tránh nấm bị vỡ nát, mất chất ngọt) là có thể chế biến thành các món ăn rất ngon, như: nấu canh, nấu cháo, xào, hay kho… Khi ăn nấm có vị ngọt bùi, thơm, béo, giòn…
Theo người dân, đây là loại nấm mọc tự nhiên ở các khu vực đất bỏ hoang, rừng keo, bờ bụi... nơi có nhiều mối đất sinh sống nên được gọi tên như vậy. Để năm sau có nấm hái tiếp, người hái nấm phải dùng thanh gỗ, que tre hoạt đầu ngón tay để cậy nấm. Nếu dùng cây bằng kim loại hái năm sau nấm sẽ không mọc ở đó nữa.
Cây nấm có màu khá giống với lớp đất và lá cây xung quanh nên phải rất tinh ý mới có thể phát hiện được. Nhiều nơi chỉ nhìn thấy vài cây nấm, tuy nhiên khi cào lớp lá cây xung quanh sẽ lộ ra rất nhiều nấm nằm bên dưới.
Với công việc này, trúng mánh thì người hái nấm có thể kiếm tiền triệu một ngày. Một số hộ gia đình cùng đi hái có khi thu cả 1–2 triệu mỗi ngày nếu may mắn gặp “ổ” nấm. Tuy vậy, người “đi săn” phải biết phân biệt nấm mối với nấm độc. Bởi có nhiều loại nấm độc có hình thù y hệt nấm mối, nếu hái nhầm sẽ rất nguy hiểm.
Theo y học cổ truyền, các loại nấm đều có tác dụng chữa bệnh nhưng giá trị dược liệu không thể vượt qua nấm mối. Nấm mối có giá trị về mặt dinh dưỡng cao, đồng thời còn hạn chế được nhiều bệnh như ung thư tế bào máu, phổi, gan, thận. Ăn nấm mối thường xuyên có thể cải thiện khả năng miễn dịch chống lại các tế bào ung thư, chống lão hóa, giảm lượng đường trong máu.
