Quảng Nam: Lo làng trôi theo sông

Xót xa nhìn đất lở

Đi dọc bờ sông Thu Bồn (từ xã Điện Quang qua Điện Trung đến Điện Phong, TX. Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam) là khung cảnh nham nhở, đoạn lồi khúc lõm. Đặc biệt, đoạn qua xã Điện Trung, bờ sông không còn khoảng thoai thoải nữa, do bị nước đánh mạnh, gây xói lở nên đã tạo thành những bờ vực. Có đoạn, nước ăn sâu vào cả diện tích đất nông nghiệp, tạo thành những bờ vực dựng đứng cao từ 3-4m. Nạn sạt lở kinh hoàng khiến người dân địa phương lo lắng. Nhiều người có diện tích đất canh tác dọc theo sông Thu Bồn đang đứng trước nguy cơ bị “xóa sổ”.

Lão nông Nguyễn Văn Hùng, trú thôn Tân Bình 4, xã Điện Trung buồn bã, hồi trước bờ sông Thu Bồn cách đất sản xuất khoảng hơn 40 m, nhưng giờ nước sông “ăn” sâu vào trong đất nông nghiệp và tiếp tục sạt lở.

“Trước đây, tôi có thuê 1 ha đất nông nghiệp của xã Điện Trung để trồng rau màu ở dọc ven sông Thu Bồn. Nhưng đến nay, 1 ha đất đã sạt lở xuống sông gần hết, chỉ còn lại vài mét vuông nên tôi đành bỏ đất không”- lão nông Hùng cho biết.

Anh Nguyễn Đính (có trang trại chăn nuôi bò ở vùng Gò Nổi, xã Điện Trung) thở dài, mỗi năm nhìn con nước dần “nuốt” hết đất sản xuất, người dân ai cũng xót.

“Gia đình tôi nhiều năm canh tác, trồng trọt chăn nuôi ở vùng đất Gò Nổi. Tuy nhiên, vài năm trở lại đây, tình trạng sạt lở bờ sông diễn ra ngày càng nghiêm trọng, mỗi năm bờ sông bị sạt lở ăn sâu vào trong bờ từ 10-20m, nhiều sào đất hoa màu của tôi và bà con trong xã đã bị dòng sông Thu Bồn “nuốt” mất. Người dân đã kiến nghị chính quyền địa phương cho xây kè để ngăn sạt lở.”- anh Đính cho biết.

Theo người dân địa phương, nguyên nhân dẫn đến tình trạng sạt lở kinh hoàng một phần đến từ thiên tai lũ lụt nhưng phần không nhỏ là do việc hút cát ồ ạt, tràn lan ở sông Thu Bồn. Lợi dụng đêm khuya, vắng người các ghe hút cát đã thả các ống dây hút cát gần sát bờ sông để khai thác cát trộm.

Ngăn chặn khai thác cát “trộm”

Ông Trần Tình - Chủ tịch UBND xã Điện Trung cho biết, vùng đất Gò Nổi được hình thành do sự bồi lấp của sông Thu Bồn và sông Vu Gia diễn ra trong rất nhiều năm. Ban đầu khu vực Gò Nổi có tổng diện tích hơn 100 ha, nhưng từ năm 2016 đến nay, đã có gần 500m chiều dài của diện tích đất ven sông Thu Bồn sạt lở và khoảng 20 ha đất hoa màu của bà con bị mất do bị sạt lở xuống sông này.

Chính quyền xã Điện Trung đã có văn bản báo cáo lên UBND tỉnh Quảng Nam và được lãnh đạo tỉnh bố trí nguồn ngân sách xây dựng bờ kè dọc ven sông. Thế nhưng, hiện nay, kè Điện Trung chỉ mới xây kè được một đoạn và còn lại 200m vẫn tiếp tục sạt lở đang đe dọa đến nhiều diện tích hoa màu của bà con.

Riêng nạn hút cát tặc trên sông Thu Bồn đã dai dẳng từ nhiều năm nay. Ở địa phương chỉ có 2 mỏ được cấp phép, nhưng cả đoạn sông này lại có rất nhiều mỏ cát và tàu ghe hút cát hoạt động tràn lan. Thậm chí, nhiều tàu không phép còn hoạt động lén lút vào ban đêm gây khó khăn cho công tác kiểm tra, kiểm soát. Chính quyền xã đã nhiều lần báo cáo với lãnh đạo thị xã Điện Bàn và Đội CSGT đường thủy tỉnh để có biện pháp ngăn chặn. Địa phương cũng nhiều lần lập tổ công tác đi truy quét, nhưng vẫn không khả quan. Trong khi đó, theo thống kê của Đội CSGT đường thủy (Phòng CSGT Công an tỉnh Quảng Nam), trong vòng 6 tháng đầu năm 2018, đơn vị đã phát hiện 7 vụ trộm cát trên sông và bắt giữ 26 tàu thuyền, xử phạt gần 60 triệu đồng.

UBND tỉnh Quảng Nam đang tích cực triển khai thực hiện công văn số 3219/UBND-KTN áp dụng nhiều biện pháp siết chặt công tác quản lý khai thác cát, sỏi trên sông Vu Gia, Thu Bồn, tiến tới ngăn chặn có hiệu quả các hoạt động khai thác cát, sỏi trái phép. Theo đó, bắt buộc các doanh nghiệp được cấp phép khai thác và chủ bến lắp đặt đầy đủ camera giám sát tại vị trí mỏ khai thác và tại bến bãi tập kết để lưu trữ thông tin, số liệu liên quan phục vụ cơ quan quản lý nhà nước kiểm tra, giám sát. Ngoài ra, UBND tỉnh Quảng Nam xác định giảm còn không quá 10 doanh nghiệp được cấp phép khai thác cát, sỏi trên sông Vu Gia, Thu Bồn và mỗi huyện không quá 3 bến, bãi tập kết cát, sỏi. Đối với chính quyền địa phương và ngành chức năng, UBND tỉnh yêu cầu phải kiểm tra, xử lý nghiêm hoạt động khai thác, vận chuyển, lập bến bãi mua bán cát, sỏi trái phép… Với những giải pháp quyết liệt của UBND tỉnh, người dân xã Điện Trung đang hi vọng nạn khai thác cát, sỏi trái phép dọc sông Thu Bồn sẽ được chấ.n chỉnh nhằm hạn chế tình trạng sạt lở ven sông