Quản lý, sử dụng đất nguồn gốc nông, lâm trường tại Sơn La: Tập trung tháo gỡ "điểm nghẽn"

Nhiều tồn tại, hạn chế

Đất nông, lâm trường trên địa bàn Sơn La được hình thành từ những năm 1954, gồm 4 nông trường, 7 lâm trường quốc doanh, tổng diện tích khoảng 35.000ha. Thực hiện rà soát, sắp xếp lại các nông, lâm trường theo chỉ đạo của Chính phủ, giai đoạn 2004 - 2014, Sơn La đã cơ bản hoàn thành công tác sắp xếp, đổi mới các nông, lâm trường. Đến nay, toàn tỉnh còn 8 đơn vị, tổ chức, với khoảng 17.000ha đất các công ty, nông, lâm nghiệp và các tổ chức khác giữ lại sử dụng; 18.000ha đã bàn giao về 7 huyện quản lý.

UBND tỉnh đã chỉ đạo các sở, ngành, các địa phương, đơn vị có liên quan hoàn thành đo đạc, cắm mốc ranh giới các Công ty nông, lâm nghiệp theo tỷ lệ 1/10.000, xác định ranh giới các Công ty tiếp tục giữ lại, cấp GCNQSDĐ, lập hồ sơ thuê đất với đối tượng thuê đất.

Tuy nhiên, đến nay, Sơn La vẫn chưa phê duyệt phương án sử dụng đất. Do phần lớn diện tích đất bàn giao về địa phương đã giao khoán, cho thuê, cho mượn trước đây; hoặc bị lấn, chiếm, đang có tranh chấp... nên rất khó xác định đối tượng, diện tích để giao, cho thuê; nhiều trường hợp đã thực hiện mua bán, chuyển nhượng đất nhận giao khoán.

Cộng thêm, diện tích đất trả về địa phương chủ yếu nằm trong khu đô thị, quy hoạch phát triển đô thị, khu du lịch...; hiện các khu đất có giá trị rất lớn, khi thu hồi sẽ liên quan đến quyền lợi của người sử dụng đất, phát sinh những khiếu kiện phức tạp đông người.

Bên cạnh đó, hồ sơ giao đất cho các nông, lâm trường trước đây thực hiện thiếu chặt chẽ, không cụ thể; đất đai không được đo đạc, xác định ranh giới rõ ràng trên thực địa; bản đồ giao đất được khoanh vẽ tỷ lệ nhỏ có độ chính xác thấp. Dẫn đến, phủ trùm lên đất của nhiều tổ chức, cá nhân đang sử dụng; giao đất chồng lấn, tranh chấp đất đai giữa nông, lâm trường với người dân địa phương.

Đẩy nhanh tiến độ xây dựng phương án sử dụng đất

Tập trung giải quyết các tồn tại, hạn chế trên, tháng 11/2022, Tỉnh ủy Sơn La đã thành lập Ban chỉ đạo để quản lý, sử dụng đất có nguồn gốc từ nông, lâm trường và đất do nông, lâm trường quản lý; ban hành Quy chế hoạt động, phân công nhiệm vụ, xây dựng Kế hoạch hoạt động hàng năm.

Kết quả, từ năm 2023 đến nay, Ban chỉ đạo và cơ quan thường trực là Sở TN&MT đã ban hành 19 văn bản chỉ đạo trong công tác quản lý, sử dụng đất có nguồn gốc nông, lâm trường. Đã phê duyệt Đề án Tăng cường quản lý đất đai có nguồn gốc từ các nông, lâm trường quốc doanh, với các nhóm nhiệm vụ, giải pháp cụ thể.

Đồng thời, giao các địa phương rà soát hiện trạng, xác định ranh giới quản lý, sử dụng đất của các Công ty nông, lâm nghiệp để xác định thực trạng giao khoán, cho thuê, cho mượn, lấn chiếm…; xác định năng lực của các Công ty để xây dựng phương án sử dụng đất hiệu quả.

Trước mắt, để tháo gỡ khó khăn, trong khi chờ Trung ương cấp bổ sung kinh phí, UBND huyện Mộc Châu, Mai Sơn đã chủ động cân đối kinh phí từ ngân sách huyện để thực hiện đo đạc địa chính phần diện tích bàn giao về địa phương. Tuy nhiên, các địa phương đều đang trong quá trình xây dựng phương án sử dụng đất.

Với diện tích đất các công ty giữ lại, có 4 đơn vị đã rà soát, đo đạc hiện trạng diện tích đất. Còn 2 đơn vị và 5 Ban quản lý rừng, Khu bảo tồn thiên nhiên, Sở TN&MT đang chủ trì lập thiết kế dự toán - kỹ thuật để thực hiện rà soát, đo đạc hiện trạng.

Ông Phùng Kim Sơn - Giám đốc Sở TN&MT cho biết: Để giải quyết các tồn tại, vướng mắc khi chưa hoàn thành lập phương án sử dụng đất, Sở TN&MT đã tham mưu UBND tỉnh ban hành quyết định sửa đổi, bổ sung một số nội dung về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất; trong đó, đã bổ sung chính sách bồi thường, hỗ trợ khác với các trường hợp sử dụng đất có nguồn gốc nông, lâm trường.

Đồng thời, đã thành lập Tổ công tác hướng dẫn, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc các dự án Vinamilk, Vinatea và công tác GPMB trên địa bàn huyện Mộc Châu, Mai Sơn. Tăng cường thanh, kiểm tra, xử lý vi phạm về quy hoạch, đất đai, trật tự xây dựng, nhất là đất đai có nguồn gốc từ nông, lâm trường. Trong đó, năm 2024, đang tập trung thanh tra việc quản lý đất đai, quy hoạch, trật tự xây dựng tại một số xã, thị trấn trên địa bàn huyện Mộc Châu.

Tại cuộc họp Ban Chỉ đạo về quản lý, sử dụng đất có nguồn gốc từ nông, lâm trường ngày 23/8 vừa qua, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thành Công đã giao các sở, ngành, các huyện thành phố trong thời gian tới, tiếp tục đôn đốc, hướng dẫn, giải quyết các tồn tại, vướng mắc trong quá trình triển khai của các đơn vị. Tập trung nguồn lực điều chỉnh Đề án nông, lâm trường, đảm bảo theo đúng quy định Luật Đất đai 2024. Quan tâm bố trí kinh phí để khai thác dữ liệu ảnh viễn thám phục vụ xác minh nguồn gốc, quá trình sử dụng đất để xây dựng phương án sử dụng đất. Tập trung triển khai kê khai đăng ký đất đai theo quy định, phục vụ lập phương án sử dụng đất, tiến tới xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai trên toàn tỉnh.